Фрыдрых III (кароль Германіі)

Фрыдрых III Прыгожы (ням.: Friedrich III der Schöne; 1289, Вена, Аўстрыя — 13 студзеня 1330, Гутэнштайн, Ніжняя Аўстрыя) — антыкароль Германіі з 19 кастрычніка 1314 па 28 верасня 1322 года і з 5 верасня 1325 года; герцаг Аўстрыі (пад імем Фрыдрых I) з 1 мая 1308 года (меў суправіцеляў Генрыха да 3 лютага 1327 года, Леапольда I да 28 лютага 1326 года, Альбрэхта II Мудрага і Атона Вясёлага), з дынастыі Габсбургаў.

Фрыдрых III Прыгожы
ням.: Friedrich III der Schöne
Герцаг Аўстрыі 1 мая 1308 — 13 студзеня 1330 (пад імем Фрыдрых I)
Сумесна з	Леапольд I (1 мая 1308 — 28 лютага 1326), Альбрэхт II Мудры (1 мая 1308 — 13 студзеня 1330), Генрых (1 мая 1308 — 3 лютага 1327), Атон Вясёлы (1 мая 1308 — 13 студзеня 1330)
Папярэднік	Альбрэхт I
Пераемнік	Альбрэхт II Мудры Атон Вясёлы
антыкароль Германіі 19 кастрычніка 1314 — 28 верасня 1322
Каранацыя	кастрычнік 1314
Папярэднік	Генрых VII
Пераемнік	Людвіг IV
5 верасня 1325 — 13 студзеня 1330
Папярэднік	Людвіг IV
Пераемнік	Людвіг IV
Нараджэнне	1 мая 1289 ці 1286 Вена, Герцагства Аўстрыя
Смерць	13 студзеня 1330 Gutenstein[d], Вінер-Нойштат[d], Ніжняя Аўстрыя, Аўстрыя
Месца пахавання	Сабор Святога Стэфана
Род	Габсбургі
Бацька	Альбрэхт I
Маці	Лізавета Карынтыйская[d]
Жонка	Isabella of Aragon[d]
Дзеці	Anne of Austria, Duchess of Bavaria[d] і Elisabeta de Austria[d]
Веравызнанне	Хрысціянства
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фрыдрых III Прыгожы.

Біяграфія

Маладыя гады

Фрыдрых I быў другім сынам караля Германіі Альбрэхта I і Лізаветы Гарыцкай, дачкі Мейнхарда II, герцага Карынтыі. Пасля смерці свайго старэйшага брата Рудольфа II у 1307 годзе і забойства бацькі ў 1308 годзе, Фрыдрых атрымаў у спадчыну прастол Аўстрыі і Штырыі, падзяліўшы ўладу са сваім малодшым братам Леапольдам I.

Фрыдрых выхоўваўся разам са сваім стрыечным братам Людвігам IV Баварскім, будучым імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі, і ў ранняй маладосці яны былі блізкімі сябрамі. Аднак у 1310-x гадах паміж імі ўзнік канфлікт у сувязі з тым, што Фрыдрых дамогся апякунствы над юнымі герцагамі Ніжняй Баварыі. 9 лістапада 1313 года аўстрыйскія войскі былі разбіты Людвігам IV у бітве пры Гамельсдорфе, і Фрыдрых I быў вымушаны адмовіцца ад прэтэнзій на Ніжнюю Баварыю.

Барацьба за прастол Германіі

Пасля смерці імператара Генрыха VII у 1313 годзе Фрыдрых I высунуў сваю кандыдатуру на прастол імперыі. Частка нямецкіх князёў падтрымала яго, аднак пад ціскам архібіскупа Майнца ў кастрычніку 1314 года каралём Германіі быў абраны Людвіг IV Баварскі, які быў спешна каранаваны ў Боне. Гэта прывяло да працяглай вайны за германскі прастол паміж Людвігам IV і Фрыдрыхам III. Галоўным прыхільнікам Фрыдрыха быў яго брат аўстрыйскі герцаг Леапольд I, які забяспечваў значныя ваенныя сілы ў падтрымку прэтэнзій Фрыдрыха. Аднак 28 верасня 1322 года ў бітве пры Мюльдорфе армія Фрыдрыха III была ўшчэнт разбіта, а больш за 1300 дваран з Аўстрыі і Зальцбурга, у тым ліку сам анты-кароль, былі ўзяты ў палон.

Фрыдрых III быў кінуты Людвігам IV у замак Траўзніц у Верхнім Пфальцы, дзе ён і правёў тры гады. Супраціўленне працягнуў Леапольд I, якому ўдалося прыцягнуць на свой бок караля Чэхіі і Папу Рымскага, што вымусіла Людвіга IV пайсці на прымірэнне са сваім праціўнікам. 13 сакавіка 1325 года Людвіг IV падпісаў дагавор з Фрыдрыхам, паводле якога апошні атрымліваў свабоду коштам адмовы ад прэтэнзій на германскі прастол і пад клятву пераканаць свайго брата Леапольда I спыніць супраціўленне. Фрыдрыху, аднак, не ўдалося прымусіць Леапольда I прызнаць Людвіга IV імператарам, і ён вярнуўся ў Мюнхен у добраахвотны палон, нават нягледзячы на тое, што Папа Рымскі вызваліў яго ад клятвы. Такія рыцарскія паводзіны аказалі вялікае ўражанне на Людвіга Баварскага і ён ізноў зблізіўся з Фрыдрыхам, дамовіўшыся пра сумеснае кіраванне ў Германіі.

Па патрабаванні Папы Рымскага і нямецкіх князёў 7 студзеня 1326 года паміж Людвігам IV і Фрыдрыхам III ва Ульме быў заключаны дагавор, паводле якога Фрыдрых III прызнаваўся каралём і кіраўніком Германіі, а Людвіг IV павінен быў каранавацца імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі у Італіі.

Пасля смерці Леапольда I у 1326 годзе Фрыдрых пакінуў пасаду кіраўніка Германіі і вярнуўся ў свае радавыя ўладанні.

13 студзеня 1330 года Фрыдрых сканаў у замку Гутэнштайн у Венскім Лесе. У наш час яго магіла знаходзіцца ў саборы Св. Стэфана ў Вене.

Вобраз у літаратуры

Сюжэт добраахвотнага вяртання Фрыдрыха ў палон знайшоў сваё адлюстраванне ў паэме Шылера «Нямецкая вернасць», а таксама ў вершах Людвіга Уланда.

Шлюб і дзеці

• (з 11 мая 1314 года) Ізабела Арагонская (1300/1302 — 12 ліпеня 1330), дачка Хаймэ II, караля Арагона
  • Фрыдрых (1316—1322)
  • Лізавета (1317—1336)
  • Ганна (1318—1343), замужам (1328 года) за Генрыхам XV, герцагам Ніжняй Баварыі (28 жніўня 1312 — 18 чэрвеня 1333), другім шлюбам (1336 года) за Ёганам Генрыхам IV, графам Гарыцкім (1322—1338)

Літаратура

• Митрофанов, П. История Австрии с древнейших времён до 1792 г. — М., 2003
• Пристер, Е. Краткая история Австрии. — М., 1952
• Шимов, Я. Австро-Венгерская империя. — М., 2003

Папярэднік  Генрых VII	кароль Германіі 1314—1330	Пераемнік Людвіг IV
Папярэднік  Альбрэхт I	герцаг Аўстрыі і Штырыі  1308—1330 Суправіцель: Леапольд I (да 1326)	Пераемнікі Альбрэхт II Атон