Трансфарматар току
Трансфарма́тар току[1] (ТТ) — тып электрычнага трансфарматара, які выкарыстоўваецца для памяншэння або множання пераменнага току. Як і ўсе трансфарматары, ён індуктуе ток у другаснай абмотцы, прапарцыянальны току ў першаснай абмотцы. Аднак трансфарматары току, нароўні з трансфарматарамі напружання або патэнцыялу, з’яўляюцца вымяральнымі трансфарматарамі.
Вымяральныя трансфарматары пераўтвораць вялікія значэння напружання або току ў невялікія стандартызаваныя значэнні якія лёгка выкарыстоўваць у вымяральных прыборах ці ахоўных рэле. Таму лік віткоў у другаснай абмотцы выбіраецца з такім разлікам, каб працоўны ток у ёй пры максімальным вымераным току ў першаснай абмотцы быў роўны 5 А ці 10 А (або ў канструкцыях, убудаваных у мультыметры — адзінкі міліампер).
Да таго ж вымяральныя трансфарматары ізалююць ланцуг вымярэння (або абароны) ад высокага напружання сістэмы да якой падлучана першасная абмотка. Гэта дазваляе бяспечна працаваць напрыклад ва ў устаноўках высокага напружання, дзе напружанне часта дасягае сотняў кілавольт. Непасрэднае вымярэнне без ТТ азначае небяспеку дотыку целам чалавека напрыклад да амперметра, які знаходзіцца пад высокім напружаннем. А ў выпадку праблем з ізаляцыяй гэта можа прывесці да ўдару токам. У нізкавольтных сістэмах (да 1 кВ) нават магчымы выпадак калі ізаляцыя сілавога кабеля застаецца цэлай, а трансфарматар току «працуе» праз ізаляцыю.
Да трансфарматараў току прад’яўляюцца высокія патрабаванні па дакладнасці. ТТ выконваюць з адной, часамі з двума і больш другаснымі абмоткамі: напрыклад, адна выкарыстоўваецца для сілкавання прылад РЗіА, іншая, больш дакладная — для падлучэння сродкаў ўліку і вымярэння (напрыклад, электрычных лічыльнікаў). Сучасныя электронныя шматтарыфныя трохфазныя лічыльнікі электраэнергіі могуць мець адразу убудаваныя трансфарматары току на кожную фазу (лічыльнікі прамога ўключэння), альбо патрабаваць падключэння вонкавых ТТ (лічыльнікі трансфарматарнага ўключэння).
Параметры трансфарматараў току
правіцьКаэфіцыент трансфармацыі
правіцьКаэфіцыент трансфармацыі ТТ вызначае намінал вымярэння току і азначае, пры якім першасным току ў другасным ланцугу будзе працякаць пэўны стандартны ток (часцей за ўсё гэта 5А ці 10А, зрэдку 1А). Першасныя токі трансфарматараў току вызначаюцца з шэрагу стандартызаваных намінальных токаў (40А, 50А, 75А, 100А, 150А, 200А, і г.д.). Каэфіцыент трансфармацыі трансфарматара току звычайна запісваецца ў выглядзе адносіны намінальнага першаснага току да намінальнага другаснага ў выглядзе дробу, напрыклад: 75/5 (пры праходжанні ў першаснай абмотцы току 75А — у другаснай абмотцы, замкнёнай на вымяральныя элементы, будзе 5А) або 1000/1 (пры праходжанні ў першаснай абмотцы току 1000А, у другасных ланцугах будзе працякаць ток 1А). Часамі ТТ могуць мець пераменны каэфіцыент трансфармацыі, што магчыма перападключэннем першасных абмотак з паралельнага ў паслядоўнае злучэнне (напрыклад, такое рашэнне ўжываецца ў трансфарматарах току ТФЗМ-110) альбо наяўнасцю адводаў на першаснай або другаснай абмотках (апошняе ўжываецца ў лабараторных трансфарматарах току тыпу УТТ) ці ж змяненнем колькасці віткоў першаснага провада, які прапушчаны ў акно трансфарматараў току без уласнай першаснай абмоткі (трансфарматары току УТТ).
Прымяненне
правіцьТрансфарматары току ляжаць у аснове некаторых прыбораў:
Такавымяральныя кляшчы
правіцьТокавымяральныя клешчы дазваляюць вымяраць толькі пераменны ток і ўяўляюць сабой па сутнасці трансфарматар току з раздымным тараідальным (або блізкім па форме да тараідальнай) ферамагнітным стрыжнем, акно якога пры вымярэнні ахоплівае провад з токам. Такія клешчы рэагуюць не на сам ток, а на хуткасць яго змены — вытворную току па часе.
Вытворцы
правіцьУ Беларусі:
Крыніцы
правіцьЛітаратура
правіць- Сацута У. М. Трансфарматар вымяральны // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 512. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Трансформа́тор то́ка / Озеров М. И. // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 166. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Трансформа́тор то́ка // Новый политехнический словарь (руск.) / Гл. ред. А. Ю. Ишлинский. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2000. — С. 553. — 671 с. — 15 000 экз. — ISBN 5-85270-322-2.
- Трансформа́тор то́ка // Политехнический словарь (руск.) / Редкол.: А. Ю. Ишлинский (гл. ред.) и др. — 3-е изд., перераб. и доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 543. — 656 с. — 150 000 экз. — ISBN 5-85270-003-7.
- Трансформаторы тока в схемах релейной защиты [Текст] : учебное пособие / В. Ф. Коротков ; М-во образования и науки Российской Федерации, Федеральное гос. бюджетное образовательное учреждение высш. проф. образования «Ивановский гос. энергетический ун-т им. В. И. Ленина». — Иваново : ФГБОУВПО «Ивановский гос. энергетический ун-т», 2013. — 91 с. : ил., табл.; 21 см. — ISBN 978-5-89482-915-9. (руск.)