Мацей Мяхоўскі

Мацей Мяхоўскі
Мацей Мяхоўскі
	польск.: Maciej Miechowita
Дата нараджэння	1457
Месца нараджэння	Мехаў, Гміна Мехаў, Мяхоўскі павет, Малапольскае ваяводства, Польшча;
Дата смерці	18 верасня 1523
Месца смерці	Кракаў, Польскае Каралеўства;
Месца пахавання	сабор Святых Станіслава і Вацлава;
Грамадзянства	Польскае Каралеўства;
Род дзейнасці	географ, гісторык, астролаг
Месца працы	Ягелонскі ўніверсітэт;
Альма-матар	Ягелонскі ўніверсітэт;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мацей Мяхоўскі, Мацей з Мяхова, Мацей Мехавіт, Мацей Мехавіта, поўнае імя Мацей Карпіга з Мяхова (польск.: Maciej Miechowita, Maciej Karpiga z Miechowa, лац.: Mathias de Miechow; каля 1457 — 1523) — польскі гісторык, географ, прафесар медыцыны, астролаг.

Найбольш вядомы як аўтар прац «Хроніка палякаў», «Трактат пра дзве Сарматыі». Быў 8 разоў абраны рэктарам Кракаўскага ўніверсітэта. Лічыцца, што ўніверсітэт абавязаны яму сваім росквітам. Быў вядомы сваёй дабрачыннасцю.

Хроніка палякаў правіць

Самая вядомая праца Мяхоўскага. Неўзабаве пасля таго, як гэтая праца была выданая (1519), увесь арыгінальны тыраж быў канфіскаваны згодна з загадам кароннага канцлера Яна Ласкага. Пасля гэтага частку старонак замянілі на новыя, адрэдагаваныя самім канцлерам. Змены тычыліся шлюбу Ягайлы з Соф’яй Гальшанскай, элекцыі Яна Ольбрахта і яго валошскага паходу 1497 годзе, панавання Аляксандра і некаторых іншых падзей.

Мяхоўскі ў сваёй працы пісаў не столькі аб палітыцы, колькі аб культуры; замест прыярытэту ў гістарычнай працы палітыкі, дзяржаўнай арганізацыі, асобы і яе вялікіх учынкаў увёў паняцці аб нараджэнні і пачатках плямёнаў і народаў, славянскай супольнасці, адводзіў Польшчы цэнтральнае месца ў славянскім свеце.

Ён выказаў гіпотэзу пра аўтахтоннасць славян і лакалізаваў іх прарадзіму ў Псарах. Ён цікавіўся галоўным чынам усходняй праблематыкай, шмат увагі аддаваў падзеям у ВКЛ, апісаў усе палітычныя акцыі ВКЛ. Аўтар крытыкаваў эканамічныя супярэчнасці ў княстве, якія прыводзілі да падзелу грамадства на два слаі — сялянства і магнатаў.

Трактат пра дзве Сарматыі правіць

У гэтай працы Мяхоўскі ўпершыню звярнуў увагу на этнаграфічныя асаблівасці Русі, Літвы і Жмудзі. Таксама ён згадаў тут легенду пра паходжанне літоўцаў ад рымлян (легенда пра Літалію). Аўтар паўтарыў звесткі Яна Длугаша, што ў былыя часы русіны лічылі літоўцаў народам цёмным, вартым пагарды, жабрацкім, таму кіеўскія князі бралі з іх даніну ў знак падданства толькі дубовай карой і скуранымі паясамі. З іншага боку, частку Русі, якая належала да Польскай кароны, апісваў як багатую і прыгожую краіну.

Зноскі

Літаратура правіць

Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я. Купалы». — Гродна : ГрДУ, 2006. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7.. С. 37, 38;
Marek Stachowski. Miechowita’s knowledge of East European languages (mainly Hungarian, Lithuanian and Tatar), based on his Tractatus de duabus Sarmatiis (1517) // Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis № 130, 2013. — S. 309—316.