Аляксандр Андрэевіч Вейс
Аляксандр Андрэевіч Вейс (Вайс) (ням.: Gustav Johann Alexander von Weiss, руск.: Александр Андреевич Вейс (Вейсе, Вейсс); 17 студзеня 1792 — 29 студзеня 1845) — ваенны дзеяч.
| Аляксандр Андрэевіч Вейс | |
|---|---|
.jpg) | |
| Нараджэнне |
17 студзеня 1792 ці 1792[1] |
| Смерць |
29 студзеня 1845 ці 1845[1] |
| Бацька | Андрэй Андрэевіч Вейс[d] |
| Маці | Ганна Львоўна фон Альбрэхт[d] |
| Жонка | Josephina Friedrichs[d] і Ганна Лізавета фон Урангель[d] |
| Дзеці | Konstantin Reinhold von Weiß[d], Alexander von Weiss[d] і Александрына фон Вайс[d] |
| Адукацыя | |
| Дзейнасць | афіцэр |
| Званне | генерал-маёр |
| Бітвы | |
| Узнагароды | |
Біяграфія правіць
Паходзіў з дваран Эстляндскай губерні. Нарадзіўся 17 студзеня 1792 года ў Вайсенфельдзе (Weissenfeld, Roethel, Wiek, Estland) у сям’і калежскага саветніка Андрэя Андрэевіча фон Вейса (Аndreas Otto Georg von Weiss; 1760—1821) і яго жонкі Ганны Львоўны фон Альбрэхт (Anna Marie von Albrecht; 1768—1843)[2].
Выпускнік II Кадэцкага корпуса. Служыў у Елісаветградскім палку[3].
Удзельнічаў у баявых дзеяннях вайны 1812 года, у чыне карнета лейб-гвардыі Уланскага палка служыў у 1-й брыгадзе генерал-маёра Антона Сцяпанавіча Чалікава 1-га рэзервовага кавалерыйскага корпуса генерал-лейтэнанта Фёдара Пятровіча Уварава 1-й Заходняй арміі, удзельнічаў у бітвах 18 чэрвеня пры сяле Веркі, 19 чэрвеня пры мястэчку Давігон, 20 чэрвеня пры пераправе праз Дзісну каля мястэчка Качаржышкі, 12 ліпеня пры Бабінавічах, 14 ліпеня пад Віцебскам, 6-7 жніўня пры Смаленску, 24 жніўня пры Калоцкім манастыры, 26 жніўня пры Барадзіно, 8 кастрычніка пры Таруціне, 12 кастрычніка пад Малаяраслаўцам і 4-5 лістапада пры Красным, дзе паранены[2].
У час Замежных паходаў 1813—1814 гадоў удзельнічаў у бітвах 20 красавіка 1813 года пры Люцэне , 23 красавіка пры Герсдорфе, 8-9 мая пры Баўцэне, 17-18 жніўня пры Кульме, 16-19 кастрычніка пры Лейпцыгу, 9 сакавіка 1814 года пры Арсі-сюр-Обе, 13 сакавіка пры Фер-Шампенуазе і 18-19 сакавіка 1814 года пры штурме Парыжа. Узнагароджаны чынам падпаручніка і 20 кастрычніка 1814 года разам з палком вярнуўся ў Санкт-Пецярбург[2].
