|
[[Image:Krupnik 1.jpg|thumb|бутэлька польскага крупніку]]
{{вызн|1=Кр{{*|у}}пнік}} — старадаўні [[алкагольныя напоі|алкагольны напой]], накшталт [[лікёр|лікёру]]у, са [[спірт|спірту]]у (ці [[акавіта|акавіты]]), [[мёд|мёду]]у і [[спецыі|спецый]] ([[цынамон]], [[ваніль]], [[гваздзікі]], [[імбір]] і [[мускатны арэх]]). Вядомы ў [[Польшча|Польшчы]] і [[ВКЛ]] з [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]], быў у пэўным сэнсе канкурэнтам нямецкага [[пунш|пуншу]]у. Традыцыйна крупнік падавалі гарачым у малых фарфоравых філіжанках, але ў менш фармальных умовах пілі і са шкляніц, або нават з драўляных ці цыновых лыжак. Існаваў рытуал “палення” крупніку — усе інгрэдыенты складваліся ў вялікую гліняную місу і падпальваліся; паступова палаючая сумесь набірала цёмнаянтарны колер і спецыфічны карэнны водар; па знаку гаспадыні ўсе сабраныя адначасова дзьмулі на полымя, каб яго згасіць. Майстэрства прыгатавання крупніку лічылася ў [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] неабходнай вартасцю гаспадыні [[шляхта|шляхецкага]] дому, да некаторых майстрыняў госці з'язджаліся адмыслова дзеля гэтай нагоды з акругі радыюсам 80 км. Асабліва славіліся крупнікі з [[Коўна]]. У ВКЛ таксама былі папулярнымі [[фрукты|фруктовыя]] крупнікі, у якія дадаваліся [[маліна|малінавы]]вы або [[вішня|вішнёвы]] [[сокі]], [[журавіны]] і г.д. У наш час крупік вырабляецца прамыслова ў Польшчы і Літве.
== Рэцэпт ==
1 л спірту, 1 кг мёду, 1 л вады. Дадаткі: 1 галінка цынамону, 1 мускатны арэх, 6 гваздзікоў, 2 карані імбіру, 1 галінка ванілі, кавалак [[апельсін|апельсінавай]]авай скуркі. (Можна таксама ўжываць сушаныя кветкі [[ружа|ружы]], [[рута|руты]], ягады [[ядловец|ядлоўцу]] і г.д.)
Дадаткі зварыць з паловай вады (без апельсінавай скуркі, якую ўкінуць за хвіліну да канца варкі) ў высокім рондлі са шчыльным вечкам (найлепей у скараварцы), каля 10 хвілін. Мёд зварыць з рэштай вады і дадаць адвар са спецый. Змяшаць са спіртам, трымаючы далёка ад агню. Далей не варыць, толькі даліць гарачай вады да агульнага аб'ёму 1 л. Пакінуць на некалькі дзён адстаяцца. Чым долейболей вытрымліваецца крупнік (рэкамендуецца 3 – 6 месяцаў), тым больш празрыстым і прыемным на смак ён робіцца. Падаваць гарачым або халодным.
== Гл. таксама ==
|
