Карл XIII
Карл XIII (шведск.: Karl XIII, Carl XIII; 7 кастрычніка 1748, Стакгольм, Швецыя — 5 лютага 1818, Стакгольм) — кароль Швецыі з 5 чэрвеня 1809 года, з 4 лістапада 1814 года таксама і кароль Нарвегіі (як Карл II, гл. шведска-нарвежская унія) з Гольштэйн-Готарпскай дынастыі.
| Карл XIII | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Carl XIII | |||||||
 | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Густаў IV Адольф | ||||||
| Пераемнік | Карл XIV Юхан | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Крысціян Фрэдэрык | ||||||
| Пераемнік | Карл XIV Юхан | ||||||
| Нараджэнне |
7 кастрычніка 1748[1][2][…] |
||||||
| Смерць |
5 лютага 1818[1][3][…] (69 гадоў) |
||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Род | Гольштэйн-Готарп[d] | ||||||
| Бацька | Адольф Фрэдрык[1] | ||||||
| Маці | Луіза Ульрыка Пруская[1] | ||||||
| Жонка | Едвіга Элізавета Шарлота Гольштэйн-Готарпская[1][5] | ||||||
| Дзеці | Карл Левенхільм[d], Карл Адольф Шведскі[d][6], Lovisa Hedvig of Sweden[d][6], Хрысціян Аўгуст Шлезвіг-Гальштэйн-Зондэрбург-Аўгустэнбургскі[d], Карл XIV Юхан і Gustaf Löwenhielm[d] | ||||||
| Веравызнанне | лютэранства | ||||||
| Манаграма |
 |
||||||
| Званне | адмірал | ||||||
| Узнагароды |
        |
||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
.svg){kind=small}
Другі сын караля Адольфа Фрэдрыка, з 1772 года насіў тытул герцага Сёдэрманландскага.
Падчас руска-шведскай вайны 1788—1790 у чыне адмірала камандаваў шведскім флотам у Эландскай бітве 1789 года і (разам з братам, Густавам III) у Выбаргскай бітве 1790 года.
Захапляўся акультызмам. Пасля забойства брата 10 мая (дэ-факта з 13 сакавіка) 1792 года стаў рэгентам Швецыі (1792—1796) пры непаўналетнім пляменніку Густаве IV Адольфе і вёў даволі актыўную палітыку, у прыватнасці, прыязджаў у Пецярбург для перамоў аб шлюбе пляменніка з адной з унучак Кацярыны II[7].
Пасля звяржэння Густава IV у 1809 годзе абвешчаны каралём Швецыі, але да таго часу ўжо запаў у прыдуркаватасць і рэальнага ўплыву на палітыку не аказваў. Фактычна ўлада была ў руках арыстакратыі, а пасля абрання спадчыннікам бяздзетнага караля ў 1810 годзе напалеонаўскага маршала Жана Бернадота, князя Пантэкорва — у гэтага апошняга з яго найбліжэйшых паплечнікаў. 6 чэрвеня 1809 года прынята канстытуцыя Швецыі («Форма кіравання»), якая дзейнічала да 1974, а таксама дзеючы дагэтуль (з папраўкай 1980 года) закон аб пераходзе ў спадчыну прастола. Пасля скону Карла XIII Бернадот уступіў на прастол як Карл XIV Юхан, заснаваўшы новую дынастыю.
Зноскі
- ↑ а б в г д е Karl XIII — 1917.
- ↑ Charles XIII // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Hovförsamlingens kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0007/F I/1 (1766-1853), bildid: C0054458_00130 Праверана 16 красавіка 2018.
- ↑ Olsson M. Riddarholmskyrkan - inventories and graves — 1937. — С. 420. Праверана 24 сакавіка 2019.
- ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
- ↑ а б Lundy D. R. The Peerage
- ↑ М. А. Пыляев. Старый Петербург
Літаратура
правіць- Военная энциклопедия / Под ред. В. Ф. Новицкого и др. — СПб.: т-во И. В. Сытина, 1911—1915.
Спасылкі
правіць- Карл XIII Шведскі // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.