Генрых Веньямінавіч Сапгір

Генрых Веніямінавіч Сапгір (20 лістапада 1928, Бійск — 7 кастрычніка 1999, Масква) — рускі савецкі празаік і паэт, сцэнарыст, перакладчык.

Генрых Веньямінавіч Сапгір
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 20 лістапада 1928(1928-11-20)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 7 кастрычніка 1999(1999-10-07)[1][2][…] (70 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт, пісьменнік, дзіцячы пісьменнік, сцэнарыст, перакладчык
Мова твораў руская
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Нарадзіліся ў яўрэйскай сям’і ў Бійску Алтайскага краю, сын шаўца Беніяміна Файвышавіча (Уладзіміра Паўлавіча) Сапгіра (1895—1963)[3], які адкрыў у перыяд НЭПа прадпрыемства па вытворчасці абутку і вымушанага з сям’ёй перабрацца ў Бійск. Сапгір пісаў пра тое, што з боку маці, белашвачкі Малкі Вульфаўны (Марыі Уладзіміраўны) Сапгір (народжанай Беленькай, 1902—1957)[4], ён складаўся ў сваяцтве c Маркам Шагалам[5]. Бацькі паходзілі з Віцебска і гутарковай мовай у сям’і была ідыш[6]. У яго былі старэйшыя браты Меер (у побыце Міхаіл, 1919—1991)[7][8] і Ігар, малодшая сястра Эла. У пачатку 1930-х гадоў сям’я пасялілася ў Маскве.

Падчас вайны застаўся з маці ў Аляксандраве Уладзімірскай вобласці — бацька і браты пайшлі на фронт (бацька быў прызваны ў 1942 годзе, узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі, медаль[9]; брат Ігар загінуў на фронце)[10]. У 1944 годзе вярнуўся ў Маскву адзін (маці з трохгадовай сястрой засталіся ў Аляксандраве).

З 1944 года ўдзельнік літаратурнай студыі паэта і мастака Яўгена Крапіўніцкага  (руск.) пры Доме піянераў Ленінградскага раёна Масквы. З канца 1950-х гадоў вакол Крапіўніцкага і яго вучня мастака Аскара Рабіна  (руск.)> сфармаваўся цесны круг эстэтычна блізкіх паэтаў і мастакоў, які атрымаў пасля назву «ліянозаўскай школы  (руск.)» (непадалёк ад падмаскоўнай станцыі Ліянозава жыў Рабін). Вучыўся ў паліграфічным тэхнікуме, у 1948—1952 гадах праходзіў вайсковую службу на аб’екце Свярдлоўск-4. Пасля дэмабілізацыі працаваў нарміроўшчыкам у скульптурным камбінаце мастацкага фонду (1953—1960).

У савецкія гады Сапгір шмат публікаваўся як дзіцячы пісьменнік (яму належаць сцэнары мультфільмаў «Паравозік з Рамашкава  (руск.)» і іншыя, пераклад тэксту песні «Зялёная карэта» (з ідыш, верш Аўсея Дрыза) і іншыя.

У сваім «Новым буквары» Сапгір прытрымліваецца традыцыйнай методыкі паслоўнага навучання чытанню. У створаных ім слупках слоў літары і гукі ў словах пераклікаюцца па дыяганалі, вертыкалі і гарызанталі, ствараючы звукасэнсавыя і графічныя адпаведнасці[11].

У 1979 годзе ўдзельнічаў у непадцэнзурным альманаху «Метраполь  (руск.)». Першая публікацыя «дарослых» вершаў Сапгіра за мяжой — у 1965 годзе, у СССР — толькі ў 1989 годзе, у перабудову. Выступаў таксама як перакладчык (перш за ўсё, яўрэйскага паэта Аўсея Дрыза, нямецкай канкрэтнай паэзіі  (руск.) і амерыканскага паэта Джыма Кэйтса  (англ.)). Складальнік паэтычнага раздзела анталогіі «Самвыдат стагоддзя» (1998), на аснове якога створаны Інтэрнэт-праект «Неафіцыйная паэзія».

У гады перабудовы стаў членам Саюза пісьменнікаў Масквы (з 1988 года), хоць да ідэі Саюза пісьменнікаў ставіўся адмоўна. Быў членам ПЭН-клуба з 1995 года; перад самай смерцю ўступіў у групу ДТАС  (руск.) (у 1999 годзе).

У 1996 годзе быў сярод дзеячаў культуры і навукі, якія заклікалі расійскія ўлады спыніць вайну ў Чачні і перайсці да перамоўнага працэсу[12].

