Велікоднае яйка: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др афармленне |
др clean up, replaced: Даследнік → Даследчык, грэцк → грэчаск, о у → о ў, ь ў → ь у (2), == → == , (несапраўднае)| → , несапраўднае| (2), па ўсё using AWB |
||
Радок 9:
== Традыцыі ==
=== У хрысціянстве ===
Яшчэ задоўга да з'яўлення хрысціянства старажытныя народы лічылі яйка правобразам [[Сусвет]]у — з яго нарадзіўся свет, навакольны чалавеку. Стаўленне да яйка як да сімвалу нараджэння адбілася ў вераваннях і звычаях [[егіпцяне|егіпцян]], [[персы|персаў]], [[грэкі|грэкаў]], [[рымляне|рымлян]]. У [[Славяне|славянскіх]] народаў яйка асацыіравалася з урадлівасцю зямлі, з вясновым адраджэннем прыроды.
У хрысціянскай традыцыі звычай фарбаваць яйкі звязаны з імем рымскага імператара [[Марк Аўрэлій
Іншая легенда фарбавання яек гаворыць: пасля смерці Хрыста сем іудзеяў сабраліся на банкет. Сярод страў былі смажаная курыца і звараныя ўкрутую яйкі. Падчас балю адзін з тых, хто сабраўся, успомніўшы пра пакаранага, сказаў, што Ісус уваскрэсне на трэці дзень. На гэта гаспадар хаты запярэчыў: «Калі курыца на стале ажыве, а яйкі стануць чырвонымі, тады ён уваскрэсне». І ў тое ж імгненне яйкі змянілі колер, а курыца ажыла.
Радок 21 ⟶ 20:
Яшчэ адна легенда звязвае гэты звычай з імем французскага караля [[Людовік IX Святы|Людовіка Святога]], натхніцеля [[Крыжовыя паходы|крыжовых паходаў]]. Вызвалены з палону, ён рыхтаваўся вярнуцца на радзіму. Перад яго ад'ездам быў уладкованы баль, на якім сярод іншых страў былі яйкі, размаляваныя ў розныя колеры.
Па адной з версій, звычай звязаны з Вялікім постам. У яго працягу згодна з правіламі
=== У зараастрызме ===
Радок 32 ⟶ 31:
Яйкі, афарбаваныя ў адзін колер, называліся ''фарбаванкамі''; калі на агульным каляровым фоне пазначаліся плямы, палоскі, кропка іншага колеру — гэта была ''крапанка''. Яшчэ былі ''пісанкі'' — яйкі, размаляваныя ад рукі сюжэтнымі або арнаментальнымі ўзорамі.
Пісанкі — гэта больш складаны спосаб размалёўвання яек. На сырым халодным яйку выводзяць
Яшчэ ў пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] «пісанкі» былі вельмі папулярныя і любімыя. Распісванню яек прысвячалі шмат часу, за гэтым заняткам сям'я праводзіла ўвесь вечар [[Вялікі чацвер|Вялікага Чацвярга]], так як у [[Вялікая пятніца|Страсную пятніцу]] пяклі [[куліч]]ы, а ў ноч з [[Вялікая субота|Вялікай Суботы]] на Нядзелю асвячалі. «Пісалі» яйкі спецыяльнымі каляровымі фарбамі і спецыяльнымі маленькімі кручкамі з тонкага дроту, якія мачалі ў распалены воск… Распісаныя такім чынам яйкі афарбоўваліся ў месцах, не кранутых воскам. Часам на рознакаляровыя афарбаваныя яйкі наклейвалі з залацістай або серабрыстай фальгі разнастайныя ўзоры і ўпрыгожвання.
Радок 39 ⟶ 38:
* '''Чырвоныя''' і '''ружовыя''' — адвар кары або галінак вішні. Адварыць кару або галінкі вішні, пакінуць настойвацца на некалькі гадзін і болей (магчыма на ноч), потым адвар абавязкова працадзіць і варыць у ім яйкі. Слабы адвар, адпаведна, пафарбуе яйкі ружовым колерам. Таксама чырвоным можна фарбаваць коранем марэны і [[кашаніль|кашаніллю]], але гэтыя спосабы намі не ўжываліся, хоць ведаем прыклады, пагатоў фарбаванне кашаніллю ''вельмі'' не таннае.
* '''Сінія''', '''блакітныя''' і '''фіялетавыя''' — адвар ягад чарніц (у т.л. замарожаных). Адварыць ягады не доўга, адвар працадзіць і астудзіць. Памытыя цёплай вадою яйкі пакласці ў астуджаны адвар і зварыць. Каб атрымаць блакітны колер трэба браць невялікую колькасць ягад — каля 2-х сталовых лыжак на 250 мл вады. Каб атрымаць фіялетавы, ягад можна браць як для сіняга, але даць адвару настаяцца з ягадамі некалькі гадзін (лепей нават ноч), перад тым як варыць у ім яйкі.
* '''Жоўтыя''' — рошчына куркумы, адвар рамонак, скурка граната. Куркуму рашчыніць вадою, спачатку невялікай колькасцю, потым большай ужо ў рондалі дзе будуць варыцца яйкі. Рамонкі даюць светла жоўты, іх трэба адварыць і ў працажоным адвары варыць яйкі або варыць іх з пакетыкам аптэчных рамонкаў. Скурка граната таксама фарбуе ў жоўты, але інтэнсіўнасць колеру залежыць ад шмат якіх фактараў, якія на вока нельга ўлічыць — пакуль са скуркі прадаваных у Беларусі (Мінску) гранатаў удалося атрымаць толькі ''вельмі'' светлы жоўты<!--:)))))--> — яйкі можна варыць проста з гранатавай скуркай або
* '''Карычневыя''' — кара дуба, цыбульнае шалупінне, парашок цыкорыя, чорны чай, ягады чорнаплоднай рабіны.
* '''Зялёныя''' — рошчына куркумы адварам чарніц, морквіннае бацвінне. Для фарбавання бацвіннем трэба ўзяць леташнюю моркву і прарасціць яе, варыць яйкі з маладым бацвіннем — атрымліваецца светла зялёны колер.
Радок 75 ⟶ 74:
{{Вялікдзень}}
[[Катэгорыя:Наўрыз]]<!--у Іране на гэтае свята фарбуюць яйкі-->
[[Катэгорыя:Вялікдзень]]
| |||