Цалаванне чаўнака

«Цалаванне чаўнака» — тэрмін, якім называлі працэс, пры якім ткачы выкарыстоўвалі рот, каб працягнуць нітку праз вушка чаўнака пасля замены цэўкі. Аднымі чаўнакамі карысталіся многія ткачы, і гэтая практыка была непапулярнай. Ён быў забаронены ў амерыканскім штаце Масачусетс у 1911 годзе, але працягваў існаваць нават пасля таго, як быў абвешчаны па-за законам у Ланкашыры, Англія, у 1952 годзе. Баваўняная прамысловасць Ланкашыра не жадала інвеставаць у чаўнакі з ручной запраўкай ніткі або ў больш прадукцыйныя аўтаматычныя ткацкія станкі Нортрапа з самазапраўляльнымі чаўнакамі, якія былі прадстаўлены ў 1902 годзе.

Падборка чаўнакоў і нарыхтовак для чаўнакоў

Традыцыйнае ткацтва

На працягу 100 гадоў ткацкія цэхі Ланкашыра былі абсталяваны ткацкімі станкамі з чыгуну, якія не адрозніваліся ад арыгінальнага ткацкага станка Робертса, вынайдзенага Рычардам Робертсам. Яны прыводзіліся ў рух скуранымі рамянямі ад прамежкавых валаў. Яны размяшчаліся групамі блізка адзін ад аднаго, аддзеленымі вузкім праходам. Адна ткачыха (часцей за ўсё працавалі жанчыны і дзяўчаты) адказвала за чатыры ткацкія станкі; яе абавязкам было замяняць уток у чаўнаку, калі ён канчаўся. Уток намотваўся на здымны трымальнік, які называўся цэўкай, што трымаўся ў сярэдзіне чаўнака. Ткачыха спыняла ткацкі станок, знаходзіла чаўнок, здымала яго і сгінала калок чаўнака, што трымаў цэўку, каб зняць яе і замяніць новай. На канцы чаўнака была адтуліна, вядомая як вушка, праз якую праходзіла ўточная нітка. Ткачыха клала пятлю ніткі побач з унутраным краем вушка і падчас аперацыі пад назвай «цалаванне чаўнака» прасмоктвала яе. Чаўнок збіраўся зноў і змяшчаўся ў батане. Усе свабодныя ніткі адразаліся і выдаляліся. Потым праводзілася апошняя праверка і ткацкі станок перазапускаўся. Тыповы ткацкі станок працаваў з хуткасцю 220 праходак у хвіліну, а ткачыха атрымлівала аплату па колькасці вытканага. Ткачыхі ўмелі збалансаваць сваю працу, падтрымліваючы ўсе ткацкія станкі ў працоўным стане, таму адначасова толькі адзін спыняўся для абслугоўвання. Затраты на аплату працы складалі значную долю ў сабекошце вырабу сукна.

Віды чаўнакоў

Этапы вырабу чаўнака з ручной запраўкай

Чаўнакі будаваліся са шчыльнай цяжкой драўніны лісцяных парод з металічнымі наканечнікамі. Драўніна традыцыйна здабывалася з самшыту. Таксама шырока выкарыстоўваліся імпартныя пароды, такія як хурма і кізіл. Чаўнок фарбавалі і выдзёўбвалі з выкарыстаннем звычайных метадаў апрацоўкі драўніны, а металічныя наканечнікі прыціскалі да блока. Палоскі лісінага футра ці падобнага прыляплялі да ўнутранай часткі чаўнака, каб спыніць раздзіманне ніткі, калі яна пакідала цэўку. Існуе мноства канструкцый чаўнакоў. Ланкашырскаму ткацкаму станку патрэбен быў чаўнок з шарнірнай шпрынкай, каб утрымліваць цэўку; больш познія чаўнакі для ткацкіх станкоў вытворчасці Draper Company заціскалі металічныя кольцы на галоўцы цэўкі з дапамогай спружыннага сталёвага заціску. Draper Company заявіла, што распрацавала больш за 5000 розных тыпаў чаўнакоў, каб задаволіць «патрэбы фабрык і капрызы ткачоў».

Вушка чаўнака часта выраблялася з фарфору. Нітку з цэўкі трэба было правесці праз вушка, перш чым яе можна было выкарыстоўваць. Самы хуткі спосаб зрабіць гэта — прасмактаць яе наскрозь.

Чаўнок з ручной запраўкай ніткі

Вочка гэтага чаўнака не было замкнёным кольцам. Запатэнтаваныя метады былі выкарыстаны для таго, каб уток мог быць забэрзаны ў вушка, праблемы заключаліся ў сабекошце вытворчасці, захаванні хуткасці вытворчасці як у хуткасці, на якой ён будзе працаваць, так і ў часе, неабходным для таго, каб зацягнуць яго і зняць.

