Шатландска-нарвежская вайна
Шатландска-нарвежская вайна — узброены канфлікт паміж Шатландскім і Нарвежскім каралеўствамі з-за спрэчнай тэрытарыяльнай прыналежнасці шэрагу астравоў ля ўзбярэжжа Шатландыі, які меў месца ў 1262—1266 гадах.
| Шатландска-нарвежская вайна | |||
|---|---|---|---|
| Дата | 1262—1266 | ||
| Месца | Пераважна Шатландыя, таксама Гебрыдскія і Аркнейскія астравы | ||
| Прычына | Спрэчная прыналежнасць шэрагу тэрыторый | ||
| Вынік | Перамога Шатландыі | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
Прычыны і перадумовыПравіць
Права нарвежскай кароны на Гебрыдскія астравы пачаў аспрэчваць яшчэ ў 1240-х гадах шатландскі кароль Аляксандр II, які на працягу доўгага часу прапаноўваў купіць Гебрыды ў нарвежцаў. На ўсе прапановы шатландцаў нарвежскі кароль Хокан Хокансан нязменна адказваў адмовай, у выніку чаго Аляксандр III, які ўзыйшоў на шатландскі прастол у 1262 годзе, прад'явіў яму ультыматум, заявіўшы, што калі Хокан не пагодзіцца прадаць яму астравы, то ён адбярэ іх сілай.
Ход ваенных дзеянняўПравіць
У адказ на патрабаванні Аляксандра Шатландскага Хокан сабраў буйны флот (каля 120 ваенных караблёў) і з дванаццацітысячнай (паводле прыкладных ацэнак) арміяй адплыў з Нарвегіі, каб абараніць свае шатландскія ўладанні. Прыбыўшы на востраў Аран, ён пачаў перамовы з Аляксандрам III, які спадзяваўся зацягнуць іх да пачатку сезона штармоў. Зразумеўшы план праціўніка, нарвежскі кароль атакаваў першым, аднак яго флот патрапіў у моцную буру і панёс значныя страты, у выніку чаго Хокану прыйшлося адступіць. У 1263 годзе нарвежцы зноў распачалі спробу напасці на Шатландыю, аднак пацярпелі паражэнне ў бітве пры Ларгсе. Гэта бітва, не самая буйная і кровапралітная, тым не менш, азначала фактычную перамогу Шатландыі ў вайне[1]. Хокан з войскам адплыў на Аркнейскія астравы, дзе раптам памёр у снежні 1263 года. Пераемнік Хокана вымушаны быў саступіць Аляксандру III востраў Мэн і Гебрыдскія астравы, аднак захаваў за сабой Аркнейскія і Шэтландскія астравы.
Завяршэнне вайныПравіць
Нягледзячы на тое, што да 1264 годзе шатландцы ўжо фактычна заваявалі Гебрыды, афіцыйна вайна завяршылася заключэннем мірнага дагавора ў Перце ў 1266 годзе. Паводле яго ўмоў, шатландцы куплялі Гебрыды за 4 тысячы марак адначасовай выплатай і сістэматычныя выплаты па 100 марак у год на працягу некалькіх гадоў[2].