Вікіпедыя:Міжнародны фанетычны алфавіт

ВП:МФА

Артыкул змяшчае ўбудаваныя спасылкі на аўдыяфайлы. Калі ў вас узнікнуць праблемы з прайграваннем файлаў, гл. Wikipedia Media help.

Тут сабраны базавыя тлумачэнні да сімвалаў Міжнароднага фанетычнага алфавіта. Некаторыя рэдкія сімвалы МФА не ўключаны; іх можна знайсці ў асноўным артыкуле па МФА або на старонцы International Phonetic Alphabet chart. Даведку па правілах вымаўлення можна атрымаці на старонцы Wikipedia:Manual of Style/Pronunciation.

Для кожнага сімвала IPA падаюцца прыклады на беларускай мове па магчымасці, а таксама на іншых мовах, якія могуць ведаць носьбіты беларускай. Абазначэнне «RP» абазначае брытанскае нарматыўнае вымаўленне (Received Pronunciation). Там, дзе складана знайсці адпаведнікі ў блізкіх да беларусаў мовах, бяруцца прыклады з іншых буйных моваў, як стандартнай кітайскай, хіндзі, арабскай і інш. Для самых складаных выпадкаў можна сустрэць прыклады на мовах суахілі і зулу (для моў банту) або турэцкай (для цюркскіх моваў).

Слупок злева адлюстроўвае асобныя сімвалы ў квадратных дужках ([a] (праслухаць^ⓘ).) Націсніце «праслухаць» каб пачуць іх гучанне; націсніце на сам сімвал, каб пабачыць артыкул, прысвечаны яму з большым апісаннем і прыкладамі з розных моваў. Зычныя гукі прамаўляюцца адзін раз з галоснай пасля іх і другі раз паміж дзвюма галоснымі.

Галоўныя сімвалы правіць

Сімвалы ідуць у парадку падабенства да літар лацініцы. Сімвалы, якія не прадстаўляюць аніякую лацінскую літару, размяшчаюцца ў канцы.

