Новарасійск
Новарасійск (руск.: Новороссийск) — горад (з 1866 года) у Расіі, краявога падпарадкавання ў складзе Краснадарскага края. Насельніцтва 389,4 тыс. чалавек (2007). Заснаваны ў 1838 годзе. Горад-герой.
Горад
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Размешчаны на ўзбярэжжы Новарасійскай (Цэмескай) бухты Чорнага мора. Найбуйнейшы порт Расіі на Чорным моры — пасажырскі, грузавыя парты і нафтаналіўная гавань. Адзін з пунктаў базавання Чарнаморскага флоту РФ.
Клімат субтрапічны міжземнаморскі. У зімовы час пануюць паветраныя масы ўмераных шырот, летам трапічных.
Новарасійск — галоўны цэнтр цэментнай прамысловасці на поўдні Расіі (4 цэментавыя заводы), створаны на базе буйных радовішчаў высакаякасных мергеляў. У горадзе знаходзіцца штаб-кватэра буйнага вытворцы цэменту «Новоросцемент».
Развіта машынабудаванне (заводы: «Молат», «Чырвоны рухавік», «Харчмаш», суднарамонтны, радыёзавод «Прыбой» і інш.). Маюцца прадпрыемствы прамысловасці будаўнічых матэрыялаў (выпускаюць шыфер, жалезабетонныя вырабы і інш.). Дрэваапрацоўчая (у тым ліку мэблевая), харчовая (мукамольна-элеватарны камбінат, малочны, піваварны заводы, рыбзавод і інш.), сталеліцейная (завод «Новороссметалл») прамысловасць. Прадпрыемствы чыгуначнага транспарту («Новарасійскі вагонарамонтны завод»).
Насельніцтва
правіць
|
Гарады-пабрацімы
правіць- Huangdao District[d], Кітай (верасень 2020)[41]
- Kazashko[d], Балгарыя (3 чэрвеня 2019)[42]
- Брэст, Беларусь (25 красавіка 2014)[43][44]
- Вальпараіса, Чылі (8 красавіка 1996)[45]
- Варна, Балгарыя (18 чэрвеня 1997)[46]
- Гавар, Арменія (лістапад 2009)[47]
- Гейнсвіл, ЗША (17 верасня 1988)[48]
- Канстанца, Румынія (22 кастрычніка 2002)[49]
- Ліворна, Італія (1967)[50]
- Плімут, Вялікабрытанія (1956)[51][52][…]
- Пула, Харватыя (1997)[53]
- Самсун, Турцыя (25 кастрычніка 2010)[54]
- Тыр, Ліван (25 снежня 2013)[55]
- Фергана, Узбекістан
- Ханты-Мансійская аўтаномная акруга — Югра, Расія (люты 2021)[56]
- Хіхон, Іспанія (кастрычнік 1984)[57]
Вядомыя асобы
правіць- Аляксандр Яўгенавіч Ахрыменка (нар. 1938) — вучоны ў галіне радыёлакацыі, доктар тэхнічных навук (1973), заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі БССР (1982)[58].
- Мікалай Захаравіч Крываручка (1904—1987) — інжынер шляхоў зносін, спецыяліст у галіне рухомага саставу чыгунак.
Крыніцы
правіць- ↑ Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)
- ↑ а б в г д е ё ж з https://web.archive.org/web/20180909184752/http://www.webcitation.org:80/6d28KCx6q
- ↑ Новороссийск – от укрепления к губернскому городу // А. Герасименко, С. Санеев.- Краснодар: Эдви.- 1998.- С. 167-169.
- ↑ Энциклопедический словарь / изд. Ф. А. Брокгауз, И. А. Ефрон; под ред. К. К. Арсеньева, Ф. Ф. Петрушевского: Т. XXI: Нибелунги- Нэффцеръ.- Санкт-Петербург: Типо-Литография И. А. Ефрона, 1897.- 480 с.: ил.
- ↑ а б в г д е http://www.MojGorod.ru/krasnod_kraj/novrossijsk/index.html
- ↑ http://lingvarium.org/docs/Sev-Caucas1926.zip — Ростов н/Д..
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/vov_svod.pdf
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
- ↑ а б в г http://istmat.info/files/uploads/18276/stat._ezh._rf_1994_demografiya.pdf
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
- ↑ http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987 — М.: ЦСУ РСФСР. — 766 с.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
- ↑ а б в г д е http://istmat.info/files/uploads/21317/nx_5.pdf
- ↑ https://istmat.org/files/uploads/45329/4naselenie.pdf
- ↑ https://istmat.org/files/uploads/45390/07naselenie.pdf
- ↑ http://istmat.info/files/uploads/45859/07_naselenie.pdf
- ↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
- ↑ http://istmat.info/files/uploads/46358/r_05.doc
- ↑ http://www.gks.ru/doc_2005/year05.zip
- ↑ http://www.gks.ru/doc_2006/year06.zip
- ↑ http://www.gks.ru/doc_2007/year07.zip
- ↑ http://www.gks.ru/doc_2008/year08.zip
- ↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
- ↑ https://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/pub-01-04(2).pdf
- ↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/b11_04/IssWWW.exe/Stg/d04/3-p03.htm
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
- ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/ru/news/rss/4e0d2c0043a4c2d0955995d06954faf7
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.
- ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/b98c9c8044d9a869b7d6bfde4cdebdf4/Оценка%20численности_01.01.2018.htm
- ↑ http://krsdstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/krsdstat/resources/81e08500497abd16af88ff3fbd401489/Оценка%20численности_01.01.2019_окончат1.htm
- ↑ http://krsdstat.gks.ru/storage/mediabank/Оценка%20численности_01.01.2020.htm
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
- ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат, 2023.
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/novyy-rayon-zapadnogo-poberezhya-goroda-tsindao-provintsii-shandun-kitayskaya-narodnaya-respublika/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/s-kazashko-varnenskogo-rayona-bolgarii/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/brest-belarus/
- ↑ https://city-brest.gov.by/ru/pobratim-ru/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/valparaiso-chili/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/varna-bolgariya/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/gavar-armeniya/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/geynzvill-ssha/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/konstantsa-rumyniya/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/livorno-italiya/
- ↑ http://www.visitoruk.com/Plymouth/20th-century-T1342.html
- ↑ https://www.plymouthherald.co.uk/whats-on/whats-on-news/plymouths-twin-cities-charming-things-3667510
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/pula-khorvatiya/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/samsun-turtsiya/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/tir-sur-livan/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/khanty-mansiysk-khanty-mansiyskiy-avtonomnyy-okrug/
- ↑ https://admnvrsk.ru/o-gorode/goroda-pobratimy/khikhon-ispaniya/
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 160.
Літаратура
правіць- Новарасі́йск // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 360. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
- Новоросси́йск // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 459. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.