Марцін Бельскі
Марцін Бельскі (1495 — 1575) — польскі пісьменнік і храніст.
| Марцін Бельскі | |
|---|---|
| польск.: Marcin Bielski | |
 | |
| Дата нараджэння | 1495[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 18 снежня 1575 |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Дзеці | Яўхім Бельскі |
| Род дзейнасці | паэт, гісторык, перакладчык, пісьменнік |
| Альма-матар | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Вядомы як першы, хто пачаў пісаць свае творы па-польску, а не па-лацінску. Праца М. Бельскага «Хроніка ўсяго свету», прысвечаная Жыгімонту II Аўгусту, была першым падручнікам усеагульнай гісторыі ў Польшчы. Адзначаецца, што прагрэсіўнай для свайго часу была сама ідэя стварэння падобнай працы[3].
Аўтар польскай пераробкі папулярнага на той час у Еўропе зборніка дыдактычных навел-біяграфій філосафаў і пісьменнікаў старажытнасці і сярэднявечча — «Жыццяпісы філосафаў» (1535), вершаванай «Камедыі пра Юстына і Канстанцыю» (1557), шэрага сатырычных твораў. У творчасці выступаў пераважна як мараліст, глядзеў на жыццё з пазіцый «добрага старога часу», рыцарскіх ідэалаў. Праяўляў сімпатыі да ідэй рэфармацыі.
Хроніка ўсяго свету правіць
Праца выдана тры разы (1551, 1554, 1564), і ў трэцім выданні складалася з 10 кніг. У 9-й кнізе «Аб маскоўскім або рускім народзе. Аб пасольстве Васіля да папы рымскага. Аб Літве. Аб Ліфлянцкай зямлі. Аб Татарах» разглядаецца і гісторыя ВКЛ. Амаль увесь раздзел «Аб маскоўскім народзе…» пераважна з'яўляецца скарочаным пераказам «Запісак аб Масковіі» Сігізмунда Герберштэйна. Геаграфічная частка і звесткі пра тэрытарыяльныя памеры ўзятыя з «Трактата аб дзвюх Сарматыях» Мяхоўскага. Інфармацыя пра Літву ў гэтым раздзеле таксама ўзятая з працы Герберштэйна.
Адным з самых слабых месцаў «Хронікі» было тое, што аўтар некрытычна ставіўся да сярэднявечных паданняў і нават анекдотаў, не адрозніваў значныя выпадкі ад нязначных, непрапарцыянальна кампанаваў матэрыял.
Думкі гісторыкаў пра галоўную працу М. Бельскага дыяметральна разыходзяцца: ад найвышэйшай пахвалы (А. Павінскі) да ацэнкі яе як «сярэднявечнай кампіляцыі», у якой нават «няма духу гуманізму», і якую ратуе адзіны новы элемент, «пратэстанцкая тэндэнцыя» (І. Хшаноўскі). Адзначаецца, што «Хроніка ўсяго свету», магчыма, і не стала б прадметам гістарыяграфічнага даследавання, калі б не дзейнасць яго сына Яўхіма Бельскага[4].
Зноскі
Літаратура правіць
- Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я. Купалы». — Гродна : ГрДУ, 2006. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7. С.38, 39.
- Чамярыцкі, В. А. Бельскі Марцін / В. А. Чамярыцкі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0. — С. 10.