Памёр ад сардэчнага прыступу ў Маскоўскім тралейбусе па дарозе на прэзентацыю анталогіі «Паэзія бязмоўя», дзе ён павінен быў выступаць. («Рэйс тралейбуса — на неба», — радок у тэксце Генрыха Сапгіра «Дзіўная мяжа», 1999).

Сям’я

правіць

Прэміі

правіць

Лаўрэат Пушкінскай прэміі Расійскай Федэрацыі, прэмій часопісаў «Знамя»(1993) і «Стрелец» (1995, 1996), прэміі «За асаблівыя заслугі» Тургенеўскага фестывалю малой прозы (1998).

Выданні

правіць
  • Сапгир Г. Сонеты на рубашках. — Париж: Третья волна, 1978. — 46 с.
  • Сапгир Г. Черновики Пушкина, Буфарев и другие / графика Л. Кропивницкий. — М.: Издатель С. А. Ниточкин, 1992. — 206, [2] с.
  • Сапгир Г. Избранное. — Библиотека новой русской поэзии, 1993. — 256 с.
  • Сапгир Г. Летящий и спящий. — М.: НЛО, 1997. — 352 с.
  • Сапгир Г. Собрание сочинений. Тт. 1, 2. — Третья волна, 1999. — 320 с. + 320 с.
  • Сапгир Г. Армагеддон. — М.: Издательство Руслана Элинина, 1999. — 336 с.
  • Сапгир Г. Лето с ангелами. — М.: НЛО, 2000. — 445 с.
  • Сапгир Г. Неоконченный сонет. — М.: Олимп, АСТ, 2000. — 288 с.
  • Сапгир Г. Стихотворения и поэмы / Сост. и вступ. статья М. Д. Шраера и Д. П. Шраера-Петрова. — СПб., 2004. — 604 с. — (Новая библиотека поэта: Малая серия).
  • Сапгир Г. Складень. — М.: Время, 2008. — 926 с.
  • Издания для детей
    • Сапгир Г. Сказка звёздной карты / Рис. А. Порет. — Изд. «Детский мир», 1962.
    • Сапгир Г. Звёздная карусель / Рис. В. Стацинского. — Изд. «Детская литература», 1964.
    • Сапгир Г. Зверятки на зарядке. — Физкультура и спорт, 1970. — 16 с.
    • Сапгир Г. Четыре конверта. — М.: Детская литература, 1976. — 143 с.
    • Сапгир Г. Смеянцы. — М.
    • Сапгир Г. Лошарик. — М.: Самовар, 2000. — 48 с.
      • Сапгир Г. Книга азбук, считалок, загадок и стихов. — М.: Астрель, Планета детства, 2002. — 232 с.
      • Сапгир Г. Азбука. — М.: Астрель, Планета детства, 2003. — 288 с.
      • Сапгир Г. Великан и великанчик. — М.: Дрофа, 2003. — 48 с.
      • Генрих Сапгир. Стихи. — М.: Дрофа-плюс, 2013. — 96 с. — (Современные писатели — детям). — 3 000 экз. — ISBN 978-5-9555-1575-5.
      • Сапгир Г. Леса-чудеса / художник В. Пивоваров. — СПб.: Речь, 2013. — 32 с. — ISBN 978-5-9268-1475-7

Пераклады

правіць
  • Сто пятьдесят семь переводов стихотворений О. Дриза // Овсей Дриз. Белое пламя. — М.: Сов. писатель, 1990. — 384 с.

Нотныя выданні

правіць
  • Евграфов Ю. Хоровые произведения без сопровождения. Т. 1 — АУ. Стихи Генриха Сапгира. Т. 2 — БОЧКА. Стихи Генриха Сапгира. — М.: Композитор, 2009. — 210 с.
  • Полный список опубликованных вокальных и вокально-хоровых произведений Ю. Евграфова на стихи Г. Сапгира (св.60)на сайте grafff.ru
  • Муз. Евграфова Ю.. стихи И.Ефановой. Великий Генрих. — Хор а сарреlla. Публикация (исполнение) — Камерный хор Московской государственной консерватории им. П. И. Чайковского, дир. А. Соловьев. , 5.09.2016 (открытие юбилейного сезона в Большом зале Московской консерватории к ее 150-летию)

