Вікіпедыя

Лусія Фрэй

Лусія Фрэй або Лусія Фрэй-Готэсман (польск.: Łucja Frey-Gottesman; 3 лістапада 1889, Львоў — 1942?) — польскі лекар і неўролаг, вядомая тым, што апісала сіндром, названы пазней яе імем. Яна была адной з першых жанчын-акадэмічных неўролагаў у Еўропе. Фрэй загінула падчас Халакосту ў 1942 годзе ў Львоўскім гета ва ўзросце 53-х гадоў.

Лусія Фрэй
польск.: Łucja Frey-Gottesman
Род дзейнасці неўролаг, урач
Дата нараджэння 3 лістапада 1889(1889-11-03)[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 1942[2][3]
Месца смерці
Грамадзянства
Альма-матар
Аўтограф Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жыццё правіць

Лусія Фрэй нарадзілася 3 лістапада 1889 года ў Львове, які тады ўваходзіў у склад Аўстра-Венгерскай імперыі, яна была дачкой будаўнічага падрадчыка Шымона Сымха Фрэя і яго жонкі Дзіны (у дзявоцтве Вайнрэб)[5]. Фрэй і яе сям’я былі яўрэямі[6]. Яна вучылася ў хрысціянскай пачатковай школе паміж 1896 і 1900 гадамі. Скончыл аэкстэрнам сярэднюю школу Францішка-Юзэфа ў 1907 годзе. Пасля заканчэння вучылася матэматыцы і філасофіі ў прафесара Мар’яна Смалухоўскага (1872—1917). Яна была студэнткай філасофскага факультэта з 1907 па 1912 год, але праз пяць гадоў пераехала ў Варшаву і пачала вывучаць медыцыну.

Фрэй вывучала медыцыну з 1918 па 1923 год і атрымала свой медыцынскі дыплом 2 чэрвеня 1923 года. Яе навучанне было перапынена на год з-за польска-ўкраінскай вайны[5].

Пасля заканчэння вучобы працягнула працу старшым асістэнтам прафесара Казіміра Ажэхоўскага (1878—1942) у яго варшаўскай неўралагічнай клініцы[6][7]. У канцы 1928 года яна пакінула Варшаву, каб вярнуцца ў Львоў, і выйшла замуж за адваката Мардэхая (Марэка) Готэсмана (1887—1941?)[5]. З мая 1929 года працавала ў неўралагічнай клініцы ў Львове на вуліцы Рапапорта намеснікам старшага кансультанта. У 1930 годзе нарадзіла дачку Дануту[5].

Пасля савецкага ўварвання ў Польшчу 19 верасня 1939 года і наступнай акупацыі Львова Марк Готэсман быў абвінавачаны ў контррэвалюцыйнай дзейнасці і арыштаваны НКУС; пасля гэтага моманту пра яго нічога не вядома. У 1941 годзе пад нямецкай акупацыяй Львова Лусія Фрэй была пераселена ў гета і вымушана працаваць у паліклініцы ў гета на Замарстыноўскай 112. Верагодна, яна была забітая разам са сваімі пацыентамі падчас ліквідацыі гета ў жніўні 1942 года або неўзабаве пасля высылкі ў лагер смерці Белжэц. Няма доказаў таго, што яна ці хто-небудзь з яе сваякоў выжыў[5][6].

У яе жыцці шмат нявызначанасці. Паводле сьведчаньняў Яд ва-Шэм Хэдвы Балат, нявесткі Фрэі, Лусія і Марэк мелі сына па імі Якуб, які нарадзіўся ў 1919 годзе. Гэта, хутчэй за ўсё, Якуб Готэсман, сын Марэка Готэсмана ад яго першай жонкі Клары Філіп. Якуб таксама быў забіты падчас Халакосту, як і яго маці Клара і ягоны айчым доктар Міхал Сокалер.

