Вальдштайны
Вальдштайны (чэшск.: Valdštejnové, ням.: Waldstein) — адзін з найбольш знатных родаў Багеміі, які ў пачатку XVII стагоддзя быў зацверджаны ў графскай Свяшчэннай Рымскай імперыі годнасці і з 1654 года да напалеонаўскай медыятызацыі меў месца і голас у Швабскай калегіі імперскіх графаў. Самы вядомы прадстаўнік роду — генералісімус Альбрэхт фон Валенштайн (1583—1634), герцаг Фрыдландскі і Мекленбургскі, князь Саганскі.
| Вальдштайн | |
|---|---|
 | |
| Перыяд | XIII-XXI стст. |
| Тытул: | імперскія графы, адзін князь |
| Родапачынальнік: | Здэнек з Вальдштайна |
| Кагнаты: | Вартэнбергі |
| Радзіма | Млада-Болеслаў |
| Палацы | замак Вальдштайн, замак Духцаў, замак Дзетаніцы, Валенштайнскі палац |
| Ваенная дзейнасць | 1 генералісімус |
| Рэлігійная дзейнасць | архібіскупы, біскупы |
 Вальдштайн на Вікісховішчы | |
Нароўні з некалькімі іншымі знатнымі родамі, у тым ліку Вартэнбергаў, Вальдштайны вядуць сваё паходжанне ад Маркварта, які быў у палове XII стагоддзя каралеўскім камергерам. Першым прозвішча Вальдштайн па назве замка ў 3 км ад Турнава прыняў Здэнек (1248—1278), які знаходзіўся пры Пржэмысле Отакары ў прыбалтыйскім крыжовым паходзе. Ядром радавых вотчын у Сярэднявеччы служыў горад Млада-Болеслаў і яго ваколіцы.
Уплывовасць Вальдштайнаў значна павялічылася ў XVI стагоддзі. Большасць членаў роду ў час Рэфармацыі далучыліся да пратэстантаў. Тыя ж, хто застаўся верным каталіцкай веры, сталі пісацца на нямецкі лад Валенштайнамі. Знакаміты генералісімус сканцэнтраваў у сваіх руках велізарныя ўладанні ў Цэнтральнай Еўропе, але не паспеў імі распарадзіцца, а прамых спадчыннікаў у яго не было. Прадаўжальнікам роду апынуўся яго стрыечны брат, адзін з нашчадкаў якога знаходзіўся на службе ў Расіі, дзе ажаніўся з сястрой Румянцава-Задунайскага. Іх дачка ажанілася з графам І. А. Апраксіным.
У XVI—XVII стст. існавалі шэсць асноўных галін роду Валенштайнаў з рэзідэнцыямі ў Бртніцах, Добравіцах, Духцаве, Дзетаніцах, Ломніцах і Шцепаніцах. Старэйшай галіной была і застаецца мюнхенграцкая. Прадстаўнікі яе пражываюць у Вене і патрабуюць вяртанні ім нацыяналізаваных у ЧССР маёнткаў. З гэтай галіны паходзіў, напрыклад, пражскі архібіскуп Ян Бедржых Вальдштайн (1644—1694). Яго пляменнік Карл Эрнст (1661—1713), аўстрыйскі пасланец у Іспаніі, у разгар Вайны за іспанскую спадчыну вяртаўся дамоў на партугальскім караблі, які быў перахоплены французамі. Графа пратрымалі ў Венсенскім замку цэлы год, пакуль імператар не вымяняў яго на маршала Вільруа.
Духцаўская галіна найбольш вядомая чатырма бяздзетнымі братамі, якія жылі ў эпоху напалеонаўскіх войнаў. Старэйшым быў Ёзэф Карл фон Вальдштайн (1755—1814), заступнік Казановы, які напісаў свае мемуары ў яго ў Духцаўскім замку, дзе пасля Кульмскай бітвы спыняўся і рускі цар. Ягоны брат Фердынанд Эрнст — заступнік Бетховена, які прысвяціў яму Вальдштайнаўскую санату. Трэці брат, Франц Адам, — мальтыйскі рыцар, вядомы падарожнік і батанік; яго імя носіць род раслін сямейства Ружавыя. Чацвёрты брат — акняжаны абат Секау ў Штырыі.
- Рэзідэнцыі Вальдштайнаў
-
Духцаўскі замак, дзе памёр Казанова -
Літамышльскі замак — помнік Сусветнай спадчыны -
-
-
Палац Валенштайна ў Йічыне
Спасылкі
правіць
|
Вальдштайны на Вікісховішчы |
|---|
- Вальдштейн // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Радавод Вальдштайнаў Архівавана 29 чэрвеня 2017.