Галоўная паслядоўнасць

Галоўная паслядоўнасць — вобласць на дыяграме Герцшпрунга — Расела, якая змяшчае зоркі, крыніцай энергіі якіх з’яўляецца тэрмаядзерная рэакцыя сінтэзу гелія з вадароду.

Дыяграма Герцшпрунга — Расела.

Галоўная паслядоўнасць размешчана ў ваколіцах дыяганалі дыяграмы Герцшпрунга — Расела і праходзіць з верхняга левага вугла (высокія свяцільнасці, раннія спектральныя класы) ў правы ніжні вугал (нізкія свяцільнасці, пазнейшыя спектральныя класы) дыяграмы. Зоркі галоўнай паслядоўнасці маюць аднолькавыя крыніцы энергіі («гарэнне» вадароду, у першую чаргу, CNO-цыкл), у сувязі з чым іх свяцільнасць і тэмпература (спектральны клас) вызначаюцца іх масай:

L=M3,9;

дзе свяцільнасць L і маса M вымяраюцца ў адзінках сонечнай свяцільнасці і масы, адпаведна. Таму пачатак левай частцы галоўнай паслядоўнасці прадстаўлена блакітнымі зоркамі з масамі ~50 сонечных, а канец правай — чырвонымі карлікамі з масамі ~0,0767[1][2] сонечных.

Існаванне галоўнай паслядоўнасці звязана з тым, што стадыя гарэння вадароду складае ~90 % часу эвалюцыі большасці зорак: выгаранне вадароду ў цэнтральных абласцях зоркі прыводзіць да ўтварэння ізатэрмічнага геліевага ядра, пераходу да стадыі чырвонага гіганта і сходу зоркі з галоўнай паслядоўнасці. Адносна кароткая эвалюцыя чырвоных гігантаў прыводзіць, у залежнасці ад іх масы, да ўтварэння белых карлікаў, нейтронных зорак ці чорных дзірак.

Участак галоўнай паслядоўнасці зорных скопішчаў з’яўляецца індыкатарам іх узросту: так як тэмпы эвалюцыі зорак прапарцыйныя іх масе, то для навал існуе «левая» кропка абрыву галоўнай паслядоўнасці ў галіне высокіх свяцільнасцей і ранніх спектральных класаў, якая залежыць ад узросту скопішча, паколькі зоркі з масай, якая перавышае нейкую мяжу, зададзеную узростам скопішча, сышлі з галоўнай паслядоўнасці (гл. мал., выразна бачная кропка сходу з галоўнай паслядоўнасці на галіну чырвоных гігантаў).

Гл. таксама

правіць

Крыніцы

правіць
  1. Burrows, A., Hubbard, W. B., Saumon, D., Lunine, J. I. An expanded set of brown dwarf and very low mass star models(англ.) // The Astrophysical Journal : рец. науч. журнал. — 1993. — Т. 406. — № 1. — С. 158-171. — ISSN 0004-637X. — DOI:10.1086/172427Bibcode1993ApJ...406..158B — Гл. с. 160.
  2. Adams, Fred C.; Laughlin, Gregory (April 1997). "A Dying Universe: The Long Term Fate and Evolution of Astrophysical Objects". Reviews of Modern Physics(англ.). 69 (2): 337–372. arXiv:astro-ph/9701131. Bibcode:1997RvMP...69..337A. doi:10.1103/RevModPhys.69.337. S2CID 12173790. — Гл. с. 5. (Гл. таксама: Карычневы карлік)

Літаратура

правіць