Прызнанне правіць

Да 2004 года існавалі толькі кароткія біяграфічныя артыкулы пра жыццё Лусіі Фрэй: на польскай[6][8], шведскай[9] і англійскай мовах. Гэтыя выданні паўтаралі фрагментарныя і скупыя факты з класічнай манаграфіі Яўфеміюша Германа пра польскіх неўролагаў[7]. У біяграфіі Мірыям Мольтрэхт апублікаваныя новыя факты пра яе трагічнае жыццё[5]. Аднак імя Фрэя часта апускаецца або пішацца з памылкамі ў многіх падручніках і слоўніках. Даты нараджэння і смерці аўстрыйскага лекара і фізіёлага Максіміліяна Руперта Франца фон Фрэя (1852—1932) часам памылкова даваліся як яе[10][11].

Працы правіць

Публікацыя Фрэй пра сіндром вушна-скроневага нерва, які цяпер шырока вядомы як «сіндром Фрэй» («zespół Łucji Frey» па-польску), была апублікавана ў 1923 годзе, спачатку ў польскім часопісе «Polska Gazeta Lekarska», а пазней у тым жа годзе ў вядомым французскім часопісе «Revue Neurologique»[12]. Гэта было не самае першае апісанне гэтай сукупнасці сімптомаў. Папярэднікамі Фрэі былі Кастрэмскі (1740), Дзюфенікс (1757)[13], Бартэз (1806)[14], Дзюпюі (1816)[15], Браўн-Секвар (1849)[16][17], Байларгер (1853), Генле (1855)[18], Берар (1855)[19], Бергунью (1859)[20], Руер (1859)[21], Боткін (1875)[22], Паркс Вебер (1897)[23], Нью і Бозер (1922)[24], і Ліпштат (1922)[25]. І Браўн-Секард, і Хенле паведамілі пра свае сімптомы. Ва ўсіх гэтых назіраннях адсутнічае шырокае ўяўленне аб анатоміі, паталогіі і дакладным механізме смакавага потаадлучэння. Артыкул Лусіі Фрэй «Przypadek zespołu nerwu usznoskroniowego» («Le Syndrome du Nerf Auriculo-Temporal») лічыцца першым падобным апісаннем з’явы. Фрэй была першай, хто прызнаў гэты сіндром як парушэнне сімпатычнай і парасімпатычнай інервацыі.

Эпонім «сіндром Фрэй» быў уведзены ў медыцынскую літаратуру Генрыкам Хігерам у 1926 годзе[26] і ў 1932 годзе Басо[27]. У знак прызнання ранейшых апісанняў гэтага сіндрому яго таксама часам называюць сіндромам Байларгера, сіндромам Фрэя-Байларгера або сіндромам Дзюпюі.

Акрамя гэтай важнай працы, Фрэй апублікавала артыкулы пра ўплыў раслінных ядаў на дэгенерацыю спіннога мозгу[28], тапаграфію ствала мозгу[29][30], бакавы аміятрафічны склероз[31][32], суставы Шарко, анеўрызмы спляценняў мазгавога рэчыва[33][34], кісты страўнічкаў галаўнога мозгу[35], пухліны клівуса[36], пухліны лобнай долі і рэтрапленіальныя пухліны[37][38].

Бібліяграфія правіць

Поўны спіс твораў Лусіі Фрэй (яна з’яўляецца адзіным аўтарам, калі не пазначана іншае)[5]:

