Бой за Вострава
Бой за Вострава — бой беларускіх партызанаў супраць нямецкага гарнізона ў Востраве.
| Бой за Вострава | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Вялікая Айчынная вайна | |||
 .svg){kind=icon} Бой за Вострава | |||
| Дата | 3 красавіка 1944 года | ||
| Месца | Вострава | ||
| Вынік | Перамога партызанаў, захоп імі зброі | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
.svg){kind=small}
Перадумовы правіць
Напярэдадні вайны ў вёсцы Востраве налічвалася больш за 300 сялянскіх двароў. З першых дзён пачаліся расстрэлы актывістаў калгаснага руху, сябраў партыйнай і камсамольскай арганізацыі. Усяго за перыяд вайны было знішчана больш за 200 чалавек.
Невыпадкова асноўны склад партызанскага атрада імя Будзёнага брыгады «Перамога» складалі жыхары Вострава, якія ўліваліся ў партызанскі рух цэлымі сем’ямі. Партызаны называлі вёску «Сталіцай».
Расстрэлы, пагромы, карныя аперацыі не прыносілі нацыстам жаданых вынікаў. Тады нямецкае камандаванне прымае рашэнне аб размяшчэнні ў Востраве гарнізона.
Нямецкі гарнізон знаходзіўся ў Навінах (адна з вуліцаў вёскі). Штаб абсталявалі ў хаце Мікалая Захарчука (тутэйшага вяскоўца). Навокал штаба былі вырытыя акопы. Недалёка, у засценку Груд, знаходзілася паліцыйная дзялянка. Паліцыянты кантралявалі дарогу, якая вяла да ляснога масіву «Бор».
Нямецкі гарнізон ўяўляў вялікую небяспеку для партызанаў, бо нацысты маглі ў любы момант пачаць наступленне.
Партызанскі план правіць
Камандовец атрада імя Будзёнага Рыгор Лазаравіч Кірылаў ў 1997 годзе згадваў:
Раз за разам атраду імя Будзёнага даводзілася адбіваць спробы акупантаў прарвацца ў лес. У атрадзе патроны былі на зыходзе. На кожны кулямёт заставалася па адным дыску, а то і па адной абойме. Я далажыў абстаноўку з боепрыпасамі камандоўцу брыгады Паўлу Іванавічу Булак і прапанаваў разграміць гарнізон у Востраве. У штабе брыгады з маёй прапановай пагадзіліся. План аперацыі быў старанна распрацаваныАрыгінальны тэкст (руск.)Раз за разом отряду им. Будённого приходилось отбивать попытки оккупантов прорваться в лес, – рассказывал Кириллов. – В отряде на исходе оказались патроны. На каждый пулемёт оставалось по одному диску, а то и по одной обойме. Я доложил обстановку с боеприпасами командиру бригады Павлу Ивановичу Булаку и предложил разгромить гарнизон в Острово. В штабе бригады с моим предложением согласились. План операции был тщательно разработан
План аперацыі быў наступны:
- Атрад імя Будзёнага (100 змагароў) займае зыходную мяжу на ўскрайку лесу за восем сотняў метраў ад Навінаў і адтуль вядзе наступ дзвюма суполкамі. Першая суполка колькасцю да 60 чалавек знішчае варожы штаб і агнявыя пункты на невялікіх хутарах, другая суполка (40 змагароў) атакуе пастарунак на хутары Грудзе;
- Атрад імя Суворава (камандовец У. І. Абрамаў, 90 змагароў) павінны быў выставіць дзве засады. Адну — каля могілак на хутары Мошках, з задачай не дапусціць падыходу дапамогі ворагам з боку Галынкі. Іншую — у раёне вёскі Лабзовага. Гэтая суполка мусіла абясшкодзіць нацыстаў, калі яны прыйдуць на дапамогу з боку Дзярэчына. Акрамя таго Абрамаў мусіў вылучыць дзве суполкі партызанаў для нападу разам з атрадам Будзёнага на варожы гарнізон ў Навінах;
- Атраду імя Молатава (камандовец І. Т. Мядзведзеў) трэба было ўтойліва падысці да вёскі Тамашоў і ў момант агульнага наступу атакаваць размешчанае варожае падраздзяленне, скаваць яго дзеянні.
Бой правіць
Атрад імя Будзёнага мусіў абмінуць вёску ўздоўж рэчкі Луконіцы і атакаваць праціўніка з процілеглага ад лесу боку. У разгар бою павінны быў падысці са сваім атрадам У. І. Абрамаў. Але напачатку бою трэба было абясшкодзіць вартаўнікоў. Гэтая задача была пастаўленая перад партызанам-французам Леонам Эерам, які выдатна валодаў нямецкай мовай. Для выканання задання ён пераапрануўся ў нямецкую форму. Усё гэтае дазволіла яму хутка выканаць задуманае. Атрад па сігналу зялёнай ракеты хутка развярнуўся ў ланцуг і бясшумна уварваўся ў Навіны. Асноўны бой разгарэўся каля хаты, дзе размяшчаўся штаб гарнізона. Каля яго ў акопе былі ўсталяваныя 45-міліметровая гармата, 72-міліметровы мінамёт і станкавы кулямёт. Немцы, як ўспамінаў удзельнік бою, люта супраціўляліся, аднак усе былі перабітыя.
Другая суполка змагароў атрада авалодала пастарункам на хутары Грудзе. Дзясяткі паліцыянтаў былі ўзятыя ў палон. Галоўная задача — знішчэнне гарнізона — была выкананая.
Вынік правіць
Быў знішчаны нямецкі гарнізон, чый склад партызаны ацэньвалі колькасцю да 200 жаўнераў. Паводле справаздачы партызанаў, яны забілі толькі 15 гітлераўцаў і 26 узялі ў палон. Таксама адзаначалася, што партызаны захапілі дзве 45-міліметровыя гарматы і 100 снарадаў да іх, 2 батальённыя мінамёты і 80 мін да іх, 5 ручных кулямётаў, аўтамат, 40 гранат, 20 стрэльбаў, 40 тысяч патронаў.
Пасля разгрому гарнізона ў Востраве акупанты хутка знялі і іншыя гарнізоны, якія блакавалі лес у зоне дзеянняў брыгады «Перамогі». Да прыходу савецкіх войскаў на Зэльвеншчыну заставалася яшчэ 100 здён.