Адукацыя
Адукацыя (лац.: educatio — выхаванне) — працэс і вынік набыцця сістэматызаваных ведаў, уменняў і навыкаў у навучальных установах або самаадукацыяй.[1][2] У больш шырокім плане адукацыя — гэта культурна-адукацыйная прастора, якая ахоплівае сям’ю, разнастайныя навучальна-выхаваўчыя і пазашкольныя ўстановы, нефармальную адукацыю, сацыяльна-педагагічную інфармаструктуру, адукацыйныя працэсы на вытворчасці і ў грамадска-культурным жыцці, самаадукацыі і інш., дзе ўзнаўляецца і ўдасканальваецца інтэлектуальна-творчы і прафесійна-кваліфікацыйны патэнцыял народа.
Адукацыя | |
---|---|
Вывучаецца ў | педагогіка, адукацыйная камунікацыя[d], sociology of education[d] і адукацыйныя навукі[d] |
Код WordLift | data.thenextweb.com/tnw/… |
Mastodon instance URL | mastodon.education |
Classification of Instructional Programs code | 13, 13.01 і 13.0101 |
Аб’яднанне | спіс у кваліфікатарах[d] |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
У залежнасці ад характару падрыхтоўкі чалавека да жыцця і працы адрозніваюць агульную адукацыю і спецыяльную адукацыю; у залежнасці ад аб’ёму — пачатковую, сярэднюю і вышэйшую (толькі спецыяльная); паводле адносін да царквы (уплыву царквы) — свецкая і канфесійная. Падраздзяленні адукацыі адрозніваюцца ў розных адукацыйных сістэмах.[1]
Узровень агульнай і адмысловай адукацыі абумаўляецца патрабаваннямі вытворчасці, станам навукі, тэхнікі і культуры, а таксама грамадскімі адносінамі. Адукацыя — сацыяльны інстытут, які выконвае функцыі падрыхтоўкі і ўключэнні індывіда ў розныя сферы жыццядзейнасці грамадства, прылучэнні яго да культуры.
Беларуская нацыянальная сістэма адукацыі ўключае агульную, прафесійную адукацыю, сямейнае, грамадскае выхаванне, самаадукацыю і самавыхаванне. У залежнасці ад аб’ёму і тэрмінаў навучання адрозніваюць агульную адукацыю (пачатковы, базавы і сярэдні ўзроўні), прафесійную адукацыю (дапрафесійная арыентацыя, адбор, сярэдняя прафесійная падрыхтоўка), вышэйшую адукацыю (падрыхтоўка спецыялістаў вышэйшай кваліфікацыі для розных галін навукі, тэхнікі і культуры) і адукацыю дарослых (паслядыпломная адукацыя). Паводле формы навучання адукацыя бывае дзённая (стацыянарная), вячэрняя і завочная; паводле адносін да царквы — свецкая (незалежная ад уплыву царквы) і канфесійная, якую кантралюе царква. Змест адукацыі вызначаецца станам навукі, тэхнікі, культуры, мастацтва, міжнародным і нацыянальным стандартамі, вучэбнымі планамі і праграмамі.
Філасофія адукацыі
правіцьIдэя якаснай адукацыі, якая развівае чалавека і грамадства, зыходзіць з разумення Асветы. Асвета — гэта прылучэнне чалавека да свядомага саўдзелу ў сваім жыцці — прыняцце маральнасці чалавечай прыроды.
Адукацыя пачынаецца з азначэння сябе: я — ёсць Чалавек Разумны. Мая разумная прырода патрабуе адукацыі і культуры, без чаго годнае жыццё немагчыма. Адукацыя — сістэма спазнання ісціны аб міры і жыцці, заснаваная на дыялогу вучня і настаўнікі.
Падыходы да адукацыі
правіцьНа працягу стагоддзяў вядуцца дыскусіі аб адукацыі — чаму і як трэба вучыць людзей.
- Элітарнасць або эгалітарнасць: ці трэба даваць усім аднолькавую адукацыю, або трэба рыхтаваць інтэлектуальную эліту, а астатнім даваць неабходны мінімум?
- Рабіць упор на практычна карысныя веды або на агульнае развіццё асобы?
