Ганшып
Ганшып (англ.: gunship [ɡʌnʃɪp], «гарматны [паветраны] карабель») — лятальны апарат артылерыйскай падтрымкі сухапутных войскаў або іншых сухапутных кампанентаў родаў войскаў і відаў узброеных сіл. Наяўнасць вялікага авіяпарку ганшыпаў і ўласных частак спецыяльнага прызначэння дазваляе ВПС ЗША самастойна (без прыцягнення вайсковых частак) вырашаць шырокі спектр баявых задач.
.jpg)
Прынцып баявога прымянення ганшыпа вельмі арыгінальны і прапануе абстрэл наземных мэтаў з левага ці правага борта (lateral firing) падчас выканання самалётам паўкола або кругавога развароту па шырокай дузе, што дазваляе бесперапынна ўтрымліваць мэты ў поле зроку і ў сектары абстрэлу значна даўжэй, чым пры вядзенні агню ў пярэдняй паўсферы з пікіравання, як гэта канструктыўна закладзена на большасці баявых самалётаў. Для заходу на мэту, у адрозненне ад усіх іншых баявых самалётаў (якія заходзяць франтальна, пікіруючы на мэту на выхадзе з горкі), ганшып кладзецца на крыло і пачынае кружыць над мэтай. Аўтарам гэтай ідэі і адначасова бацькам сучаснага ганшыпа прынята лічыць інжынера кампаніі «Бэл» Ральфа Флексмана, які прапанаваў ужываць у баявой абстаноўцы фігуру пілатажу, якая раней практыкавалася падчас спартыўных авіяцыйных спаборніцтваў,[1] тэхнічна абгрунтаваўшы яе эфектыўнасць для вырашэння агнявых задач з паветра[1].
Часам у больш шырокім плане тэрмін «ганшып» інтэрпрэтуецца як лятальны апарат агнявой падтрымкі (маючы на ўвазе наяўнасць на борце не толькі артылерыйскага, але таксама кулямётнага і ракетна-бомбавага ўзбраення), але ў такім варыянце інтэрпрэтацыі гэта паняцце з’яўляецца тэрміналагічна некарэктным, паколькі выходзіць за межы зыходнага тэрміна: слова «ганшып» мае цалкам канкрэтнае значэнне (gun — гармата). У дачыненні да самалётаў, абсталяваных стратэгічнымі ракетамі тыпу КРПБ, ужываюць тэрмін «ракетаносец» (missile carrier). Да самалётаў, верталётаў і іншых вінтакрылаў, узброеных тактычнымі ракетамі — КРПП, УРВП, блок АРГ і НАР / НКРС, а таксама бомбавай нагрузкай на ўнутраных і знешніх вузлах падвескі, не ўжываюць спецыяльных тэрмінаў, закліканых падкрэсліць наяўнасць названага ўзбраення на борце, адносячы іх да лятальных апаратаў тактычнай авіяцыі (tactical aircraft).
Тэрмін прыйшоў у авіяцыю з флоту, дзе ён адпавядаў цяжкаўзброеным рачным маніторам. Крытэрыем, які вылучае ганшып сярод іншых лятальных апаратаў, з’яўляецца наяўнасць на борце магутнага стралкова-гарматнага ўзбраення і членаў экіпажа з артылерыйскімі спецыяльнасцямі (нумароў разліку), а таксама брані (падобна да бранявога пояса карабля).
Хоць некаторыя савецкія і сучасныя расійскія шматмэтавыя і ўдарныя верталёты па амерыканскай класіфікацыі адносяцца да ганшыпаў, строгіх эквівалентаў «ганшыпа» ў рускамоўным ці савецкім ваенным лексіконе (афіцыйна-дзелавой яго частцы) няма, з прычыны прынцыпова іншага гістарычнага шляху развіцця авіяцыі ў цэлым і авіяцыі падтрымкі сухапутных войскаў у прыватнасці. У немалой ступені гэта абумоўлена традыцыйным для УС ЗША экспедыцыйным спосабам вядзення ваенных дзеянняў — на гэтую тэму з’явіўся выраз «дыпламатыя ганшыпаў» (Gunship Diplomacy), перайначаная на сучасны лад «дыпламатыя кананерак» на новым тэхналагічным узроўні. Калі ў ЗША перад кампаніямі авіябудаўнічай прамысловасці спецыяльна ставіліся тэхнічныя задачы распрацоўкі названага тыпу лятальных апаратаў, то перад прадпрыемствамі савецкай авіяпрамысловасці такіх задач не ставілася, а нанясенне бомба-штурмавых удараў па наземных мэтах у інтарэсах сухапутных войскаў або сухапутных кампанентаў іншых родаў войскаў з’яўлялася толькі адным з пунктаў тактыка-тэхнічных заданняў, што рэалізуюцца ў ходзе праектавання і стварэння лятальных апаратаў.
Крыніцы правіць
- ↑ а б Ballard 1982.
Літаратура правіць
- Ballard, Jack S. Development and Employment of Fixed-wing Gunships, 1962—1972. — Washington, D.C.: Office of Air Force History, 1982. — P. 1—27, 262—263. — 326 p.