  • Przypadek podrażnienia nerwu usznoskroniowego. Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus 8, 1-2 (1923)
  • Przypadek zakrzepu tętnicy móżdżkowej. Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus 8, 24 (1923)
  • Przypadek zespołu bocznej ściany zatoki jamistej (Zespół Feix). Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus 8, 8-9 (1923)
  • Przypadek zespołu nerwu usznoskroniowego. Polska Gazeta Lekarska 41, 708—710 (1923)
  • Le syndrome du nerf auriculo-temporal. Revue Neurologique 2, 2, 97-104 (1923)
  • O działaniu jadów wegetatywnych na drżenie włókienkowe w sprawach zanikowych pochodzenia rdzeniowego. Medycyna Doświadczalna i Społeczna 5, 5-6, 379—387 (1925)
  • Przyczynki do nauki o topografii w trzonie mózgowym. Ogniska boczne i środkowe w rdzeniu przedłużonym. Neurologia Polska 8, 2, 124—142 (1925)
  • Frey Ł, (1925) «Przyczynki do nauki o topografii w trzonie mózgowym. Ogniska w wyższych piętrach mostu Varola.» Polska Gazeta Lekarska 15 335–338 (in Polish)
  • Przypadek chorego z guzem stoku Blumenbacha. Polska Gazeta Lekarska 14, 328 (1925)
  • Przypadek guza stoku Blumenbacha. Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus 9, 6-7 (1925)
  • Przypadek zapalenia nerwów posurowiczego. Neurologia Polska 8, 340—341 (1925)
  • Frey Ł, Orzechowski K. Zmiany anatomiczne w chorobie Charcota. Neurologia Polska 8, 3-4, 196—219 (1925)
  • Frey Ł, Orzechowski K. Zmiany anatomiczne w chorobie Charcota. Księga Pamiątkowa XII Zjazdu Lek Przyr 2, 145 (1925—1926)
  • O działaniu jadów wegetatywnych na drżenie włókienkowe w sprawach zanikowych pochodzneia rdzeniowego. Księga Pamiątkowa XII Zjazdu Lek Przyr 2, 158 (1925—1926)
  • Étude anatomo-pathologique d’un cas d’anévrisme cirsoide de la moelle. Revue Neurologique 1, 709 (1926)
  • Pokaz mózgu z torbielą III komory. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 14, 192 (1926)
  • Preparat torbieli III-ej komory. Polska Gazeta Lekarska 16, 312 (1926)
  • Przypadek cierpienia rodzinno-dziedzicznego, dotyczącego głównie kończyn dolnych. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 4, 193 (1926)
  • Przypadek myelitis. Polska Gazeta Lekarska 50, 955 (1926)
  • Przypadek tętniaka splotowatego rdzenia. Neurologia Polska 9, 1-2, 21-30 (1926)
  • Przypadek tętniaka splotowatego rdzenia. Nowiny Psych 9, 1-2, 21-28 (1926)
  • Frey Ł, Orzechowski K. Sur l’histopathologie de la maladie de Charcot. Revue Neurologique 2, 2, 188 (1926)
  • Torbiel III komory. Brak objawów lejkowych przy zupełnym zniszczeniu dna III komory. Nowiny Lekarskie 38, 289—292 (1926)
  • Przypadek tętniaka splotowatego rdzenia. Neurologia Polska 10, 3-4, 346—347 (1927)
  • Kyste du III ventricule. Destruction totale de la région infundibulaire sans signes dits hypophysiaires. Revue Neurologique 2, 413 (1927)
  • Kyste du III ventricule. Destruction totale de la région infundibulaire sans signes dits hypophysiaires. L Encéphale 22, 21-26 (1927)
  • Paraplegia spastica heredofamiliris. Neurologia Polska 10, 1, 58 (1927)
  • Przypadek: Osteoarthropatiae vertebralis tabidorum. Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus 10, 30-32 (1927)
  • Frey Ł, Opalski A. Przyczynki kliniczne do studium nad schorzeniami dziedzicznemi układu nerwowego. Polska Gazeta Lekarska 15, 6, 277—280 (1927)
  • Rdzeń i preparaty drobnowidzowe z przypadku tętniaka splotowatego rdzenia. Polska Gazeta Lekarska 22, 431 (1927)
  • Etude anatomo-clinique d’un cas d’anévrisme cirsoide de la moelle. Pamiętnik I Zjazdu Anatomo-Zoologicznego w Warszawie 98-99 (1927)
  • Frey Ł, Orzechowski K. Neurirétinite unilatérale due à une Highmorite du même coté, améliorée après une ponction du sinus maxillaire. Lésions pagétoides dans les os de la voûte crânienne décelées à la radiographie. Revue Neurologique 2, 284 (1927)
  • Frey Ł, Drozdowicz. Neuroretinitis jednego oka przy zajęciu jamy Highmor’a tej że strony u osobnika z czaszką Pagetowską. Neurologia Polska 11, 2, 246—248 (1928)
  • Przypadek guza retrosplejalnego. Neurologia Polska 11, 3-4, 319—320 (1928)
  • Przypadek guza retrosplejalnego. Polska Gazeta Lekarska 14, 261 (1928)
  • Przypadek operowanego guza śródbłonka mózgu. Polska Gazeta Lekarska 8, 150 (1928)
  • Frey Ł, Sławiński. Przypadek operowany śródbłoniaka płata czołowego. Neurologia Polska 11, 3-4, 312 (1928)
  • Przypadek: Osteoarthropatiae vertebralis tabidorum. Neurologia Polska 11, 1, 128—130 (1928)
  • Przypadek sympatomatu rdzenia kręgowego. Neurologia Polska 11, 1, 125—127 (1928)
  • Przypadek śródbłoniaka płata czołowego wyłuszczonego pomyślnie. Polska Gazeta Lekarska 20, 373—376 (1928)
  • Urazowe podrażnienie nerwów promieniowego i mięśniowo-skórnego z przerwaniem kilku ścięgien. Neurologia Polska 11, 3-4, 350—351 (1928)
  • Étude anatomo-clinique d’un cas d’anévrisme cirsoide de la moelle épinière. Ann d anat-path 5, 971—979 (1928)

