Укмярге

Укмярге
Герб	Сцяг
Краіна	Літва
Павет	Вільнюскі
Раён	Укмяргскі
Каардынаты	55°15′00″ пн. ш. 24°46′00″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1225
Ранейшыя назвы	Вількамір
Плошча	20,45 км²;
Вышыня цэнтра	64 м
Насельніцтва	▲21 048 чал. (1 студзеня 2023);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Паштовыя індэксы	LT-20001
Афіцыйны сайт	ukmerge.lt (літ.); ukmerge.lt/go.php… (англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Укмярге^[2] (літ.: Ukmergė, беларуская назва — Вількамір^[3]) — горад у Літве, на рацэ Святой. Адміністрацыйны цэнтр Укмяргскага раёна Вільнюскага павета.

Гісторыя

Вількамір адзін з самых старажытных гарадоў Літвы. Звесткі аб гарадскім замку датуюцца 1225 годам, але археалагічныя даследаванні датуюць першыя паселішчы X стагоддзем.

У XIII стагоддзі горад быў захоплены крыжакамі, але ў 1391 годзе замак быў узяты Вітаўтам. 1 верасня 1435 года тут адбылася буйная бітва, паміж войскам Жыгімонта Кейстутавіча і войскам Свідрыгайлы, якая скончылася паражэннем Свідрыгайлы. Вількамір руйнаваўся крыжакамі ў 1333, 1365, 1378, 1386 і ў 1391 гадах. Крыжацкія набегі скончыліся толькі пасля Грунвальдскай бітвы.

У XV стагоддзі тут была пабудаваная сядзіба княжацкага старосты. З 1566 года Вількамір стаў цэнтрам староства. Замак быў зруйнаваны у часе войнаў са Швецыяй. У 1792 годзе Вількамір атрымаў гарадскія правы і герб ад вялікага князя і караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года горад трапіў у склад Расійскай імперыі, увайшоў у склад Віленскай губерні. У 1812 годзе ў наваколлі Вількаміра адбылася бітва паміж расійскімі і французскім войскамі. У часе паўстання 1830 года горад быў узяты войскам паўстанцаў на некалькі месяцаў. У 1843 годзе горад увайшоў у склад Ковенскай губерні. Жыхары горада актыўна ўдзельнічалі ў паўстанні 1863—1864 гадоў.

У 1918 годзе горад увайшоў у склад незалежнай Літвы, але ў 1919 годзе ён быў заняты Чырвонай Арміяй і ўвайшоў у склад марыянеткавай ЛітБел ССР. Пазней ізноў у складзе Літвы. У 1920 годзе горад спрабавалі заняць польскія войскі, але пасля некалькіх сутычак, быў заключаны польска-літоўскі дагавор, якая ўсталявала мяжу паміж краінамі.

З 1940 года ў складзе Літоўскай ССР, якая была акупаваная нямецкімі войскамі 22 чэрвеня 1941 года. Падчас нямецкай акупацыі ў горадзе, з дапамогай літоўскай паліцыі, былі забітыя 10 000 чалавек яўрэйскага насельніцтва горада. У 1944 годзе горад быў значна зруйнаваны ў выніку савецкіх і нямецкіх бамбардзіровак.

З 1990 года ў складзе адноўленай Літоўскай Рэспублікі.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1825	4 143
1837	5 275
1856	6 230
1860	7 309
1863	7 480
1889	16 559
1897	13 532	^[4]
1913	16 300
1923	10 604	^[4]
1959	14 880	^[4]
1970	21 663	^[4]

Год	Колькасць
1979	26 996	^[4]
1989	30 649	^[4]
2001	28 753	^[1]
2001	28 759	^[4]
2002	28 380	^[1]
2003	28 120	^[1]
2004	27 732	^[1]
2005	28 006	^[4]
2005	27 316	^[1]
2006	27 896	^[4]
2006	26 768	^[1]

Год	Колькасць
2007	27 738	^[4]
2007	26 434	^[1]
2008	27 603	^[4]
2008	26 108	^[1]
2009	27 323	^[4]
2009	25 726	^[1]
2010	26 974
2010	25 141	^[1]
2011	23 878	^[4]
2011	24 001	^[1]
2012	23 398	^[4]^[1]

Год	Колькасць
2013	22 904	^[4]^[1]
2014	22 510	^[4]^[1]
2015	22 244	^[4]^[1]
2016	21 819	^[4]^[1]
2017	21 132	^[5]
2018	20 570	^[6]
2019	20 396	^[7]
2020	20 154	^[7]
2021	21 258	^[1]
2022	20 915	^[7]
2023	21 048	^[1]