Лідзія Мельнік
Лідзія Мельнік (дзявочае Несцяровіч) (16 чэрвеня 1930) — дзяячка беларускага нацыянальнага супраціву, сябра глыбоцкай групы беларускай моладзевай падпольнай паваеннай арганізацыі Саюз беларускіх патрыётаў (СБП).[1]
| Лідзія Мельнік (Несцяровіч) | |
|---|---|
| Нараджэнне |
16 чэрвеня 1930 (93 гады) Стафанполь, Дзісенскі павет, Віленскае ваяводства, Польская Рэспубліка |
| Бацька | Язэп |
| Член у | |
Біяграфія правіць
Нарадзілася 16 чэрвеня 1930 г. на хутары Стафанполь Дзісенскага павета (Віленскае ваяводства, Польская Рэспубліка, цяпер Мёрскі раён Віцебскай вобласці). Бацькі мелі кавалак зямлі і былі заможнымі, таму пасля савецкай акупацыі ў верасні 1939 г. яны ўважаліся за «кулакоў»: на сям'ю абрынуліся вялізныя падаткі, а бацька быў на нейкі час арыштаваны. Пачатковую адукацыю Лідзія Мельнік атрымала ў савецкай вясковай школе, пра што ўспамінала так: «Нярэдка ў школу завітвалі правяральшчыкі, упаўнаважаныя. Перад імі настаўнікі наагул стараліся і прозвішча майго не называць, а калі іншы раз без гэтага нельга было, то якія позіркі я заўважала на сабе, як выразна пераглядваліся між сабой дарослыя». Пасля акупацыі немцамі сям'я пераехала ў Дзісну. Лідзія Мельнік скончыла сёмы класы, вытрымала экзамены і паступіла ў першую падрыхтоўчую клясу Глыбоцкай прагімназіі, якая толькі што адчынілася: «І ў школе ў Дзісне, і ў прагімназіі, дзе я змагла правучыцца толькі год, я па-сапраўднаму адчула, што я беларуска, жыву ў Беларусі, што ў маёй Радзімы даўнія карані, у нас багатая спадчына. Я толькі ўваходзіла ў жыццё, а ўжо ўва мне абуджаўся — кажучы словамі Максіма Багдановіча — «за краіну радзімую жах».
У 1944 г. пасля другога прыхода саветаў пайшла вучыцца ў дзявяты клас Глыбоцкай сярэдняй школы, пра што ўспамінала так: «У верасні 1944 у Глыбокім адчыніліся дзве сярэднія школы: адна беларуская і адна расейская. Я пайшла, зразумела, у беларускую дзесяцігодку. Але беларускай нашая школа была болей па назве. Большасць прадметаў выкладалася па-расейску». Пад час вучобы тут зблізілася з сяброўкай яшчэ па Глыбоцкай прагімназіі Марыяй Бабіч, якая вучылася ў Глыбоцкай педагагічнай навучальні разам з Васілём Мядзельцам, Антонам Фурсам і іншымі патрыётамі, якія потым заклалі ў вучнёўскім асяродку падпольную моладзевую арганізацыю Саюз беларускіх патрыётаў. Лідзія Мельнік была адной з першых, з каго пачыналася Глыбоцкая група СБП і на яе кватэры сябры прымалі прысягу на вернасць Беларусі.
У лютым 1947 года савецкія спецслужбы пачалі арышты сябраў Саюза беларускіх патрыётаў, да чаго спрычынілася здрада: да пастаўскай групы СБП увайшоў афіцэр МДБ Алег Стахоўскі, выдаўшы сябе за сябра антысаветчыка, і падштурхоўваў да тэрарызму. Лідзія Мельнік была арыштаваная 10 сакавіка 1947 г. і асуджаная 16 чэрвеня 1947 г. на 8 гадоў савецкіх канцлагераў і 5 гадоў пазбаўлення праў. Праз некалькі месяцаў пасля суду трапіла да Кемераўскай вобласці ў лагер ЧСМР, дзе пераважна знаходзіліся вязні з ліку сваякоў «ворагаў народу і здраднікаў радзімы». Пра гэта Лідзія Мельнік успамінала так: «Я ўжо наперад ведала: мяне пашлюць валіць лес. Настроеная была прыняць найгоршае. Але, на здзіўленне, мне выпала працаваць на швейнай фабрыцы, у цэху шырспажыву». У верасні 1949 г. была вывезеная ў Казахстан, дзе недалёка ад Караганды працавала на цагельнай фабрыцы. У 1953 г. была пераведзеная ў «Карлаг».
Была датэрмінова вызваленая 4 лістапада 1954, па выхадзе на волю пасялілася ў пасёлку Кулагір пад Карагандой (Казахстан), дзе працавала ў дзіцячым садку.
Брала ўдзел у напісанні артыкулу ўспамінаў у кнізе «Гарт. З успамінаў пра Саюз Беларускіх Патрыётаў». Пра свае мінулае Лідзія Мельнік успамінае так: «Калі нават не дасць лёс скончыць сваю жыццёвую дарогу там, дзе я хацела б, дзе яна пачыналася - на роднай зямлі, маёй апошняй думкай я буду з Табой, дарагая мая Маці-Беларусь!».
Зноскі
- ↑ http://slounik.org/154858.html Біяграфія Лідзіі Мельнік
Літаратура правіць
- ANH, F-3.
- Гарт. З успамінаў пра Саюз Беларускіх Патрыётаў. Мн., 1997. С. 20, 275-295, 340.
- Антысавецкія рухі ў Беларусі. 1944—1956. Даведнік, — Мінск, 1999. ISBN 985-6374-07-3.