Акмяне

Акмяне
Герб	Сцяг
Краіна	Літва
Павет	Шаўляйскі
Раён	Акмянскі
Сянюнія	Акмянская
Каардынаты	56°15′ пн. ш. 22°45′ у. д.HGЯO
Першая згадка	1511
Вышыня цэнтра	73 м
Насельніцтва	▼2 285 чал. (1 студзеня 2023);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Тэлефонны код	(+370) 686
Паштовыя індэксы	LT-85022
Афіцыйны сайт	akmene.lt
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Акмяне (літ.: Akmenė, традыцыйная беларуская назва — Акмя́ны) — горад у Акмянскім раёне Шаўляйскага павета Літвы, на рацэ Дабікінэ. Насельніцтва 2602 чал. (2010).

Знаходзіцца на поўначы краіны, за 7,5 км ад чыгуначнай станцыі Акмяне (на лініі Шаўляй — Мажэйкей). Згодна з сучаснай афіцыйнай літоўскай класіфікацыяй горад належыць да этнаграфічнага рэгіёна Жамойць.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Акмяны датуецца 1511 годам, вядомыя як двор жамойцкага старосты Станіслава Кезгайлы^[2]. Адносіліся да жамойцкага павета Вялікія Дырвяны.

14 верасня 1531 года вялікі князь Жыгімонт Стары даў дырвянскаму цівуну Яну Станкевічу-Білевічу прывілей на заснаванне ў Акмянах мястэчка з правам праводзіць таргі і трымаць корчмы.

У 1596 годзе каралева Ганна Ягелонка заснавала ў Акмянах драўляны касцёл са школай. Да 1717 года з’яўляліся цэнтрам нягродавага староства.

Гарадскі герб з каралеўскага прывілея (1792)

13 чэрвеня 1792 года атрымалі магдэбургскае права. У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) апынуліся ў складзе Расійскай імперыі^[2].

У найноўшай гісторыі Акмяне атрымала вядомасць пасля таго, як тут выявілі вялікія радовішчы вапняку і гліны. У 1947 годзе ў Акмяне пачалося будаўніцтва найбуйнешага цэментавага комплексу ў прыбалтыйскіх рэспубліках СССР.

У 1950—1962 гадах цэнтр Акмянскага раёна (пазней цэнтр быў перанесены ў Наўёйі Акмяне).

Насельніцтва

1736 год — 16 чал.
1859 год — 790 чал.^[3]
1897 год — 1501 чал.
1923 год — 1453 чал.
1968 год — 2,4 тыс. чал.^[4]
1990 год — 3,6 тыс. чал.^[5]
2010 год — 2602 чал.

Славутасці

Касцёл Св. Крыжа (1912)

Крыніцы

↑ Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
↑ ^а ^б ЭнцВКЛ 2010.
↑ SgKP 1886, s. 425.
↑ Акмяне // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
↑ Акмяне // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.

Літаратура

Акмяны // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 18. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.
Okmiany // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat (польск.). — Warszawa, 1886. — S. 425.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Акмяне

[_5af5290e07be8a54-1] Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>

[FOOTNOTEЭнцВКЛ2010-2] а ^б ЭнцВКЛ 2010.

[FOOTNOTESgKP1886425-3] SgKP 1886, s. 425.

[4] Акмяне // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

[5] Акмяне // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]