7 снежня 1817 года — паручнік лейб-гвардыі Уланскага палка, з 1818 года выконваў абавязкі ад’ютанта Вялікага князя Канстанціна Паўлавіча (1779—1831) і 7 сакавіка 1820 ажаніўся з яго мэтрессе Ульяне Міхайлаўне Аляксандравай, народжанай Жазэфіне Лемерсье (1778—1824), былой жонкай фельд’егера Яўстафія Іванавіча Фрыдрыхса (August Friedrichs; 1773—1830). З пісьма князя Пятра Андрэевіча Вяземскага Аляксандру Якаўлевічу Булгакаву ад 22 сакавіка 1820 года[2]:
|
Мілая Аляксандрава ідзе замуж за Вейса, брата княгіні Трубяцкой, і, як кажуць, усё застаецца па-старому, гэта значыць у старым становішчы, бо стану даўно не было. Прызнацца, доўга гэтаму ніхто верыць не хацеў: Вейса мы ведалі як добрага малога, але ніхто не бачыў у ім такой адвагі і рашучасці. З усіх бакоў ён у дурнях: калі зрабіў гэта па разліках грашовых, то і тут памылка. Яна баба хітрая і скупая, як чорт. Калі здолела прыбраць у рукі NN, то гэтага сцісне, як журавіны. | 
|
Пасля заключэння шлюбу пара пераехала ў Францыю і пасялілася ў Ніцы, дзе 5 красавіка 1824 года Ульяна Міхайлаўна памёрла ва ўзросце 45 гадоў. Гвардыі ротмістр Вейс вярнуўся ў Расію. 29 снежня 1825 года адпушчаны з гвардыі з чынам палкоўніка і прызначэннем у Валынскі ўланскі полк палкоўніка Карла Хрысціянавіча Меера 2-га (1788—1859), у тым жа годзе выйшаў у адстаўку[2].
У 1831 годзе вярнуўся да актыўнай службы і ў наступным годзе прызначаны камандзірам Польскага ўланскага палка ў складзе 6-й уланскай дывізіі, пасля расфарміравання палка 21 сакавіка 1833 года прызначаны да кавалерыі, 29 ліпеня 1833 года — камандзір Літоўскага ўланскага палка, 29 верасня 1836 года выйшаў у адстаўку з узвядзеннем у генерал-маёры, мундзірам і пансіёнам поўнага даравання[2].
Памёр 29 студзеня 1845 года ва Ухтэне (Uchten, Wesenberg, Wierland, Estland) ва ўзросце 53 гадоў[2].
Партрэт афіцэра, напісаны ў 1825 годзе мастачкай Мары-Эжэні Гам'е-Прэво, захоўваецца ў калекцыі Дзяржаўнага гістарычнага музея[2].
Узнагароды правіць
Узнагароджаны ордэнамі Святой Ганны 3-й ступені (1812), Святога Уладзіміра 4-й ступені з бантам (1812), прускім ордэнам Жалезнага Крыжа 2-га класа (29 красавіка 1814), медалямі «У памяць Айчыннай вайны 1812 года» і «За ўзяцце Парыжа», а таксама залатым шабляй «За адвагу» (1812)[2].
Сям’я правіць
У шлюбе з Ульянай Міхайлаўнай Аляксандравай (1778—1824). Ульяна Міхайлаўна (Жазэфіна Фрыдрыхс) была жонкай фельд'егера Фрыдрыхса. У 1807 г. яна развялася з ім, стаўшы наложніцай вялікага князя Канстанціна Паўлавіча. Ад яго яна нарадзіла сына Паўла (1808—1857), якому прысвоілі прозвішча Аляксандраў па імі хросніка Аляксандра I; у красавіку 1812 пазашлюбны сын быў узведзены ў дваранскую годнасць і атрымаў герб, а ў верасні 1816 г. яго маці, пасля набыцця маёнтка, таксама была прылічана да дваранства з прозвішчам Аляксандрава. Незадоўга да сваёй жаніцьбы (27 мая 1820 года) на Жанэце Грудзінскай Канстанцін Паўлавіч паклапаціўся пра далейшы лёс Жазэфіны. 22 сакавіка 1820 года яна выйшла замуж за яго ад’ютанта Аляксандра Андрэевіча Вейса.
З 26 кастрычніка 1826 года ў другім шлюбе з баранесай Ганнай Лізаветай фон Урангель (Anna Elisabeth (Betsy) von Wrangell; 1804—1875), ад якой меў чацвярых дзяцей[2]:
- Мікалай (Nikolai von Weiss) (1833—1898),
- Канстанцін (Konstantin Reinhold von Weiss) (1839—1917),
- Аляксандр (Alexander Karl Clemens von Weiss) (1840—1921)
- Александрына (Alexandrine (Adine) Elisabeth von Weiss) (1837—1912), у шлюбе з баронам Мікалаем Іванавічам Дэлінгсгаўзена (1827—1896) мела сына Эдуарда (1863—1939), члена Дзяржаўнага савета Расійскай імперыі па выбарах.
Зноскі
Спасылкі правіць