Гастон Арлеанскі

Гастон Жан Батыст Французскі, герцаг Арлеанскі (фр.: Gaston Jean Baptiste de France, duc d'Orléans; 25 красавіка 1608, Фантэнбло — 2 лютага 1660, Блуа) — трэці сын караля Францыі Генрыха IV і яго другой жонкі Марыі Медычы, малодшы брат караля Людовіка XIII, Прынц (каралеўскай) крові. Як сын караля, ён быў народжаны як «Сын Францыі». Пазней атрымаў тытул герцага Арлеанскага, пад якім быў шырока вядомы ў сталым узросце.

Гастон Арлеанскі
фр.: Gaston de France
Нараджэнне	25 красавіка 1608(1608-04-25)[…] Фантэнбло, дэпартамент Сена і Марна, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Смерць	2 лютага 1660(1660-02-02)[…] (51 год) Замак Блуа, Блуа, Блуа, дэпартамент Луар і Шэр, рэгіён Цэнтр — Даліна Луары, Метраполія Францыі, Францыя
Месца пахавання	Абацтва Сен-Дэні
Род	Французскія Бурбоны[d]
Бацька	Генрых IV
Маці	Марыя Медычы
Жонка	Marie de Bourbon, Duchess of Montpensier[d] і Marguerite of Lorraine[d]
Дзеці	Anne Marie Louise d'Orléans[d], Marguerite Louise d'Orléans[d], Élisabeth Marguerite d'Orléans[d], Françoise Madeleine d'Orléans[d], Jean Gaston, Duke of Valois[d], Marie Anne d'Orléans[d] і Louis d'Orléans, count of Charny[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Аўтограф
Манаграма
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Належаў да дынастыі Бурбонаў. У 1610 годзе памёр яго бацька. У 1611 годзе, пасля смерці старэйшага брата Мікалая, ён стаў першым у парадку спадчыны каралеўскай кароны з тытулам «Месье» (звычайна надаваўся брату караля, які не меў спадчынніка).

У 1626 годзе стаў герцагам Арлеанскім і Шартрскім. У той час яго двор стаў цэнтрам інтрыг супраць яго брата, караля Людовіка XIII, і першага міністра, кардынала Рышэльё. У 1628 годзе ён намінальна камандаваў арміяй пры аблозе Ла-Рашэлі да ўступлення на пасаду Людовіка XIII. У 1630 годзе ўдзельнічаў у паўстанні герцагаў Манмарансі. На чале арміі наймітаў ён заклікаў каралеўства да паўстання, перш чым бегчы ў Латарынгію пасля паразы Манмарансі пры Кастэльнадары. Па ініцыятыве свайго спаведніка, Шарля дэ Кандрана, 18 красавіка 1630 года ён прымірыўся з каралём у Труа. У 1631—1632 гадах вёў інтрыгі ў Латарынгіі і апублікаваў палітычны маніфест супраць абсалютызму. Ён зноў падтрымаў выступ Манмарансі, якому не аказаў ніякай дапамогі, у выніку чаго той быў страчаны.

У 1634 годзе падтрымаў паўстанне графа Бурбон-Суасона. У наступным годзе ён перайшоў на бок Людовіка XIII. У 1636 годзе дзейнічаў супраць іспанцаў у Пікардыі, у прыватнасці, восенню таго ж года быў удзельнікам аблогі Корбі, дзе заселі іспанскія войскі. У 1638 годзе нечаканае нараджэнне дафіна (будучага Людовіка XIV) пазбавіла яго звання першага спадчынніка кароны. Ён губляе свой фінансавы крэдыт і не можа працягваць ні пашырэнне замка Блуа, ні рэстаўрацыю замка Шамбор, якую ён распачаў. У 1642 годзе змова Сен-Марса, які меў на мэце зрабіць Гастона генерал-лейтэнантам каралеўства, праваліўся з-за фактычнай здрады самога Гастона пад ціскам Рышэльё.

Паміраючы, Людовік XIII прызначыў яго губернатарам і генерал-лейтэнантам Лангедока. Пасля смерці Людовіка XIII Гастон быў прызначаны генерал-лейтэнантам каралеўства і кіраўніком саветаў. Але ў рэшце рэшт рэгент Ганна Аўстрыйская перамагла ў Парыжскім парламенце і ўзяла ўладу пры падтрымцы кардынала Мазарыні. Аднак статус камандуючага войскамі Гастон захаваў. Ён заваяваў частку графства Фландрыя, у тым ліку горад Гравелін 28 ліпеня 1644 года і Бецюн, затым у 1645 годзе Бурбур, Арманцьер, Куртрэ і Мардзік.

Маючы званне генерал-лейтэнанта каралеўства і папулярнасць у Парыжскім парламенце, падчас Фронды ён імкнуўся падтрымліваць палітыку замірэння паміж бакамі. З ліпеня па лістапад 1650 года кіраваў у Парыжы падчас афіцыйнага візіту ў правінцыю малалетняга караля Людовіка XIV. Аднак у 1652 годзе Мазарыні саслаў Гастона ў яго замак у Блуа (з тытулам герцага Валуа), дзе той памёр у 1660 годзе. Быў пахаваны ў базіліцы Сен-Дэні.