Самазапраўляльны чаўнок

Самазапраўляльны чаўнок Metcalfs заціскаўся за металічную цапфу з кольцамі з дапамогай спружыннага заціску, які ўваходзіў у зачапленне з кольцамі. Затым пустая цэўка аўтаматычна перамотвалася, у той час як новая цэўка ўціскалася ў заціскі, а задняя нітка заціскалася ў складанае вушка.

Цалаванне чаўнака

Выгляд чаўнака зверху паказвае становішча цэўкі і шэраг керамічных вушак з кольцамі, якія вядуць да кароткіх трубак праз корпус чаўнака.

Відаць тры вушкі. Два вядуць уніз, адзін вядзе ўбок.

Ніжняя частка ўсмоктваючага чаўнака, вырабленая і датаваная Jowetts у 1973 годзе, можна ўбачыць вушкі

Цалаванню чаўнака шырока супраціўляліся ткачы, якія лічылі, што гэта прыводзіць да бісінозу, хваробы лёгкіх, выкліканай затрымкай баваўняных валокнаў у дыхальных шляхах. Чаўнакі былі агульнымі, і іх «цалавалі» некалькі ткачоў і майстроў. Чаўнакі былі бруднымі, а выкарыстанне губной памады рабіла іх ліпкімі. Кавалак трусінага ці лісінага футра быў кампанентам чаўнака, утрымліваючы дадатковыя патагенныя мікраарганізмы.

У Злучаных Штатах лекары Савета аховы здароўя пагадзіліся з патэнцыйнай рызыкай распаўсюджання хваробы і, аб’яднаўшыся, пераканалі заканадаўчую ўладу штата Масачусетс правесці рэформу. У Ланкашыры медыцынскае меркаванне па-ранейшаму падзялялася, і ніякага заканадаўчага акту не было прынята.

У 1911 годзе Аб’яднаная асацыяцыя ткачоў запыталася ў сваіх членаў з Ланкашыра аб іх пярэчаннях супраць патрэбы ўсмоктваць нітку з чаўнака. Асноўнай праблемай была рызыка распаўсюджання хвароб, за якой ішлі траўмы зубоў і ўдыханне бруду і пылу ў лёгкія. Справаздача міністэрства ўнутраных спраў за 1912 год прыйшла да высновы, што цалаванне чаўнакоў не прадстаўляе небяспекі для здароўя, хаця гэта антысанітарна, і рэкамендавана выкарыстоўваць чаўнакі з сапазапраўленнем ніткі. Такія прылады сталі абавязковымі ў 1952 годзе, хоць цалаванне чаўнакоў усё яшчэ існавала ў 1970-я гады.

Туберкулёз

Роберт Кох адкрыў туберкулёзную палачку ў 1882 годзе, і гэта прывяло да 40-гадовага перыяду, калі медыкі абмяркоўвалі шляхі перадачы і спрабавалі засвоіць гэтыя новыя веды ў існуючай практыцы. Гіпотэза Коха заключалася ў тым, што палачка перадаецца праз засохлую макроту на часціцах пылу, у той час як доктар Чарльз Чапін, медыцынскі работнік Род-Айленда, выказаў здагадку, што цесны фізічны кантакт паміж людзьмі неабходны, а пляўкі і пацалункі былі асноўнай прычынай заражэння. У 1899 годзе Герман Бігс, галоўны ўрач Нью-Ёрка, вызначыў, што прычынай перадачы з’яўляецца пыл або цесны фізічны кантакт.

У 1906 годзе ў штаце Масачусетс было абвешчана, што цалаванне чаўнакоў з’яўляюцца шкоднай практыкай, таму што праз гэта ткачы «ўцягваюць у лёгкія баваўняныя варсінкі, што прымушае іх плявацца». Гэтая праблема разглядалася як праблема аховы працы, а таксама як праблема барацьбы з інфекцыйнымі захворваннямі, і гэта падштурхнула заканадаўчую ўладу да дзеянняў.

У Ланкашыры бактэрыялогія была менш развітай, і ў 1900 годзе ўсё яшчэ лічылася, што сухоты не з’яўляюцца інфекцыйнай хваробай і што заражэнне адбываецца з-за антысанітарыі або маральнай расслабленасці.

У справаздачы Міністэрства ўнутраных спраў 1912 года спадары Болхаўз Флетчар і Шэклтан разглядалі праблему, узяўшы паказанні ад 58 медыцынскіх работнікаў у Ланкашыры. Быў складзены спіс хвароб, якія, як казалі, узнікаюць у выніку цалавання чаўнакоў, але ўважлівае даследаванне змагло знайсці і задакументаваць толькі пяць фактычных выпадкаў. Гэта былі рак у Освальтвісле, танзіліт у Раўтэстоле, тры смерці ад туберкулёзу ў Бэйкапе, туберкулёз у Тылдэслі і шкарлятына ў Бэрнлі. Тры выпадкі смерці былі дэталёва разгледжаны, але не было ўстаноўлена сувязі з цалаваннем чаўнакоў, а іншыя формы блізкага кантакту былі аднолькава імавернымі. Такім чынам, медыцынскія работнікі Ланкашыра не лічылі гэтую праблему сваёй кампетэнцыяй і падзяліліся меркаваннямі аб прычыннасці.