Сімвал	Прыклады	Апісанне
^ уверх A
[a] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская галава [ɣalaˈva], нямецкая Mann, французская gare
[ä] (праслухаць^ⓘ)	Традыцыйная кітайская 他 tā, амерыканская англійская father, іспанская casa, французская patte
[ɐ] (праслухаць^ⓘ)	RP cut, нямецкая Kaiserslautern
[ɑ] (праслухаць^ⓘ)	RP father, Французская pâte, нідэрландская bad
[ɑ̃] (праслухаць^ⓘ)	Французская Caen, sans, temps	Насавая [ɑ].
[ɒ] (праслухаць^ⓘ)	RP cot
[ʌ] (праслухаць^ⓘ)	Амерыканская англійская cut
[æ] (праслухаць^ⓘ)	RP cat
^ уверх B
[b] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская бэлька
[ɓ] (праслухаць^ⓘ)	Суахілі bwana
[β] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская la Bamba, руанда abana «дзеці», Карэйская 무궁화 [muɡuŋβwa̠] mugunghwa
[ʙ] (праслухаць^ⓘ)	Ніаская simbi [siʙi] «ніжняя сківіца»	Падобна на плявок.
^ уверх C
[c] (праслухаць^ⓘ)	Турэцкая kebap «кебаб», Чэшская stín «цень», грэчаская και «і»
[ç] (праслухаць^ⓘ)	Нямецкая Ich
[ɕ] (праслухаць^ⓘ)	Польская ściana, традыцыйная кітайская 西安 Xi'an
[ɔ] (праслухаць^ⓘ)	гл. O
^ уверх D
[d] (праслухаць^ⓘ)	Англійская dad
[ɗ] (праслухаць^ⓘ)	Суахілі Dodoma	Як [d] з глытком.
[ɖ] (праслухаць^ⓘ)	Амерыканская англійская harder
[ð] (праслухаць^ⓘ)	Англійская the, bathe
[dz] (праслухаць^ⓘ)	Англійская adds, Italian zero
[dʒ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская judge
[dʑ] (праслухаць^ⓘ)	Польская niedźwiedź «мядзведзь»	Як [dʒ], але мяккі.
[dʐ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская джала
^ уверх E
[e] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская fe; Французская clé, нямецкая Klee
[ɘ] (праслухаць^ⓘ)	Аўстралійская англійская bird
[ə] (праслухаць^ⓘ)	Англійская above, хіндзі ठग [ʈʰəɡ] «злодзей»
[ɚ] (праслухаць^ⓘ)	Амерыканская англійская runner
[ɛ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская bet
[ɛ̃] (праслухаць^ⓘ)	Французская Saint-Étienne, vin, main	Насавы [ɛ].
[ɜ] (праслухаць^ⓘ)	RP bird (доўгі)
[ɝ] (праслухаць^ⓘ)	Амерыканская англійская bird
^ уверх F
[f] (праслухаць^ⓘ)	Англійская fun
[ɟ] (праслухаць^ⓘ)	гл. J
[ʄ] (праслухаць^ⓘ)	гл. J
^ уверх G
[ɡ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская агрэст, англійская gag	(Павінна гучаць як . Не адрозніваецца ад лацінскага «g»)
[ɠ] (праслухаць^ⓘ)	Суахілі Uganda	Як [ɡ], вымаўленае з глытком.
[ɢ] (праслухаць^ⓘ)		Як [ɡ], але глыбей у глотцы. Можна знайсці ў фарсі і некаторых арабскіх дыялектах для /q/, як у Muammar Gaddafi.
[ʒ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Z	Англійская beige.
^ уверх H
[h] (праслухаць^ⓘ)	Амерыканская англійская house
[ɦ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская ahead, калі вымаўляецца хутка.
[ʰ]		Дадатковы штуршок паветра ў англійскай, французкай або іспанскай [t]. Параўнайце top [tʰɒp] са stop [stɒp].
[ħ] (праслухаць^ⓘ)	Арабская مُحَمَّد Muhammad	Далёка ніжэй у горле, як [h], але мацней.
[ɥ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Y
[ɮ] (праслухаць^ⓘ)	гл. L
^ уверх I
[i] (праслухаць^ⓘ)	Англійская sea, французская ville, іспанская Valladolid
[ɪ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская sit
[ɨ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская ты
^ уверх J
[j] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская яйка [ˈjajka]
[ʲ]	Беларуская Ленін [ˈlʲenʲɪn]
[ʝ] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская cayo (some dialects)	Як [j], але мацней.
[ɟ] (праслухаць^ⓘ)	Турэцкая gör «бачыць», Чэшская díra «дзіра»
[ʄ] (праслухаць^ⓘ)	Суахілі jambo	Як [ɟ] з глытком.
^ уверх K
[k] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская Кот
^ уверх L
[l] (праслухаць^ⓘ)	Англійская leaf
[ɫ] (праслухаць^ⓘ)	Руская малый [ˈmɑɫɨj], англійская wool
[ɬ] (праслухаць^ⓘ)	Валійская llwyd [ɬʊɪd] «шэры» Зулу hlala [ɬaːla] «сядзець»
[ɭ] (праслухаць^ⓘ)		Як [l], але язык завіты і адцягнуты назад.
[ɺ]		Нібы [l] і [ɾ] вымаўляюцца разам.
[ɮ] (праслухаць^ⓘ)	Зулу dla «есці»
[ʟ] (праслухаць^ⓘ)
^ уверх M
[m] (праслухаць^ⓘ)	Англійская mime
[ɱ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская symphony	Як [m], але вусны кранаюцца зубоў як пры [f].
[ɯ] (праслухаць^ⓘ)	гл. W
[ʍ] (праслухаць^ⓘ)	гл. W
^ уверх N
[n] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская ноч
[ŋ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская sing, маары nga
[ɲ] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская Peña, французская champagne
[ɳ] (праслухаць^ⓘ)	Хіндзі वरुण [ʋəruɳ] Varuna
[ɴ] (праслухаць^ⓘ)	Кастыльская іспанская Don Juan [doɴˈχwan]
^ уверх O
[o] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская no, французская eau, нямецкая Boden
[ɔ] (праслухаць^ⓘ)	Нямецкая Oldenburg, французская Garonne
[ɔ̃] (праслухаць^ⓘ)	Французская Lyon, son	Насавы [ɔ].
