Дружына — раннефеадальная ваенная арганізацыя, у тым ліку агулам ў славянскіх і старажытнарускім грамадствах. У раннефеадальны перыяд мела функцыі княжацкага або баярскага рэгулярнага войска. Колькасць ваяроў у княжацкай дружыне рэдка перавышала некалькі сотняў. Дружына дзялілася на старэйшую і малодшую. Старэйшую складалі княжацкія «мужы» (баяры), малодшую — дзеці баярскія — «дзецкія», «отракі», «грыдні». Дружыннікі былі прафесійнымі ваярамі, звязанымі з князем прысягай або асабістай дамовай, аб’ядноўваліся ў таварыствы або брацтвы, фармальна лічыліся роўнымі, удзельнічалі ў кіраванні дзяржавай, выконвалі даручэнні князя, за што атрымлівалі частку даніны і ваеннай здабычы, пазней — зямельную маёмасць.

Паход князя Алега на Царград, мініяцюра з Радзівілаўскага летапісу

Дружыннікаў чэшскіх князёў — homines («людзей») пад 845 годам згадваюць Фульдскія аналы[1]. У Маравіі «Жыціе Мяфодзія» у падзеях 2-й паловы 9 ст. згадвае «друга» (параўн. дружына) — радцу князя Святаполка[2], а тагачасныя лацінамоўныя крыніцы называюць мараўскіх дружыннікаў optimates («лепшыя»), fideles («адданыя»), nobiles viri fideles («высакародныя адданыя мужы»), proceres («першыя»), populus («людзі»)[3]. Пра «мужоў» чэшскіх князёў Вячаслава і Баляслава ў 920-я гады кажа найстаражытнейшая рэдакцыя «Жыція Святога Вячаслава» (2-я палова 10 ст.) пры гэтым «мужы» Вячаслава названы «другамі»[4]. У гэтыя часы служылая знаць (баяры) — княжацкія «мужы», «другі» у Чэхіі і Маравіі функцыянавалі поруч племянной знаці (старэйшын) — «жупанаў»[5].

Пра дружыну ў Польшчы ў 960-я гад згадвае ў сваіх «Запісках» Ібрагім ібн Якуб, паводле яго, падаткі, якія збіраў Мешка I ішлі на ўтрыманне 3 тысяч «ваяроў у панцырах»[6].

Зноскі

  1. Magnae Moraviae fontes historici. T. I. Brno, 1966. P. 89.
  2. Успенский сборник XII—XIII вв. М., 1971. С. 196.
  3. Magnae Moraviae fontes Historici. T. I. P. 98, 126; T. III. Brno, 1969. P. 200—201, 218; Schwarzmajer H. Ein Brief des Markgrafen Aribo an Konig Arnulf uber der Verhaltnisse in Mahren // Fruhmittelalterliche Studien. Bd. 6. B., 1972. S. 57, 62.
  4. Сказания о начале Чешского государства в древнерусской письменности. М., 1970. С. 37—38.
  5. Закон Судный людем краткой редакции. М., 1961. С. 105, 108.
  6. Pomniki dziejowe Polski. Seria II. Krakow, 1946. T. I. S. 50.

Літаратура правіць

  • Стефанович П. С. «Большая дружина» в ранних государствах Европы // Средние века. Исследования по истории Средневековья и раннего Нового времени. — М., 2011. — Вып. 73 (3-4). — С. 27-57
  • Стефанович П. «Большая дружина» в Древней Руси // Российская история. 2011. № 5. — С. 78-90.
  • Стефанович П. С. Бояре, отроки, дружины: военно-политическая элита Руси в X—XI веках — М.: Индрик, 2012. — 658 с.

Спасылкі правіць