- Ці павінна адукацыя быць спецыялізаванай або ўніверсальнай?
Адукацыя павінна спалучаць універсальнасць і спецыялізацыю, як таго патрабуе прырода інфармацыі і чалавека, які інафармацыю засвойвае. Універсальнасць дыктуецца Адзінствам прыроды міру, часткай якой з’яўляецца чалавек разумны, а спецыялізацыя — разнастайнасцю ўмоў жыцця і магчымасцяў індывіда. Элітарнасць у адукацыі падобная абмежаванасці ў мысленні, што несумесна з прыродай розуму.
«Мудры той, хто ведае не шматлікае, а патрэбнае» — Эсхіл «Не імкніся ведаць усё, каб не стаць ва ўсім невукам» — Дэмакрыт
Узроўні адукацыі
правіць- Агульная адукацыя
- Дашкольная адукацыя
- Пачатковая агульная адукацыя
- Асноўная агульная адукацыя
- Сярэдняя (поўная) агульная адукацыя
- Дадатковая адукацыя дзяцей і моладзі
- Прафесійная адукацыя
- Пачатковая прафесійная адукацыя
- Сярэдняя прафесійная адукацыя
- Вышэйшая прафесійная адукацыя
+ Бакалаўрыят + Магістратура
- Паслявнузскае прафесійная адукацыя
- Аспірантура
- Дактарантура
- Падвышэнне кваліфікацыі
- Другая вышэйшая адукацыя
- Перападрыхтоўка
- Прафесійная падрыхтоўка
- Дадатковая адукацыя дарослых
Галіны адукацыі
правіць- Горная адукацыя
- Натуральна-навуковая адукацыя
- Хіміка тэхналагічная адукацыя
- Радыетэхнічная адукацыя
- Будаўнічая адукацыя
- Матэматычная адукацыя
- Энергетычная адукацыя
- Сельскагаспадарчая адукацыя
- Медыцынская адукацыя
- Гістарычная адукацыя
- Педагагічная адукацыя
- Ваенная адукацыя
- Юрыдычная адукацыя
- Эканамічная адукацыя
- Тэалагічная адукацыя
- Бізнес-адукацыя
Навуковыя кірункі ў сферы адукацыі
правіць- Акмеалогія
- Андрагогіка
- Дыдактыка
- Дыдактычная эўрыстыка
- Гісторыя педагогікі
- Карэкцыйная педагогіка
- Метадалогія педагогікі
- Методыка навучання
- Педагогіка
- Педагагічная іннаватыка
- Педагагічная псіхалогія
- Педалогія
- Псіхалогія
- Сацыяльная педагогіка
- Параўнальная педагогіка
- Сурдапедагогіка
- Кіраванне адукацыяй
- Філасофія адукацыі
Практыка адукацыі
правіць- Арганізацыя вучэбнага працэсу
- Педагагічныя тэхналогіі
- Электроннае навучанне
- Дыстанцыйнае навучанне
- Стандарт адукацыі
Гл. таксама
правіцьСпасылкі
правіць- Сістэмы дыстанцыйнага навучання Архівавана 13 лютага 2014.
Зноскі
Літаратура
правіць- Александрова О. А. Образование: доступность или качество — последствия выбора // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 2. — С. 83-93. (руск.)
- Воробьев Ю. Л. Периферийный рынок образовательных услуг: взгляд из провинции // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 3. — С. 62-70. (руск.)
- Гуревич П. С. Психология элитарного образования // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 4. — С. 128—138. (руск.)
- Гневашева В. А., Луков Вал. А. Тема высшего образования в новейшей российской научной литературе. (руск.)
- Ильинский И. М. Об элитарном образовании // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 3. — С. 6-13. (руск.)
- Кузнецова Т. Ф. Философия, философская культура и гуманитаризация высшего образования // Знание. Понимание. Умение. — 2005. — № 1. — С. 22-28. (руск.)
- Образование в DMOZ.ORG (руск.)
- Плаксий С. И. Качественные параметры высшего образования // Знание. Понимание. Умение. — 2004. — № 1. — С. 19-24. (руск.)
- Сянькевіч Г. Р. Адукацыя // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 1. А — Афіна / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1969. — 624 с.: іл., карты. С.132.
- Адукацыя // Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7