Аўспіцыі
Аўспі́цыя (лац.: auspicia, ад avis - «птушка», і speculare - «назіраць») - у вузкім сэнсе - варажба аўгураў па паводзінах птушак, адкуль і паходзіць этымалогія, у шырокім - варажба аўгураў увогуле. У гэтым сэнсе выкарыстоўваўся таксама тэрмін augurium ці auspicium ex diris (signis). Аўспіцыі як прадвесці дзяліліся на 5 відаў:
- нябесныя (ex caelo) - уключалі назіранне таксама за прыроднымі з'явамі кшталту маланкі ці гразы і лічыліся найбольш важнымі (maximum auspicium);
- уласна па назіранню за асобнымі птушкамі (ex avibus), якія падзяляліся на даваўшых прыкметы пеннем ці голасам (oscines) і палётам (alites). Да першых належалі крумкач, варона, сава і курыца. Яны прадракалі добрую падзею (auspicium ratium) калі ляцелі справа і благую - калі злева. Да другіх адносіліся арол, які лічыўся птушкай Юпітэра і грыф. Асобныя птушкі (picus Martius, feronicus і parrha) адносіліся да абодвух груп;
- ex tripudiis, гэта значыць назіранне за паводзінамі любой птушкі, пазней куранят падчас кармлення, якое рабілася падчас ваенных экспедыцый. Кураняты ўтрымліваліся ў клетцы пад назіраннем адпаведнага чалавека (pullarius). Падчас пачатка гадання пуларый адчыняў клетку і кідаў туды зярняты ці мяккае пірожнае. Калі кураняты адмаўляліся дзяўбці, шумелі, хлопалі крыльцамі ці прымяняўшыяся раней даорслыя птушкі адляталі, гэта лічылася благой прыкметай. калі ж ежа прагна дзяўблася, так, што было чутна пагрукванне, гэта было адпаведна добрай прыкметай (tripidum solistimum).
- назіранне за чатырохногімі жывёламі (ex quadripedibus) - было не вельмі распаўсюджана. адпаведнай прыкметай (iuge auspicium) было, калі, напрыклад, сабака, конь, воўк ці ліса перабяжыць чалавек дарогу.
- ex acuminibus - варажба па наканечніках коп'яў падчас паходаў.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Tarquin_the_Elder_consulting_Attus_Nevius_the_Augur%2C_Ricci%2C_Sebastiano.png/220px-Tarquin_the_Elder_consulting_Attus_Nevius_the_Augur%2C_Ricci%2C_Sebastiano.png)
Здзяйсняўшыяся патрыцыямі аўспіцыі былі auspicia patrum, хаця маглі быць здзейснены прыватным чынам без аўгураў (auspicia privata ). Аўспіцыі, якія здзяйсняліся па ініцыятыве вышэйшых магістратаў (раней - цароў, а потым дыктатараў, інтэррэксаў і консульскіх трыбунаў) былі auspicia maiora, а ніжэйшых (курульных эдылаў і квестараў) - minora. Пры парушэнні цішыні ці увогуле пры выяўленні памылкі (vitium) аўспіцыі адмяняліся.
Увогуле, адносіны да аўспіцый былі даволі дваістымі: нягледзечы на тое, што яны былі асвечаны традыцыямі, з вынікамі аўспіцый лічыліся далёка не заўсёды - і самі аўспіцыі рабіліся ўсё больш фармальнай працэдурай. Так, у Валерыя Максіма ў кнізе «Аб лаўных дзяяннях і выслоўях» апісваецца наступны эпізод: перад марскім сражэннем з карфагенянамі ў 249 да н.э. свяшчэнныя куры не сталі дзяўбці зерне, прадракаючы паражэнне; камандаваўшы флотам Публій Клаўдзій Пульхр загадаў выкінуць іх за борт, сказаўшы: «Не жадаюць есці - няхай нап'юцца», і даў сігнал да пачатка боя.
Цыцэрон, абраны аўгурам, у сваёй кнізе «Аб прыродзе багоў» пісаў: «Дзіўна, як могуць два прадказальніка ўстрымацца ад смеха, гледзячы адзін аднаму ў вочы»[1]
Зноскі
- ↑ De Natura Deorum, Liber II, LI