Міхаіл Восіпавіч Каяловіч
Міхаіл Восіпавіч Каяловіч (20 верасня (2 кастрычніка) 1828, мяст. Кузня, Гродзенская губерня, Расійская імперыя — 23 жніўня (4 верасня) 1891, Санкт-Пецярбург) — гісторык, славянафіл.
| Міхаіл Восіпавіч Каяловіч | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | 20 верасня (2 кастрычніка) 1828 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 23 жніўня (4 верасня) 1891 (62 гады) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Дзеці | Міхаіл Каяловіч[d] |
| Род дзейнасці | гісторык |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | доктар багаслоўя[d] |
| Альма-матар | |
| Вядомыя вучні | Платон Мікалаевіч Жуковіч, Рыгор Якаўлевіч Кіпрыяновіч, Канстанцін Васілевіч Харламповіч[d] і Іаан Антонавіч Катовіч |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Сын святара. Скончыў Супрасльскае духоўнае вучылішча, Літоўскую духоўную семінарыю (1851), Санкт-Пецярбургскую духоўную акадэмію (1855), дзе і стаў выкладчыкам у 1856 годзе: у 1856—1862 гадаха працаваў на кафедры параўнальнага багаслоўя і рускага расколу, у 1862—1868 гадах — на кафедры рускай грамадзянскай і царкоўнай гісторыі, з 1868 года да смерці — на кафедры рускай грамадзянскай гісторыі. З 1865 года — член Камісіі па разбору і апісанню архіва Свяцейшага Сіноду. У 1873 стаў доктарам багаслоўя (дысертацыя «Гісторыя ўз’яднання заходнерускіх уніятаў старых часоў (да 1800)») і ардынарным прафесарам Санкт-Пецярбургскай духоўнай акадэміі.
Друкаваўся ў перыядычных выданнях — газеце «Дзень», часопісе «Грамадзянін», з сынам выдаваў палітыка-літаратурны штотыднёвы часопіс «Праўда» (з 1888).
Навуковыя даследаванні Каяловіча прысвечаныя гісторыі ўніяцтва, царкоўнай і агульнай гісторыі Заходняга края, гісторыі рускай самасвядомасці, гістарыяграфіі гісторыі Расіі. Ён быў прыхільнікам заходнерусізму, адстойваў пункт гледжання, што беларусы з’яўляюцца самабытнай часткай рускага народа, развіваў нацыянальна-манархічныя ідэі, ідэі адзінства рускага народа (куды ўключаліся ўкраінцы і беларусы). Паводле Міхаіла Каяловіча, «беларуская народнасць» узнікла ўжо ў Х—ХІ стст. у выніку аб’яднання генетычна блізкіх крывічоў і дрыгавічоў. На думку Каяловіча, уся гісторыя Паўночна-Заходняга края — гэта руская гісторыя, тут жыве рускі народ, мясцовая беларуская гаворка — гэта «мост» паміж маларускай і велікарускай гаворкамі[2].
Каяловіч адмаўляў гістарычны аб’ектывізм: «Не давярайце зманлівай аб’ектыўнасці, у гісторыі яе менш усяго; у гісторыі амаль усё суб’ектыўна»[3]. Лепшым з «суб’ектывізмаў» гісторык лічыў славянафільскі суб’ектывізм: «Ён лепш іншых, — сцвярджаў прафесар, — і ў народным, і ў навуковым сэнсе, і нават у сэнсе магчыма правільнага разумення і засваення агульначалавечай цывілізацыі»[3].
Ажаніўся з Надзеяй Платонаўнай Менчыц (1858). Меў трох сыноў.
Пахаваны на Мікольскіх могілках Аляксандра-Неўскай лаўры, дзе пастаўлены надмагільны помнік.
Зноскі
- ↑ Коялович Михаил Осипович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ Пророки и лжепророки Западной Руси
- ↑ а б Коялович М. О. История Русского самосознания. — Минск: Лучи Софии, 1997.
Творы (руск.) правіць
- Коялович М. О. История Русского самосознания. — Минск: Лучи Софии, 1997. — 686 с.
- Коялович М. О. Чтения по истории западной России. — Минск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. — 480 с ISBN 985-11-0348-9
- Коялович М. О. История воссоединения западнорусских униатов. — Минск: Лучи Софии, 1998. — 400 с ISBN 985-6171-08-3
- Коялович М. О. Документы, объясняющие историю западно-русского края и его отношения к России и к Польше. — СПб.: Типография Эдуарда Праца, 1865. — 862 с.
- Коялович М. О. Народнае движение в Западной России. // Русский Инвалид. — 1863. — № 91.
- Коялович М. О. О почившем митрополите литовском Иосифе. — Спб, 1869.
- Коялович М. О. Три подъема русского национального духа для спасения нашей государственности во времена самозванческих смут. СПб., 1880/
- Коялович М. О. Литовская церковная уния. В 2-х томах. СПб., 1859—1862/
Літаратура (руск.) правіць
- Очерки истории исторической науки в СССР, т. 2, М., 1960, с. 571—74, 721—22.
- Черепица В. Н. Михаил Осипович Коялович. История жизни и творчества. — Гродно, 1998. — 88 с.
- Пальмов И. С. Памяти Михаила Осиповича Кояловича. СПб., 1891.
- Лебедев С., Стельмашук Г. Белорусский феномен
- Смолин М. Коялович Михаил Осипович // Святая Русь. Энциклопедия Русского Народа. Русский патриотизм. Гл. ред., сост. О. А. Платонов, сост. А. Д. Степанов. — М.: 2003 Архівавана 17 кастрычніка 2015.
- Чернобаев А. А. Коялович Михаил Осипович // Историки России. Биографии — М.: Российская политическая энциклопедия, 2001. — c. 223—228. ISBN 5-8243-0113-1
- Смолин М. Б. Очерки Имперского пути. Неизвестные русские консерваторы 2-й пол. XIX — 1-й пол. XX в. — М., 2000.
- Список печатных работ Кояловича
- Статья в БСЭ
- Теплова В. А. Коялович и православная историческая школа в Белоруссии Архівавана 28 мая 2008.