Андрэ Жыд

Андрэ́ Поль Гіём Жыд (фр.: André Pol Gijom Gide 22 лістапада 1869, Парыж — 19 лютага 1951, Парыж) — выдатны французскі раманіст, эсэіст, прадстаўнік мадэрнізму, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1947). Быў таксама заснавальнікам літаратурнага часопіса Nouvelle Revue Française і адным з заснавальнікаў знакамітага парыжскага выдавецтва Éditions Gallimard.

Андрэ Поль Гіём Жыд
фр.: André Gide
Андрэ Жыд у 1920
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	фр.: André Paul Guillaume Gide
Дата нараджэння	22 лістапада 1869(1869-11-22)[…]
Месца нараджэння	Парыж, Францыя
Дата смерці	19 лютага 1951(1951-02-19)[…] (81 год)
Месца смерці	Парыж, Францыя
Пахаванне	Q98382676?
Грамадзянства	Францыя
Бацька	Paul Gide[d]
Маці	Juliette Gide[d]
Жонка	Madeleine Gide[d]
Дзеці	Catherine Gide[d]
Альма-матар	ліцэй Генрыха IV[d] Эльзаская школа[d]
Месца працы	Le Figaro
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	навэліст, эсэіст
Жанр	проза і theatre[d]
Мова твораў	французская
Грамадская дзейнасць
Член у	Décades de Pontigny[d] comité de lecture des éditions Gallimard[d] (1939)
Прэміі	Нобелеўская прэмія па літаратуры (1947)
Узнагароды	медаль Гётэ горада Франкфурта-на-Майне[d] (1949) медаль Гётэ за мастацтва і навуку[d]
Подпіс
Творы на сайце Lib.ru
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія і ранняя творчасць

Прыцягнуў увагу крытыкі складаннем у рытмічнай прозе «Зямныя стравы» (фр.: Nourritures terrestres, 1897), у якім прапаведавалася рамантычная ідэя «качэўніцтва». Па мастацкай мове Жыд блізкі сімвалістам. Жыд быў доўгі час «адшчапенцам» у сучаснай яму французскай культуры: ён быў адным з вельмі нешматлікіх перакананых прапаведнікаў пратэстанцызма ў Францыі і разам з тым адным з першых буйных французскіх пісьменнікаў, у творчасці якіх значную ролю гуляў матыў гомасексуальнасці, што выклікала грамадскі скандал у 1924. Творчасць Жыда аказала вялікі ўплыў на французскіх экзістанцыялістаў, найперш Альбера Камю і Жана-Поля Сартра.

Фелікс Валатон. Партрэт Андрэ Жыда ў Кнізе масак Рэмі дэ Гурмона, 1898

У канцы 1920-х, пасля неаднаразовых паездак у Афрыку, пісьменнік выступіў з асуджэннем каланіялізму.

Андрэ Жыд і СССР

У сярэдзіне 1930-х гадоў, калі Еўропу паглынаў фашызм, А. Жыд захапіўся сацыялістычнай ідэяй, неаднаразова выступаў у падтрымку СССР і наведваў Саюз. Падчас апошняга прыезду (неўзабаве пасля смерці Максіма Горкага ў 1936 годзе) Жыд расчараваўся ў савецкім ладзе. У канцы 1936 выйшла яго яркая кніга «Вяртанне з СССР» (фр.: Retour de l’URSS), дзе крытыкуецца адсутнасць свабоды думкі ў СССР, цвёрды кантроль за літаратурай і грамадскім жыццём, некаторыя палахлівыя рысы новага савецкага чалавека; нараўне з гэтым у ёй нямала цёплых слоў у адрас простых савецкіх людзей, захапленні самаадданасцю будоўляў і іншае. Змест кнігі Жыд старанна хаваў да самага вынахаду ў свет, і яна выклікала эфект бомбы (найбольш блізкім прэцэдэнтам было расчараванне левага румынскага пісьменніка Панаіта Істраці, які выступіў з крытыкай савецкай бюракратыі ў 1929). Імя пісьменніка (пасля афіцыйнага разбору кнігі ў «Праўдзе») трапіла ў СССР пад забарону, асудзіла кнігу і частка левай інтэлігенцыі на Захадзе, якая безумоўна падтрымлівала Сталіна (у тым ліку, Рамэн Ралан і Ліён Фейхтвангер).

Пасля акупацыі Францыі нацыстамі Жыд пераехаў у Туніс (1942).

Найбольш значныя творы

• Імараліст, 1902
• Сутарэнні Ватыкана, 1914
• Пастаральная сімфонія, 1919
• Фальшываманетчыкі, 1925
• Тэзэй, 1946

Жыд славуты таксама сваім «Дыярыўшам», які ён складаў ад 1889 г.

Прызнанне

У 1947 Шведская акадэмія прысудзіла Жыду Нобелеўскую прэмію па літаратуры «за глыбокія і мастацка значныя творы, у якіх чалавечыя праблемы прадстаўленыя з бясстрашнай любоўю да ісціны і глыбокай псіхалагічнай праніклівасцю».

Спасылкі

• «Застольная песня граната» ў перакладзе Ніны Мацяш Архівавана 22 лістапада 2011.