Злучнік
Злу́чнік — службовая часціна мовы, з дапамогай якой звязваюць паміж сабой часткі складанага сказа ці аднародныя члены сказа.
Не скланяюцца і не спрагаюцца, і не з'яўляюцца членамі сказа. Выражаюць сэнсавыя адносіны паміж сінтаксічнымі адзінкамі.
Класіфікацыя па будове правіць
- простыя
- невытворныя («і», «а», «ды», «бо», «ці»)
- вытворныя («таксама», «затое», «каб», «аж», «паколькі»)
- састаўныя («таму што», «для таго каб»)
- камбінаваныя («а іменна», «калі нават», «з-за таго, што»)
- парныя і паўторныя («як … так і», «ці … ці»)
Па колькасці пазіцый правіць
- аднамесныя («і», «але», «а»)
- мнагамесныя (найчасцей гэта паўторныя злучнікі віду: «і … і», «ні … ні», «ці … ці», «то … то»)
- двухмесныя, двайныя, парныя («калі … то», «як … так і»)
Класіфікацыя па значэнні правіць
- злучальныя:
- спалучальныя («і», «ды» (= «і»), «не толькі … але і», «таксама», «і … і», «ні … ні», «як … так і», «колькі … столькі і»)
- раздзяляльныя («ці», «ці … ці», «або», «альбо … альбо», «то … то», «ці то … ці то», «не то … не то»)
- супрацiўныя («а», «ды» (= «але»), «але», «аднак»)
- градацыйныя («не толькі … але і», «не столькі … колькі», «не тое каб … а»)
- далучальныя («таксама», «ды і», «і», «прытым», «прычым»)
- падпарадкавальныя:
- паясняльныя («што», «каб», «як бы», «быццам бы», «гэта значыць», «а іменна»)
- часавыя («калі», «пакуль», «толькі», «ледзь»)
- умоўныя («калі», «калі б», «каб», «раз»)
- прычынныя («бо», «таму што», «з-за таго, што», «ад таго, што»)
- мэтавыя («каб», «абы», «з тым каб»)
- уступальныя («хаця», «хоць», «няхай», «нягледзячы на тое, што»)
- выніковыя («так што»)
- параўнальныя («як», «быццам», «нібы», «як бы»)
- месца («дзе», «куды», «адкуль»)
- спосабу дзеяння, меры, ступені («столькі», «настолькі», «так», «да такой ступені», «да таго»)
Літаратура правіць
- Злучнік // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. С. 93.
- Н. В. Васильева. Союз // Лингвистический энциклопедический словарь. — М.: «Советская энциклопедия», 1990.