Гялванай

Гялванай
	Герб
Краіна	Літва
Павет	Вільнюскі
Раён	Шырвінтаскі
Сянюнія	Гялванайская
Каардынаты	55°04′01″ пн. ш. 24°41′38″ у. д.HGЯO
Ранейшыя назвы	Гелваны
Вышыня цэнтра	116 м
Насельніцтва	284 чал. (2011);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гя́лванай^[1] (літ.: Gelvonai, традыцыйная беларуская назва — Гелваны) — мястэчка ў Шырвінтаскім раёне Вільнюскага павета Літвы. Цэнтр Гялванайскай сянюніі. Размешчана за 16 км на захад ад Шырвінтаса. Насельніцтва на 2011 год — 284 чалавекі.

Гісторыя правіць

Вялікае Княства Літоўскае правіць

Першы пісьмовы ўcпамін пра Гелваны (ням.: Gelwen) у крыжацкім апісанні дарог Вялікага Княства Літоўскага і датуецца 1385 годам. У гэты час яны ўвайшлі ў склад Віленскага павета Віленскага ваяводства. У 1642 годзе ў Гелванах быў пабудаваны пратэстанцкі збор, у 1686 годзе — касцёл, пры якім існаваў кляштар францысканцаў.

У XVIII стагоддзі Гелваны знаходзіліся ў валоданні Жабаў, таму часам мястэчка называлі Жабавам. 22 жніўня 1744 года кароль і вялікі князь Аўгуст Сас надаў Гелванам прывілей на кірмашы.

Пад уладай Расійскай імперыі правіць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Гелваны апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце Віленскай губерні.

На 1866 год у Гелванах было 30 будынкаў.

Найноўшы час правіць

Пасля польска-літоўскіх баёў і падпісання пагаднення паміж міжваеннай Польскай Рэспублікай і Літвой у 1919 годзе Гелваны апынуліся ў складзе Літвы. У часы Другой сусветнай вайны з чэрвеня 1941 да 1944 года мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Рэйха.

Насельніцтва правіць

XIX стагоддзе: 1866 год — 286 чал., з іх 140 каталікоў, 5 праваслаўных і 141 іўдзей^[2]
XXI стагоддзе: 2011 год — 284 чал.

Славутасці правіць

Могілкавая капліца

Капліца-пахавальня Плятэраў (XIX ст.)
Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1897)
Могілкі каталіцкія, капліца

Страчаная спадчына правіць

Касцёл і кляштар францысканцаў (XVII ст.)
Сядзіба Плятэраў (XIX ст.)

Зноскі

↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
↑ Wejssenhof J. Giełwany // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 555.

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гялванай
Гелваны на сайце Radzima.org

[1] Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»

[2] Wejssenhof J. Giełwany // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 555.

[1]

[2]