Патагнаманічны сімптом

Патагнаманічны сімптом (ад стар.-грэч.: πάθος — «пакута, хвароба» і грэч. γνώμωνικος — «апазнавальны»; «сімптом» — ад грэч. σύμπτομα — «выпадак, прыкмета») — тэрмін, які выкарыстоўваюць пераважна ў клінічнай медыцыне, які азначае такую прыкмету, якая сустракаецца толькі пры пэўным захворванні і адназначна сведчыць пра яго наяўнасць, не дапускаючы іншых трактовак, г.зн. цалкам пацвярджае меркаванне пра наяўнасць толькі аднаго захворвання.

Але не ўсе патагнаманічныя сімптомы заўсёды прысутнічаюць ва ўсіх выпадках хваробы. Напрыклад, пры хваробе Лайма патагнаманічны сімптом — эрытэма па тыпу «бычынага вока», назіраецца толькі ў палове выпадкаў захворвання.

Часцей за ўсё патагнаманічныя сімптомы выяўляюцца пры інфекцыйных хваробах.

Часам патагнаманічнасць будзе толькі пры спалучэнні некалькіх сімптомаў, як, напрыклад, ранняя трыяда пры слупняку. Па-асобку складнікі трыяды могуць быць пры розных хваробах, але калі іх выяўляюць адначасова разам, то такое можа быць выключна пры слупняку.

Безумоўныя і ўмоўнапатагнаманічныя сімптомы

• Гэты сімптом можа быць безумоўным, г.зн. такім, што яго наяўнасць адназначна пацвярджае хваробу, нават пры размазанасці іншых праяў хваробы. Гэта, напрыклад, сімптом Копліка пры адзёры.
• Часам патагнаманічнасць трактуюць толькі пры наяўнасці некалькіх іншых праяў. Гэта ўмоўная патагнаманічнасць. Яе прыкладам з'яўляецца разеолавы сып пры брушным тыфе.

Патагнаманічны для хваробы Лайма сімптом — «бычынае вока».

Прыклады безумоўных патагнаманічных сімптомаў

Тыповы стрыдарозны кашаль пры кохліку ў дзіцяці з гіпатрафіяй.

• сімптом Копліка — пры адзёры;
• Сімптом «бычынага вока» — пры хваробе Лайма;
• Сімптом другасных петэхій — пры эпідэмічным сыпным тыфе;
• Сімптом зорчатага гемарагічнага сыпу пры менінгакакцэміі - клінічнай форме менінгакокавай інфекцыі;
• Трыяда ранніх слупняковых сімптомаў — адбываецца ў раннім перыядзе генералізованнага слупняка, складаецца з трызму (немагчымасць адкрыць рот з-за спазму цягліц сківіцы), дысфагіі і  «сарданічнай усмешкі»;
• Сімптом двухбаковага павелічэння патылічных лімфатычных вузлоў — пры любой форме краснухі, нават пры адсутнасці сыпу. Калі павелічэнне адбываецца толькі на адным баку патыліцы, гэта не з’яўляецца прыкметай краснухі, а нейкай іншай хваробы;
• Сімптом гідрафобіі пры шаленстве (да патагнаманічных сімптомаў адносяць таксама асаблівыя патамарфалагічныя змены пры гэтай хваробе — Цельцы Негры, хоць па сутнасці яны не могуць быць сімптомамі);
• Сімптомы Піка і Таусіга — пры ліхаманцы папатачы толькі, калі яны з’яўляюцца разам;
• Сімптом стрыдарознага кашлю — пры кохліку;
• Сімптом спаражненняў тыпу «рысавага адвару» — пры халеры;
• Дыкратыя пульса — пры брушным тыфе.

Умоўна-патагнаманічныя сімптомы

• Разеолы — пры брушным тыфе;
• Сімптом Кіяры — пры эпідэмічным сыпным тыфе;
• Сімптом «шкарпэтак і пальчатак» — пры псеўдатуберкулёзе;
• Спаражненні «малінавае жэле» — пры амёбіязе.
• Кішачны крывацёк пры брушным тыфе;
• Прабадзенне кішачнай язвы — пры брушным тыфе.

Пра станоўчыя і адмоўныя патагнаманічныя сімптомы

Часам лічаць за неабходнасць вылучыць:

• станоўчы патагнаманічны сімптом — сведчыць на карысць хваробы, як, у прыватнасці, сімптом Копліка, што адназначна характэрны толькі для адзёру;
• негатыўны патагнаманічны сімптом — яго наяўнасць выключае магчымасць пэўнай хваробы ў пацыента, як у прыватнасці, багаты кропкавы плямісты сып на целе выключае магчымасць адзёру ў хворага.

Літаратура

• Большая Российская энциклопедия / Медицина / Советская энциклопедия. 1991—1996 гг. Том 4: Нефротомия — Почечная недостаточность. — М.: Медицина, 1996. — 576 с.: ил. — ISBN 5-225-02819-5.