Зноскі

  1. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 30 снежня 2019.
  2. ↑ Łucja Frey // Faceted Application of Subject Terminology Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Frey, Łucja // MAK
  4. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 жніўня 2015.
  5. ↑ а б в г д е ё Mirjam Moltrecht: Dr. med. Lucja Frey. Eine Ärztin aus Lwow 1889—1942. Rekonstruktion eines Lebens. Hartung Gorre Verlag Konstanz, 2004. PDF Архівавана 1 чэрвеня 2020.
  6. ↑ а б в г Gliński JB. Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 1997
  7. ↑ а б Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1958, ss. 225—227.
  8. ↑ Herman E. Wspomnienia pośmiertne. Neurologia Polska 24, 27-28 (1950)
  9. ↑ Erkki Hakulinen: Känd för sin beskrivning av en gustatoriskt utløst svettning i ansiktet. Läkartidningen 4: 211—212 (1992).
  10. ↑ Susan L. Bartolucci, Thomas Lathrop Stedman: Stedman’s Medical Eponyms. Lippincott Williams & Wilkins, 2005 p.899 ISBN 0-7817-5443-7
  11. ↑ Roche Lexikon Medizin. Elsevier,Urban&FischerVerlag, 2003 p.646 ISBN 3-437-15150-9
  12. ↑ Frey Ł. Le syndrome du nerf auriculo-temporal. Revue Neurologique 2, 2, 97-104 (1923). The same in Polish: Przypadek zespołu nerwu usznoskroniowego. Polska Gazeta Lekarska 41, 708—710 (1923)
  13. ↑ Duphenix M . Observations sur les fistules du canal salivaire de Stenson. I. Sur une playe compliq la joue ou le canal salivaire fut déchireé. Mémoires de l’Académie royale de chrirugie III:431-439 (1857)
  14. ↑ Barthez (1806) Nouveaux Éléments de la Science de L’ hommo, Paris, vol II
  15. ↑ Dupuy LE (1816) Sur l’enévement des ganglions gutturaux des nerfs trisplanchniques sur des chevau. Journal de médecine, chirurgie, pharmacie, Paris 37:340-350 As cited in Dunbar et al. (2002)
  16. ↑ Brown-Séquard CE: Production de sueur sous l’influence d’une excitation vive des nerfs du goût. Compte Rendu Société de Biologie 1:104 (1850) As cited in Dunbar et al. (2002)
  17. ↑ Brown-Séquard CE: Remarques sur la précédente note. Compte Rendu Société de Biologie 1:449-450 (1850) As cited in Dunbar et al. (2002)
  18. ↑ Henle J: Handbuch der rationnellen Pathologie, 3rd ed, vol. 1, p. 236 (1855) As cited in Dunbar et al. (2002)
  19. ↑ Bérard PH. Cours de physiologie, fait à la Faculté de médecine de Paris, vol 4 (1855) As cited in Dunbar et al. (2002)
  20. ↑ Bergounhioux: La Gazette de Hôspitaux, Paris (1859) As cited in Dunbar et al. (2002)
  21. ↑ Rouyer J. Sur l’éphidrose parotidienne. Journal de la physiologie de l’homme et des animaux: 447 (1859)
