Польская акадэмія навук

Польская акадэмія навук (польск.: Polska Akademia Nauk, ПАН) — дзяржаўная акадэмія навук Польшчы, што з’яўляецца з аднаго боку, на ўзор Французскай акадэміі навук, установай, якія спалучае польскіх вучоных, а з іншага — сеткай кіраваных з цэнтра дзяржаўных навуковых інстытутаў, галоўным задачай якіх з’яўляецца правядзенне навуковых даследаванняў на высокім узроўні.

Палац Сташыца, месцазнаходжанне некалькіх інстытутаў I аддзялення ПАН, Варшава, вул. Новы Свят. Адміністрацыя акадэміі размяшчаецца ў палацы культуры і навукі.

Будынак творчай працы ПАН у Свінауйсце

Гісторыя

Заснаваць ПАН было вырашана на I кангрэсе польскай навукі (29.06-2.07.1951). Гэта рашэнне было звязана з ліквідацыяй Польскай акадэміі ведаў (польск.: Polska Akademia Umiejętności) і Варшаўскага навуковага таварыства (польск.: Towarzystwo Naukowe Warszawskie). Была ўтворана паводле статуту пра Польскую акадэмію навук ад 30 кастрычніка 1951 р., і яе палітычнай задачай быў кантроль вучонага асяроддзя. Спачатку была толькі аб’яднаннем вучоных, аднак, у 1960 р. была ператворана ў цэнтральную ўрадавую арганізацыю, якi загадвае навукай у Польшчы і кіруе сеткай інстытутаў. У 1990 годзе ПАН страціла статус урадавай арганізацыі. Функцыі кантролю навукі на ўрадавым узроўні прыняў на сябе Камітэт навуковых даследаванняў.

Батанічны сад Польскай Акадэміі навук

Прэзідэнты

• Ян Багдан Дэмбоўскі 1952—1956
• Тадэвуш Катарбінскі 1957—1962
• Януш Грашкоўскі 1962—1971
• Уладзімеж Тшэбятоўскі 1971—1977
• Вітольд Новацкі 1977—1980
• Аляксандр Гейштар 1980—1983
• Ян Караль Кастшэўскі 1984—1990
• Аляксандр Гейштар 1990 — 31 снежня 1992
• Лешак Кузьніцкі 1 студзеня 1993 — 31 снежня 1998
• Міраслаў Масакоўскі 1 студзеня 1999 — 26 снежня 2001
• Ежы Каладзейчак 16 студзеня 2002 — 31 сакавіка 2003 (в. а. прэзідэнта)
• Анджэй Лягоцкі 1 красавіка 2003 — 31 снежня 2006
• Міхал Клябер 1 студзеня 2007 — 19 сакавіка 2015
• Ежы Душынскі з 19 сакавіка 2015

ПАН як сетка інстытутаў

ПАН таксама сеткай некалькіх дзесяткаў НДІ. Фармальна падпарадкоўваюцца кіраўнікам тэматычных аддзяленняў ПАН і фінансуюцца непасрэдна Камітэтам навуковых даследаванняў. Гэтыя НДІ ствараюць каля 2000 месцаў для навукоўцаў, а выдаткі на іх утрыманне складаюць каля 1/3 выдаткаў дзяржаўнага бюджэту Польшчы на навуковыя даследаванні (0,5 % ВВП). У іх не вучацца студэнты, але затое існуе аспірантура, закончыўшы якую аспірант мае права атрымаць ступень доктара навук і прайсці працэдуру габілітацыі.

Галоўнай задачай інстытутаў з’яўляецца правядзенне навуковых даследаванняў на сусветным узроўні. Даследаванні, праведзеныя ПАН прыносяць адчувальную фінансавую выгаду.

Супрацоўніцтва з замежнымі

ПАН мае філіялы ў Бруселе, Маскве, Парыжы, Рыме і Вене, а таксама Цэнтр навуковых даследаванняў ў Берліне.

Спасылкі

• Афіцыйны сайт Польскай акадэміі навук