Юстын Мучанік
Юстын Мучанік (таксама вядомы як святы Юстын; каля 100 — 165 г. н.э.) — адзін з першых хрысціянскіх апалагетаў, і разглядаецца ў якасці галоўнага тлумачальніка тэорыі Логаса ў 2 стагоддзі. Ён быў закатаваны разам з некаторымі з сваіх вучняў, і лічыцца святым Рымска-каталіцкай, англіканскай і Усходняй праваслаўнай царквы.
| Іўсцін Мучанік | |
|---|---|
 | |
| Дата нараджэння | каля 100[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | каля 165 |
| Месца смерці | |
| Шануецца | у Праваслаўнай, у Рымска-каталіцкай, лютэранскай, англіканскай цэрквах |
| У ліку | мучанік |
| Дзень памяці | 1 чэрвеня (14 чэрвеня) |
| Працы | Дыялог з Трыфанам Іўдзеем, Першая і Другая Апалогіі |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Большасць яго прац страчаныя, але захаваліся дзве апалогіі і дыялог.
Першая апалогія
З захаваных твораў наібольш ранняя праца Юстына — «Першая апалогія» . Першая Апалогія, яго самы вядомы тэкст, горача абараняе мараль хрысціянскага жыцця і забяспечвае розныя этычныя і філасофскія аргументы, каб пераканаць рымскага імператара Антаніна Пія адмовіцца ад пераследу маладой царквы. Акрамя таго, ён таксама робіць тэалагічным-інавацыйную здагадку, што «семя хрысціянства» (праява Логаса, якія дзейнічаюць у гісторыі) на самой справе папярэднічала ўвасабленню Хрыста. Гэта паняцце дазваляе яму сцвярджаць, што многія вядомыя грэчаскія філосафы (у тым ліку Сакрат і Платон), чые працы ён быў добра вывучыў, былі хрысціянамі, хоць самі таго не ведалі. Створана яна, па розных ацэнках, паміж 149 і 155 годам. Юстын бароніць хрысціян ад абвінавачванняў у нешанаванні эллінскіх багоў і іншых злачынствах. У другой частцы апалогіі Юстын выкладае хрысціянскае вучэнне: апісвае старазапаветныя прароцтвы, якія, на яго думку, збыліся, і якія збудуцца, а таксама нагадвае падабенствы іудзейска-хрысціянскай і эллінскіх релігій.
Другая апалогія складаецца з пятнаццаці глаў і дапаўняе Першую. Юстын выкладае сенату хрысціянскае вучэнне, каб той абнародаваў яго і пазбавіў хрысціян ад лыжывых абвінавачванняў. Прынамсі, Юстын закранае тэму самагубства і дачы лыжывага сведчання, тэодыцэі, эсхаталогіі, ганенняў і смерці. Як і ў Першай апалогіі, Юстын цягам усяго аповяду праводзіць паралелі з грэчаскай літаратурай і філасофіяй.
Дыялог з іюдзеям Трыфанам
Дыалог запісаны каля 160 года. Апанентам Юстына з’яўляецца элінізаваны іюдзей Трыфан (існуе мяркаванне, што апанент Юстына – гэта рабі Тарфон).[3] Некаторыя вучоныя лічаць, што на самой справе дыялогу не было, і Трыфан — толькі літаратурны герой Юстына. Верагодны адрасат сачынення — Марк Пампей, які ўспамінаецца ў 141 главе.
Кампазіцыйна гэты твор падзяляюць на тры часткі:
- У першай (гл. 11 — 31) разглядаецца пытанне аб ролі Закона Майсея.
- У другой (гл. 32 — 110) ідзе пра значэнне і прыроду Іісуса Хрыста.
- У трэцяй (гл. 111 −142) Юстын дыскутуе аб выратаванні язычнікаў.
Упершыню на Беларусі “Дыялог з іюдзеям Трыфанам” надрукаваны асобнай кнігай на польскай мове ў Нясвіжскай друкарні ў 1564 г. Назва кнігі раскрывае яе змест: “Святога Юстына філосафа і пакутніка Размова з Трыфанам жыдам, напісаная да Марка Пампея. У якой змяшчаецца навука аб праўдзівым пазнанні адзінага Бога і пасланца яго Іісуса Хрыста, якая раскрывае не толькі жыдоўскую, але і старых і цяперашніх сабіліянаў памылку. Да тае размовы прыдадзены кароткі ліст таго ж Юстына да двух братоў, у якім выпісвае, якое павінна быць жыццё і звычаі сапраўднага хрысціяніна”.
Захавалася шмат іншых твораў, якія прыпісваюць Юстыну, але іх атрыбуцыя падлягае сур’ёзнай крытыцы.
- ↑ Justí // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Iustinus // Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas
- ↑ Philippe Bobichon, Dialogue avec Tryphon (Dialogue with Trypho), édition critique. vol. I: Introduction, Texte grec, Traduction, Editions universitaires de Fribourg, 2003 [1]