Ёха́нэс (Ян) Інгенха́уз (Інгенго́ус) (нідэрл.: Johannes (Jan) Ingenhousz ці нідэрл.: Ingen-Housz, 8 снежня 1730, Брэда, Нідэрланды, — 7 верасня 1799, Боувуд, Уілтшыр, Англія) — галандскі і англійскі фізіёлаг, біёлаг і хімік.

Ян Інгенхауз
Род дзейнасці батанік, урач, фізік, фізіёлаг, хімік, біёлаг
Дата нараджэння 8 снежня 1730(1730-12-08)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 7 верасня 1799(1799-09-07)[1][2][…] (68 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Альма-матар
Узнагароды і прэміі

член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]

межаль Бейкера Каралеўскага таварыства[d]

Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Найбольш вядомы як адзін з першаадкрывальнікаў фотасінтэзу, бо даказаў, што святло з'яўляецца неабходнай часткай працэсу пераўтварэння зялёнымі раслінамі вуглякіслага газу ў кісларод. Гэтак ж адкрыў прысутнасць працэсаў клетачнага дыхання не толькі ля жывёл, але і для раслін. Праводзіў эксперыменты з электрычнасцю, вывучаў цеплаправоднасць і хімію. У 1785 году апісаў хаатычны рух часцінак вугальнага пылу над парамі этанола, што дазваляе лічыць Яна Інгенхауза першаадкрывальнікам Броўнаўскага руху.

Сумесна з Джозефам Прыстлі паказаў, што выдыханы жывёламі вуглякіслы газ паглынаецца раслінамі з вылучэннем кіслароду пры ўдзеле сонечнага святла ў працэсе фотасінтэзу; таксама выявіў, што існуе і супрацьлеглы, аналагічны дыханню жывёл працэс фотадыхання, гэта значыць паглынанне раслінамі кіслароду і вылучэння вуглякіслага газу, прычым дыханне ў зялёнай часткі расліны (якая змяшчае хларафіл) ажыццяўляецца ў цемры, а ў частак расліны, якія не маюць хларафіл як у цемры, так і на святле.

Узнагароды правіць

  • Бейкераўская лекцыя (1778, 1779)

Друкарскія працы правіць

  • Expériences sur les végétaux (1779, фр. пер. 1780)
  • Nouvelles expériences et observations sur divers objets de physique (фр. пер. 1785)
  • многа артыкулаў у Transactions philosophiques.

Зноскі

  1. а б Johannes Ingenhousz // Biografisch Portaal — 2009. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. а б Jan Ingenhousz // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.

Спасылкі правіць