У 1918 годзе містэр Мідлтан Х’юат, урач па туберкулёзе Прэстана і памочнік інспектара па ахове здароўя, убачыў, што ў ткачоў самы высокі ўзровень туберкулёзу сярод усіх работнікаў баваўнянай галіны і рэкамендаваў увесці чаўнакі з самазапраўленнем. Затым у 1919 годзе гэтае пытанне абмяркоўвалася Парламенцкім камітэтам па цалаванню чаўнакоў, які рэкамендаваў спыніць цалаванне чаўнакоў, але перадаў рашэнне асобным гарадам.

Аб’яднаная асацыяцыя ткачоў, заўсёды прымірэнчая, вітала рэкамендацыю, але прапанавала працадаўцам даць пяць гадоў на выкарыстанне старых чаўнакоў. Ланкашырская асацыяцыя прадзільшчыкаў і вытворцаў бавоўны адхіліла рэкамендацыю, паколькі гэта было права працадаўцаў весці свой бізнес так, як яны лічылі патрэбным, але пагадзілася рэкамендаваць выкарыстанне чаўнакоў з ручным запраўленнем ніткі там, дзе гэта не было эканамічна невыгодным.

Ткачам не ўдалося пераканаць дзяржаўнага сакратара выкарыстаць Фабрычны акт 1901 года, каб спыніць гэтую практыку, у рэзкім кантрасце з альянсам медыкаў і працоўных актывістаў, якія прасоўвалі Закон аб прадухіленні сібірскай язвы 1919 года або дзеянні супраць рака прадзільшчыкаў бавоўны.

Спад 1920-х гадоў і наступная Сусветная вайна спрычынілі, што ніякіх дзеянняў не прымалася да 1952 года, калі цалаванне чаўнакоў было забароненае на той падставе, што яно больш не мела эканамічнага сэнсу.

Іншыя пытанні аховы працы

Яшчэ адной небяспекай была практыка адпарвання. Для ткацтва бавоўны паветра павінна было быць вільготным, таму будаваліся ткацкія падстрэшкі, каб канструкцыя заставалася вільготнай, а дадатковая вільготнасць узнікала за кошт таго, што падлогі заставаліся мокрымі. Каб кантралявана падтрымліваць вільготнасць паветра, паравыя трубы на вышыні даху пастаянна распылялі пару. Члены парламента графства Ланкашыр безвынікова спрабавалі спыніць параванне праз законапраекты прыватных членаў. У справаздачах Міністэрства ўнутраных спраў у 1928 і 1929 гадах параванне абмяркоўвалася і прызнавалася бяспечным.

Літаратура

• Ashmore, Owen (1982). The industrial archaeology of North-west England. Manchester University Press. ISBN 0-7190-0820-4. Праверана 2009-06-25.
• Graham, Stanley (2008). Bancroft:The story of a Pennine weaving shed. lulu.com. ISBN 9 781409-255789.
• Greenlees, Janet (2005). "Stop Kissing and Steaming!': Tuberculosis and the Occupational Health Movement in the Massachusetts and Lancashire Cotton Weaving Industries, 1870–1918". Urban History. Europe PMC Funders Group. 32 (2): 223–246. doi:10.1017/S0963926805002981. PMC 3087970. PMID 21552481.
• Fowler, Alan (2003). Lancashire Cotton Operatives and Work, 1900-1950. Ashgate Publishing (апублікавана May 2003). ISBN 9780754601166.
• Hussey, Louise (2013). Work-related ill-health as determined in General Practice (PDF) (Thesis). School of Medicine, University of Manchester.
• Melling, Joseph; Greenlees, Janet; Dale, Pamela (2003). Gender, Ill Health and the Suck-Shuttle in the UK and US, 1887-1937. Full Report on Research Activities and Results for ESRC Award R000223483. Swindon: ESRC. Праверана 25 June 2013.(недаступная спасылка)
• "Shuttle Kissing Report Evils Not So Serious". Blackburn Times. 18 May 1912. Праверана 10 April 2019.
• Timmins, Geoffrey (1996). Four Centuries of Lancashire Cotton. Preston: Lancashire County Books. pp. 92. ISBN 1-871236-41-X.

Спасылкі

• Lancashire Museums website
• Photograph of a woman kissing a shuttle