Тэрцыя

Тэрцыя (лац.: tertia — трэцяя) — музычны інтэрвал шырынёй у тры ступені, пазначаецца лічбай 3.

Разнавіднасці тэрцыі правіць

(a) — вялікая тэрцыя, (b) — малая тэрцыя, (c) — павялічаная тэрцыя, (d) — паменшаная тэрцыя

1. Вялікая тэрцыя — інтэрвал у тры ступені і два тоны, пазначаецца б. 3. З'яўляецца ніжнім інтэрвалам вялікай (мажорнай) трохгучнасці і часам можа замяняць яго, вырабляючы прыкладна тое ж уражанне.

2. Малая тэрцыя — інтэрвал у тры ступені і паўтара тоны, пазначаецца м. 3. З'яўляецца ніжнім інтэрвалам малой (мінорнай) трохгучнасці, і, падобна вялікай тэрцыі, таксама можа часам яго замяняць.

3. Павялічаная тэрцыя — інтэрвал у тры ступені і два з паловай тоны, энгарманічна роўная чыстай кварце. Будуецца на II паніжанай ступені мажору і мінору (у абодвух выпадках з удзелам IV павышанай ступені) і пераходзіць у чыстую квінту на I ступені.

4. Паменшаная тэрцыя — інтэрвал у тры ступені і адзін тон, энгарманічна роўная вялікай секундзе. Будуецца вакол устойлівых ступеняў мажору і мінору, гэта значыць:

На VII ступені ў мажоры і гарманічным міноры (у абодвух выпадках з удзелам II паніжанай ступені), пераходзіць у чыстую прыму на I ступені;
На II павышанай ступені ў мажоры і на II (з удзелам IV паніжанай ступені) у міноры, пераходзіць у чыстую прыму на III ступені;
На IV павышанай ступені ў гарманічным мажоры і ў міноры, пераходзіць ў чыстую прыму на V ступені.

Акустыка тэрцыі правіць

Частоты гукаў могуць па-рознаму суадносіцца ў розных строях.

Піфагарэйскі строй — вялікая тэрцыя 64:81, малая тэрцыя 27:32.
Раўнамерна тэмпераваны строй — вялікая тэрцыю $1:{\sqrt[{3}]{2}}$ , малая тэрцыю $1:{\sqrt[{4}]{2}}$ (у пераважнай большасці сучасных музычных інструментаў).
Натуральны лад — вялікая тэрцыю 4:5, малая тэрцыю 5:6.