[ø] (праслухаць^ⓘ)	Французская feu, bœufs, нямецкая Goethe	Як [e], але вусны закругленыя як пры [o].
[ɵ] (праслухаць^ⓘ)	Нідэрландская hut, французская je, Шведская dum
[œ] (праслухаць^ⓘ)	Французская bœuf, seul, нямецкая Göttingen	Як [ɛ], але вусны закруглены як пры [ɔ].
[œ̃] (праслухаць^ⓘ)	Французская brun, parfum	Насавы [œ].
[ɶ] (праслухаць^ⓘ)
[θ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Іншыя
[ɸ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Іншыя
^ уверх P
[p] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская паліца
^ уверх Q
[q] (праслухаць^ⓘ)	Арабская قُرْآن Qur’ān
^ уверх R
[r] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская рыба,Іспанская perro, шатландская borrow
[ɾ] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская pero, тагалог daliri, малайская kabar, амерыканская англійская kitty/kiddie
[ʀ] (праслухаць^ⓘ)	Нідэрландская rood і нямецкая rot (some speakers)
[ɽ] (праслухаць^ⓘ)	Урду ساڑی [sə.ɽək] «дарога»
[ɹ] (праслухаць^ⓘ)	RP borrow
[ɻ] (праслухаць^ⓘ)	Тамільская புழு Puḻu «чарвяк», традыцыйная кітайская 人民日报 Rénmín Rìbào «Народны Штодзённік», амерыканская англійская borrow, butter
[ʁ] (праслухаць^ⓘ)	Французская Paris, нямецкая Riemann (у некаторых дыялектах)
^ уверх S
[s] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская сонца
[ʃ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская shoe
[ʂ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская мошкі, традыцыйная кітайская 少林 (Shàolín)	Акустычна падобны да [ʃ], але язык завіты або зацягнуты назад.
^ уверх T
[t] (праслухаць^ⓘ)	Англійская tot, stop
[ʈ] (праслухаць^ⓘ)	Хіндзі ठग [ʈʰəɡ] (thug) «thief»
[ts] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская цагліна, англійская cats
[tʃ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская church
[tɕ] (праслухаць^ⓘ)	Польская ciebie «цябе», традыцыйная кітайская 北京 Běijīng (listen^ⓘ)
[tʂ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская час, традыцыйная кітайская 真正 zhēnzhèng	Як [tʃ] з языком, загнутым назад.
^ уверх U
[u] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская пух, амерыканская англійская food, французская vous «you», нямецкая Schumacher
[ʊ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская foot, нямецкая Bundesrepublik
[ʉ] (праслухаць^ⓘ)	Аўстралійская англійская food (доўгае)	Як [ɨ], але з вусны загнуты як пры вымаўленні [u].
[ɥ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Y
[ɯ] (праслухаць^ⓘ)	гл. W
^ уверх V
[v] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская водар, англійская verve
[ʋ] (праслухаць^ⓘ)	Hindi वरुण [ʋəruɳə] «Varuna»
[ɤ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Y
[ɣ] (праслухаць^ⓘ)	гл. Y
[ʌ] (праслухаць^ⓘ)	гл. A
^ уверх W
[w] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская поўны, англійская wow
[ʷ]		Азначае гук пры скругленні вуснаў, як у англійскам rain
[ʍ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская what (некаторыя дыялекты)	Нібы [h] і [w] вымаўляюцца разам
[ɯ] (праслухаць^ⓘ)	Турэцкая kayık «caïque», шатландская гэльская gaol
[ɰ] (праслухаць^ⓘ)	Іспанская agua
^ уверх X
[x] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская хлеб [xlʲep], шатландская англійская loch, нямецкая Bach, іспанская joven
[χ] (праслухаць^ⓘ)	Паўночны стандарт нідэрландскай Scheveningen, кастыльская іспанская Don Juan [doɴˈχwan]
^ уверх Y
[y] (праслухаць^ⓘ)	Французская rue, нямецкая Bülow
[ʏ] (праслухаць^ⓘ)	Нямецкая Düsseldorf
[ɣ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская гонар, іспанская suegro, арабская غَالِي ghālī і суахілі ghali «дарагое»
[ɤ] (праслухаць^ⓘ)	Традыцыйная кітайская 河南 Hénán, шатландская гэльская taigh
[ʎ] (праслухаць^ⓘ)	Італьянская tagliatelle, партугальская mulher
[ɥ] (праслухаць^ⓘ)	Французская lui	Нібы [j] і [w] прамаўляюцца разам.
^ уверх Z
[z] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская зара
[ʒ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская vision, французская journal
[ʑ] (праслухаць^ⓘ)	Польская źle, у некаторых выраянтах Рускай позже [ˈpoʑːe]
[ʐ] (праслухаць^ⓘ)	Беларуская жыр
[ɮ] (праслухаць^ⓘ)	гл. L
^ уверх Іншыя
[θ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская thigh, bath
[ɸ] (праслухаць^ⓘ)	Японская 富士 [ɸɯdʑi] Fuji, маары [ˌɸaːɾeːˈnuiː] wharenui
[ʔ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская uh-oh, Hawai‘i, нямецкая die Angst
[ʕ] (праслухаць^ⓘ)	Арабская عَرَبِيّ ʻarabī «арабская мова»
[ǀ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская tsk-tsk! або tut-tut!, зулу icici «завушніца»
[ǁ] (праслухаць^ⓘ)	Англійская tchick! tchick!, зулу ixoxo «жаба»
[ǃ] (праслухаць^ⓘ)	Зулу iqaqa «тхор»
[ʘ] (праслухаць^ⓘ)	ǂ’Amkoe ʘoa «два»	Нібы гук цалавання.
[ǂ] (праслухаць^ⓘ)	Khoekhoe ǂgā-amǃnâ [ǂàʔám̀ᵑǃã̀] «класці ў рот»	Нібы імітацыя гуку жавання.

