Лука (евангеліст)

Лука́, або Лука́ш (стар.-грэч.: Λουκᾶς, Loukãs) — адзін з 70 меншых апосталаў — вучняў Ісуса Хрыста, адзін з чатырох евангелістаў.

Евангеліст Лука

Сімвалічная выява Лукі ў выглядзе Цяльца на стараабрадчай іконе ў Веткаўскім музеі народнай творчасці

Біблейскае паданне называе яго паплечнікам апостала Паўла. Лічыцца аўтарам кананічнага тэксту Евангелля (Гл.далей: Евангелле ад Лукі) і «Дзяянняў апостальскіх». Яго ўласнае імя сведчыць, што па паходжанню ён быў грэкам, які да свайго пераходу ў хрысціянства, будучы добра знаёмы з тагачасным становішчам іудзейскага насельніцтва, яго звычаямі і норавамі, прыняў іудзейскае веравызнанне, а пасля стаў адным з першых язычнікаў, прыняўшых вучэнне Хрыста.

Па сведчанню Яўсевія, аўтара «Царкоўнай гісторыі», Ераніма і іншых старажытных пісьменнікаў, Лука жыў у Антыёхіі і па роду сваіх заняткаў быў урачом. Там ён пазнаёміўся з апосталам Паўлам, пасля чаго стаў яго адданым паслядоўнікам, паплечнікам і супрацоўнікам у справе распаўсюджання хрысціянства. Разам з Паўлам хадзіў у Іерусалім для раздачы міласціны галодным, суправаджаў яго ва ўсіх іншых падарожжах, у тым ліку і ў марскім падарожжы ў Рым, у час якога адбылося так падрабязна і маляўніча апісанае ім караблекрушэнне.

Пасля пакутніцкай смерці Паўла ў Рыме Лука, па сцвярджэнню царкоўных гісторыкаў, усё сваё далейшае жыццё да 80-гадовага ўзросту прысвяціў місіянерскай дзейнасці, якая праходзіла ў Італіі, Далмацыі, Македоніі, Грэцыі і нават у Афрыцы. Паводле версіі, ён памёр уласнай смерцю, паводле другой, быў павешаны на аліўкавым дрэве ў Ахайі ў Грэцыі.

Евангеліст Лука піша ікону Багародзіцы. Пскоўскі музей-запаведнік. Сяр. XVI ст.

Паданні надзяляюць Луку дарам жывапісца, ён лічыцца аўтарам іконы Багародзіцы.

Літаратура

• Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 142—143. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.