Гімн Рыега
Гімн Рыега (ісп. El Himno de Riego) — іспанская песня. Словы былі напісаныя ў 1820-м годзе, іх аўтар (хутчэй за ўсё) Эварыста Фернандэс дэ Сан Мігель (Evaristo Fernández de San Miguel), у тым жа годзе яна і была спетая на дэкларацыі Рыега, якая пачалася першага студзеня. Верагодна, тады для песні ўжавалася іншая мелодыя. Музыка, што дайшла да нашых дзён была напісаная невядомым аўтарам, хаця часам аўтарства надаецца валенсійцу Хасэ Гомісу (José Melchor Gomis y Colomer).
Першапачаткова то быў верш, прысвечаны іспанскаму генералу Рафаэлю Рыега-і-Нуньесу. У 1822-м Хасэ Гоміс (José Melchor Gomis y Colomer) напісаў пад яго музыку, пасля чаго песня стала дзяржаўным гімнам Іспаніі да заканчэння ліберальнага трохгоддзя (да 1823-га), пасля была скасаваная на карысць Марша грэнадзёраў (La Marcha Granadera, цяпер вядомы як Каралеўскі марш — La Мarcha Real, сёння з’яўляецца гімнам Іспаніі), што быў гімнам да трохгоддзя.
Як і Марсельеза, была напісаная дзеля матывацыі войска падчас рэвалюцыі ў Іспаніі, якая пачалася ў 1820-м годзе.
Таксама ўсталёўвалася ў якасці гімна падчас Першай і Другой Іспанскіх Рэспублік (адпаведна ў 1873-м і ў 1931-м), але скасоўваліся з іх заняпадам (адпаведна ў 1874-м і 1939-м).
Версіі тэксту Правіць
| Версіі куплетаў | |||
|---|---|---|---|
| Serenos, alegres,
valientes y osados, cantemos, soldados, el himno a la lid. De nuestros acentos el orbe se admire y en nosotros mire los hijos del Cid |
Blandamos el hierro
que el tímido esclavo del fuerte, del bravo la faz no osa a ver; sus huestes cual humo veréis disipadas, y a nuestras espadas fugaces correr. |
El mundo vio nunca
más noble osadía Ni vio nunca un día más grande en valor, que aquel que inflamados nos vimos del fuego que excitara en Riego de Patria el amor |
Su voz fue seguida,
su voz fue escuchada, tuvimos en nada soldados, morir; Y osados quisimos romper la cadena que de afrenta llena del bravo el vivir. |
| прыпеў:
Soldados la patria, nos llama a la lid. Juremos por ella, vencer o morir | |||
| Версіі куплетаў | |||
|---|---|---|---|
| Rompímosla, amigos,
que el vil que la lleva insano se atreva su frente mostrar. Nosotros ya libres en hombres tornados sabremos, soldados, su audacia humillar. |
Al arma ya tocan,
las armas tan solo el crimen, el dolo sabrán abatir. Que tiemblen, que tiemblen, que tiemble el malvado al ver del soldado la lanza esgrimir. |
La trompa guerrera
sus ecos da al viento horror al sediento, ya ruge el cañón; y a Marte sañudo la audacia provoca, y el genio invoca de nuestra nación. |
Se muestran, volemos,
volemos, soldados: ¿los veis aterrados su frente bajar? Volemos, que el libre por siempre ha sabido del siervo vendido la audacia humillar. |
| прыпеў (той жа самы):
Soldados la patria, nos llama a la lid. Juremos por ella, vencer o morir | |||
| Найбольш папулярная версія[1] |
|---|
|
Аўтар мелодыі Правіць
Што кранаецца тэксту, то тут зразумела, што яго аўтарам амаль што пэўна з'яўляецца Эварыста Фернандэс. Зусім іншая справа з аўтарам мелодыі.
Аўтарства сучаснай вядомай нам мелодыі гімна надаецца Хасэ Гомісу таму, што ў кнізе яго аўтарства "Калекцыя патрыятычных песняў, прысвечаныя грамадзяніну Рафаэлю дэль Рыега і храбрэцам, каторыя парушылі ўслед па яго слядах, грамадзяніну Марыяно дэль Кабрэрысо" ("Colección de canciones patrióticas que dedica al ciudadano Rafael del Riego y a los valientes que han seguido sus huellas el ciudadano Mariano del Cabrerizo") былі апублікаваныя розныя версіі гімна Рыега. Таксама быў знойдзены яго рукапіс з версіяй гімна для салістаў, хора і аркестра. Зрэшты, дакладных доказаў , негледзячы на доследы, праведзеныя з XIX стагодзя (у той час пераважна музыкаведамі Франсіска Асенхо Барбіеры (Francisco Asenjo Barbieri) і Філіпам Педрэям (Felipe Pedrell Sabaté)), да цяперашняга часу.
Негледзячы на гэта, большасць сучасных музыказнаўцаў мяркуюць, што Хасэ не быў кампазітарам, але толькі выкладаў версіі гімну як старэйшы музыка іспанскай народнай міліцыі. Гэтую пасаду ён займаў з 1822-га па 23-і год.
Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі Правіць
Падчас грамадзянскай вайны ў Іспаніі між Другой Рэспублікай і паўстанцамі была звышпапулярнай сярод прыхільнікаў рэспублікі, у прыватнасці ў Каталоніі. У той час гімн выконваўся з іншымі тэкстамі, накшталт:
| Тэкст (па іспанску): | Si los curas y Franco supieran,
la paliza que les van a dar, subirían al coro cantando:
|
Si los curas y frailes supieran,
la de hostias que van llevar, subirían al coro cantando:
|
Si los Reyes de España supieran
lo poco que van a durar, a la calle saldrían gritando:
|
|---|---|---|---|
| Даслоўны пераклад | Калі б святары і Франка ведалі
то біццё, што ім дадуць заспявалі б ў хоры, спяваючы: "Свабода, свабода, свабода!" |
Калі б святары і манахі ведалі
гаспадароў, якіх яны атрымаюць заспявалі б ў хоры, спяваючы: "Свабода, свабода, свабода!" |
Калі б каралі Іспаніі ведалі
тое, як мала ім засталося выйшлі б на вуліцы, гарлаючы: "Свабода, свабода, свабода!" |
Дадзеныя куплеты непасрэдна дэманструюць непрыязнасць рэспубліканцаў і іх паплечнікаў (кшталту анархістаў) да каталіцкай царквы, манархіі і франкісцкай дыктатуры.
Ў фільме ¡Ay, Carmela! (1990-а года) была сцэна, дзе рэспубліканцы спявалі гімн Рыега ў падобнай версіі: [1] (непасрэдна ўрывак). Цікава, што сама назва фільма ¡Ay, Carmela! спасылае да яшчэ адной іспанскай песні "Viva la Quinta Brigada", у народзе празваная "Ay, Carmela" праз свой прыпеў.
Пасля паразы Рэспублікі перад Франка гімн Рыега ўжывалі нязгодныя з яго ўладай. Ён ужаваўся ў якасці гімна ўрадам Другой Рэспублікі ў выгнанні да самога ягонага роспуску.
Цяперашні час Правіць
Шмат аказій было з ўжываннем гімна Рыега замест Каралеўскага марша.