Пазнакі, якія дадаюцца да літар правіць

Зверху, знізу, перад або пасля літар могуць дадавацца некаторыя пазнакі.

Сімвал	Прыклады	Апісанне
Signs above a letter
[ã]	Французская vin blanc [vɛ̃ blɑ̃] «white wine»
[ä]	Portuguese vá [vä] «go»
[ă]	Англійская police [pə̆ˈliˑs]
Signs below a letter
[a̯]	Англійская cow [kʰaʊ̯], koi [kʰɔɪ̯]
[n̥]	Англійская boy [b̥ɔɪ̯], doe [d̥oʊ̯] (see also)	Гучыць як гучны шопат; [n̥] гучыць як шопат з дыханнем праз нос. [l̥] сустракаецца ў тыбецкім Лхаса.
[n̩]	Англійская button
[d̪]	Беларуская дар, іспанская dos, французская deux	Вельмі распаўсюджаная з’ява ў беларускай фанетыцы
Signs next to a letter
[kʰ]	Англійская come
[k’]	Зулу ukuza «come»
[aː]	Англійская shh! [ʃː]
[aˑ]	RP caught [ˈkʰɔˑt]
[ˈa]	pronunciation [pɹ̥əʊ̯ˌnɐnsiˈeɪʃn̩]
[ˌa]	pronunciation [pɹ̥əʊ̯ˌnɐnsiˈeɪʃn̩]
[.]	Англійская courtship [ˈkʰɔrt.ʃɪp]

Камп’ютарны ўвод з выкарыстаннем наэкраннай клавіятуры правіць

Даступны клавіятуры МФА анлайн і яны пакрываюць шэраг сімвалаў МФА і дыякрытык:

Для iOS існуюць раскладкі клавіятуры з МФА, напр. IPA Phonetic Keyboard.

Спасылкі правіць

Афіцыйная інтэрактыўная табліца МФА з апісаннем літар, аўдыя і дапамогай па ўводзе
Табліца вымаўлення МФА з аўдыя
MRI відэа з вырабам гукаў для табліц МФА
Ultrasound і MRI відэа з вырабам гукаў для табліц МФА
Атрыманне JAWS 6.1 каб распазнаваць «экзатычныя» сімвалы Унікоду
IPA Reader — анлайн сінтэзатар МФА з выкарыстаннем Amazon Polly
- User:IagoQnsi/ipareader — карыстальніцкі скрыпт, які выкарыстоўвае IPA Reader
Wikipedia IPA Speaker — Пашырэнне для браўзераў, занаваных на Chromium