Сцэнарыст

правіць

Аўтар тэкстаў песень

правіць

Зноскі

  1. а б The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  2. а б САПГИР Генрих Вениаминович // Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 269–271. — ISBN 5-94848-307-X
  3. Генрих Сапгир «Из неопубликованного». Архівавана з першакрыніцы 12 студзеня 2019. Праверана 11 студзеня 2019.
  4. Надгробный памятник родителей, брата и сестры на Востряковском еврейском кладбище. Архівавана з першакрыніцы 12 студзеня 2019. Праверана 11 студзеня 2019.
  5. Генрих Сапгир Полеты с Шагалом. Записки поэта. — 1994. — № 2. — С. 177—185.
  6. Матвей Гейзер «Вечно светит лишь сердце поэта». Архівавана з першакрыніцы 26 кастрычніка 2007. Праверана 11 студзеня 2019.
  7. Надгробный памятник Меера Бениаминовича Сабгира. Архівавана з першакрыніцы 12 студзеня 2019. Праверана 11 студзеня 2019.
  8. Подвиг народа: Меер Бениаминович Сабгир. Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2010. Праверана 11 студзеня 2019.
  9. Подвиг народа. Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2010. Праверана 11 студзеня 2019.
  10. Максим Шраер, Давид Шраер-Петров «Генрих Сапгир — классик авангарда»
  11. Русские детские писатели XX века. Биобиблиографический словарь. — С. 390.
  12. ВОЙНА В ЧЕЧНЕ: «Известия» публикуют призыв интеллигенции остановить войну. Расцвет российских СМИ. Архівавана з першакрыніцы 5 красавіка 2019. Праверана 5 красавіка 2019.
  13. Профессия — парижанка. Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2019. Праверана 11 студзеня 2019.
  14. Кира Сапгир «Двор чудес»

Пра аўтара

правіць
  • В. Ломазов. Московские мифы Генриха Сапгира. Эссе // Альманах Стрелец, № 2, 1992 г.
  • Кривулин В. Голос и пауза Генриха Сапгира. Вст. статья к изд.: Генрих Сапгир. Лето с ангелами. — М.: НЛО, 2000.
  • Битов А. Истина и стена // Сапгир Г. Избранное. М.: Париж; Нью-Йорк, 1993.
  • Филатова О. Генрих Сапгир: «самокритика» текста // Вопросы онтологической поэтики. Потаенная литература: Исследования и материалы. Иваново, 1998.
  • Великий Генрих. Сапгир и о Сапгире. (Сост. Т. Михайловская). — М.: Рос. гос. гуманитарный университет, 2003. — 370 с.
  • Шраер М.  (руск.), Шраер-Петров Д.  (руск.) Генрих Сапгир: Классик авангарда. — 1 изд. СПб, изд-во Дмитрия Буланина, 2004. — 3 изд. Екатеринбург, Ридеро. 2017.
  • Шраер М., Шраер-Петров Д. Генрих Сапгир (1928—1999): краткий обзор жизни и творчества // Wiener Slawistischer Almanach 53 (2004): 199—258.
  • Smith, A. 'Genrikh Sapgir: Klassik avangarda'. Рец. на кн. Шраер М., Шраер-Петров Д. Генрих Сапгир: Классик авангарда.
  • The Slavonic and East European Review, volume 83, number 4, 1 October 2005, pp. 746–747(2).
  • Сергей Капков  (руск.). Энциклопедия отечественной мультипликации. — М.: Алгоритм, 2006. — С. 570—571. — 816 с. — 3 000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4.
  • «Полилог», № 2, 2009 (спецвыпуск, посвящённый творчеству Г. Сапгира).
  • Орлицкий Ю. Открыватель новых миров. Вст. статья к изд.: Генрих Сапгир. Складень. — М.: Время, 2008. — 926 с.
  • В. Ломазов. Поэт империи или городской сумасшедший 2010 г. Сапгировские чтения Труды РГГУ.
  • В. Ломазов. В отсутствие интонации 2011 г. Сапгировские чтения Труды РГГУ.
  • Плеханова И. И. Интеллектуальная поэзия. Иосиф Бродский, Генрих Сапгир, Д. А. Пригов. — Флинта, Наука, 2016.
  • Ермолин Е. Мультиверс. Литературный дневник. Опыты и пробы актуальной словесности. М.: Совпадение, 2017. — ISBN 978-5-9909157-0-1. С. 147—153.
  • Пятнадцать ежегодных научных международных конференций «Сапгировские чтения». — Рос. гос. гуманитарный университет, 2004—2018.
  • Шашлова Е. Поэзия Г. Сапгира в хоровом творчестве Ю. Евграфова(недаступная спасылка) (недоступная ссылка) // Вестник Саратовского государственного технического университета, 2012, № 1 (63), выпуск 1, с. 222—227.
  • Михайлова И. О премьере Сапгир-симфонии № 6 Юрия Евграфова. — М.: Музыкальная академия, 2014, № 1.
  • Семенова Е. На дуроге дымовозы (интервью Ю. Орлицкого).

Спасылкі

правіць