Ян Інгенхауз

Ёха́нэс (Ян) Інгенха́уз (Інгенго́ус) (нідэрл.: Johannes (Jan) Ingenhousz ці нідэрл.: Ingen-Housz, 8 снежня 1730, Брэда, Нідэрланды, — 7 верасня 1799, Боувуд, Уілтшыр, Англія) — галандскі і англійскі фізіёлаг, біёлаг і хімік.

Ян Інгенхауз
Род дзейнасці	батанік, урач, фізік, фізіёлаг, хімік, біёлаг
Дата нараджэння	8 снежня 1730(1730-12-08)
Месца нараджэння	Брэда, Брэда, Нідэрланды, Каралеўства Нідэрландаў
Дата смерці	7 верасня 1799(1799-09-07)[…] (68 гадоў)
Месца смерці	Боувуд Хаус[d], Calne Without[d], Уілтшыр, графства Уілтшыр, Вялікабрытанія
Грамадзянства	Рэспубліка Злучаных правінцый  Батаўская рэспубліка
Альма-матар	Лейдэнскі ўніверсітэт Лувенскі каталіцкі ўніверсітэт Стары Лёвенскі ўніверсітэт[d]
Узнагароды і прэміі	член Лонданскага каралеўскага таварыства межаль Бейкера Каралеўскага таварыства[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Найбольш вядомы як адзін з першаадкрывальнікаў фотасінтэзу, бо даказаў, што святло з'яўляецца неабходнай часткай працэсу пераўтварэння зялёнымі раслінамі вуглякіслага газу ў кісларод. Гэтак ж адкрыў прысутнасць працэсаў клетачнага дыхання не толькі ля жывёл, але і для раслін. Праводзіў эксперыменты з электрычнасцю, вывучаў цеплаправоднасць і хімію. У 1785 году апісаў хаатычны рух часцінак вугальнага пылу над парамі этанола, што дазваляе лічыць Яна Інгенхауза першаадкрывальнікам Броўнаўскага руху.

Сумесна з Джозефам Прыстлі паказаў, што выдыханы жывёламі вуглякіслы газ паглынаецца раслінамі з вылучэннем кіслароду пры ўдзеле сонечнага святла ў працэсе фотасінтэзу; таксама выявіў, што існуе і супрацьлеглы, аналагічны дыханню жывёл працэс фотадыхання, гэта значыць паглынанне раслінамі кіслароду і вылучэння вуглякіслага газу, прычым дыханне ў зялёнай часткі расліны (якая змяшчае хларафіл) ажыццяўляецца ў цемры, а ў частак расліны, якія не маюць хларафіл як у цемры, так і на святле.

Узнагароды

• Бейкераўская лекцыя (1778, 1779)

Друкарскія працы

• Expériences sur les végétaux (1779, фр. пер. 1780)
• Nouvelles expériences et observations sur divers objets de physique (фр. пер. 1785)
• многа артыкулаў у Transactions philosophiques.

Спасылкі

• Інгенгоус // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. //  : у 86 т. (82 т. і 4 доп.).  СПб., 1890—1907. 25 кастрычніка 2008 г.
• Ян Інгенхауз — артыкул з Энцыклапедыі Брытаніка