  22. ↑ Botkin S. Über die Reflexerscheinungen im Gebiete der Hautgefässe und über den reflectorischen Schweiss. Berliner Klinische Wochenschrift 7:81-83 (1857) As cited in Dunbar et al. (2002)
  23. ↑ Weber FP. Clinical cases V: a case of localized sweating. Transactions: Clinical Society of London 31: 277—280 (1897) As cited in Dunbar et al. (2002)
  24. ↑ New GB, Bozer HE. Hyperhydrosis of the check associated with the parotid region. Minnesota Medicine, vol. 5 (1922) As cited in Dunbar et al. (2002)
  25. ↑ Lipsztat J. Przypadek umiejscowionego pocenia się podczas jedzenia. Neurologia Polska 6 (1922) As cited in Frey (1923)
  26. ↑ Higier S. Das auriculo-temporale syndrom und seine pathogenese. Z Ges Neur Psych 1926;106:114-119.
  27. ↑ Bassoe PN. The auriculotemporal syndrome and other vasomotor disturbances about the head. Med North Am 1932; 16:405-412.
  28. ↑ Frey Ł. O działaniu jadów wegetatywnych na drżenie włókienkowe w sprawach zanikowych pochodzenia rdzeniowego. Księga Pamiątkowa XII Zjazdu Lek Przyr 2, 158 (1925—1926) As cited in Moltrecht (2004)
  29. ↑ Frey Ł. Przyczynki do nauki o topografii w trzonie mózgowym. Ogniska boczne i środkowe w rdzeniu przedłużonym. Neurologia Polska 8, 2, 124—142 (1925) As cited in Moltrecht (2004)
  30. ↑ Frey Ł. Przyczynki do nauki o topografii w trzonie mózgowym. Ogniska w wyższych piętrach mostu Varola. Polska Gazeta Lekarska 15, 335—338 (1925) As cited in Moltrecht (2004)
  31. ↑ Frey Ł, Orzechowski K. Zmiany anatomiczne w chorobie Charcota. Neurologia Polska 8, 3-4, 196—219 (1925) As cited in Moltrecht (2004)
  32. ↑ Frey Ł, Orzechowski K. Zmiany anatomiczne w chorobie Charcota. Księga Pamiątkowa XII Zjazdu Lek Przyr 2, 145 (1925—1926) As cited in Moltrecht (2004)
  33. ↑ Frey Ł. Przypadek tętniaka splotowatego rdzenia. Neurologia Polska 9, 1-2, 21-30 (1926) As cited in Moltrecht (2004)
  34. ↑ Frey Ł. Rdzeń i preparaty drobnowidzowe z przypadku tętniaka splotowatego rdzenia. Polska Gazeta Lekarska 22, 431 (1927) As cited in Moltrecht (2004)
  35. ↑ Frey Ł. Pokaz mózgu z torbielą III komory. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 14, 192 (1926) As cited in Moltrecht (2004)
  36. ↑ Frey Ł. Przypadek chorego z guzem stoku Blumenbacha. Polska Gazeta Lekarska 14, 328 (1925) As cited in Moltrecht (2004)
  37. ↑ Frey Ł. Przypadek guza retrosplejalnego. Neurologia Polska 11, 3-4, 319—320 (1928) As cited in Moltrecht (2004)
  38. ↑ Frey Ł. Przypadek guza retrosplejalnego. Polska Gazeta Lekarska 14, 261 (1928) As cited in Moltrecht (2004)

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Лусія_Фрэй&oldid=4227128"