Нальчык

Нальчык
Герб	Сцяг[d]
Краіна	Расія;
Каардынаты	43°29′00″ пн. ш. 43°37′00″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Q109493053?
Заснаваны	1724, 1822 і 1818
Першая згадка	1724
Плошча	67 км²;
Вышыня цэнтра	512 м
Насельніцтва	▲245 588 чал. (1 студзеня 2025);
Часавы пояс	UTC+03:00
Тэлефонны код	8662
Паштовыя індэксы	360000–360051 і 360000
Афіцыйны сайт	na.adm-kbr.ru
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

На́льчык^[3] (руск.: Нальчик) — горад-курорт на поўдні Расіі. Сталіца Кабардзіна-Балкарскай Рэспублікі, яе адміністрацыйны, культурны і адукацыйны цэнтр. Адміністрацыйны цэнтр муніцыпальнага ўтварэння «Гарадская акруга горад Нальчык». Носіць ганаровае званне «Горада воінскай славы». Бальнеялагічны і кліматычны курорт федэральнага значэння. Насельніцтва 245 756 чал. (2024). Заснаваны ў 1724 годзе.

Горад размешчаны на рацэ Нальчык (басейн Церака), у маляўнічай мясцовасці ля падножжа Галоўнага Каўказскага хрыбта на вышыні 512 метраў над узроўнем мора.

Гісторыя

У на месцы горада ў 1743 годзе быў заснаваны аул^[4]^[5]. З 1808 года — адміністрацыйны цэнтр Кабарды, рэзідэнцыя кабардзінскіх князёў. У 1817 годзе тут была пабудавана руская крэпасць на Каўказскай памежнай умацаванай лініі^[4]^[6]. У 1838 годзе каля крэпасці заснавана ваеннае пасяленне, якое ў 1871 годзе было пераўтворана ў слабаду, стаўшую цэнтрам Нальчыксай акругі Церскай вобласці}}^[6]^[4]. У 1921 годзе Нальчык атрымаў статус горада — адміністрацыйнага цэнтра Кабардзінскай, з 1922 года — Кабарзіна-Балкарскай аўтаномнай вобласці; у 1936—1991 гадах — сталіца Кабардзіна-Балкарскай АССР (у 1944—1957 гадах — Кабардзінскай АССР)^[4].

У час Вялікай Айчыннай вайны кастрычніка 1942 года па студзень 1943 года горад быў акупіраваны нямецка-фашысцкімі войскамі.

Эканоміка

У горадзе размешчаныя заводы: машынабудаўнічы (абсталяванне грузавых аўтамабіляў), электронікі, металаапрацоўчы. Аэрапорт, чыгуначная станцыя.

Насельніцтва

Год	Колькасць
1871	3 500 ± 100
1897	4 809
1901	5 096
1913	18 600
1939	48 000	^[7]^[8]

Год	Колькасць
1959	88 000	^[7]^[8]
1970	146 000	^[7]^[8]
1973	176 000	^[7]
1979	207 000	^[9]
1987	236 000

Год	Колькасць
1992	242 300	^[8]
1996	237 100	^[10]
1997	236 000	^[11]
2017	239 200	^[12]
2018	239 300	^[13]

Год	Колькасць
2019	239 710	^[14]
2025	245 588	^[2]

Гарады пабрацімы

Вядомыя асобы

Алена Генадзеўна Калечыц (нар. 1940) — беларускі археолаг.

Крыніцы

↑ https://viktorkotl.livejournal.com/145636.html
↑ ^а ^б Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
↑ БелЭн 2000.
↑ ^а ^б ^в ^г Города России 1998.
↑ ГНР 2008.
↑ ^а ^б ВСЭ 1974.
↑ ^а ^б ^в ^г Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 17. — С. 228.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г Города России: энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 1998. — С. 290. — 559 с. — ISBN 5-300-01747-7
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126959429"></a>
↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 290. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.11: Мугір — Паліклініка — С. 134.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a>
↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 435. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar

Літаратура

На́льчык // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 134. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
На́льчик // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 435. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
На́льчик // Т. 17. Моршин — Никиш. — М. : Советская энциклопедия, 1974. — С. 228—229. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
На́льчик // Географические названия Росии: Топонимический словарь: более 4000 единиц / Е. М. Поспелов. — М.: АСТ; Астрель, 2008. — С. 303. — 523 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5 (Аст), ISBN 978-5-271-20728-0 (Астрель). (руск.)
На́льчик // Города России: энциклопедия (руск.) / Гл. ред. Г. М. Лаппо. — М.: Научное издательство «Большая Российская энциклопедия»; ТЕРРА — Книжный клуб, 1998. — С. 290—291. — 559 с. — ISBN ISBN 5-300-01747-7.
На́льчик // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 328. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нальчык

[_1a66d5368ba3abb6-1] ttps://viktorkotl.livejournal.com/145636.html

[_d270c3363b57f66e-2] а ^б Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>

[FOOTNOTEБелЭн2000-3] БелЭн 2000.

[FOOTNOTEГорода_России1998-4] а ^б ^в ^г Города России 1998.

[FOOTNOTEГНР2008-5] ГНР 2008.

[FOOTNOTEВСЭ1974-6] а ^б ВСЭ 1974.

[_b91d9cb19ce8efa3-7] а ^б ^в ^г Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 17. — С. 228.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_e3c56d1d655de4bd-8] а ^б ^в ^г Города России: энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 1998. — С. 290. — 559 с. — ISBN 5-300-01747-7
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126959429"></a>

[_8ab073aedd0bc251-9] Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 290. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_f53a3ba1a3c63442-10] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.11: Мугір — Паліклініка — С. 134.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a>

[_5990b82f7afeb96c-11] Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 435. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_0e7135a15e428de4-12] ttp://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar

[_b58ef8497511dca6-13] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_aa92304af3b2bac4-14] ttp://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]