Станіслаў Цясара

Станіслаў Цясара
Станіслаў Цясара
	польск.: Stanisław Tessaro
Мянушка	Мар’ян, Зосік
Дата нараджэння	24 чэрвеня 1891
Месца нараджэння	Бяла Падляска, Царства Польскае
Дата смерці	9 сакавіка 1933 (41 год)
Месца смерці	Пшэмысль, Польская Рэспубліка
Месца пахавання	Вайсковыя могілкі Павонзкі[d];
Альма-матар	Львоўская палітэхніка;
Грамадзянства	Польшча;
Прыналежнасць	Польшча
Род войскаў	пяхота
Гады службы	1914—1933
Званне	Брыгадны генерал
Камандаваў	1 пяхотны полк легіёнаў (1914—1917); 2 пяхотны полк легіёнаў (1919—1920); 2 пяхотная брыгада легіёнаў (1921); 2 пяхотная дывізія легіёнаў (1920—1921); 30 пяхотная дывізія (1926); Корпус аховы памежжа (1929—1930); Дзясяты акруговы корпус (1930—1933)
Бітвы/войны	Першая сусветная вайна;
	Ордэн Адраджэння Польшчы 3-й ступені
Крыж Незалежнасці	Чатырохразова ўзнагароджаны Крыжом Храбрых
	Залаты крыж Заслугі
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Стані́слаў Цяса́ра (польск.: Stanisław Tessaro; 24 чэрвеня 1891, Бяла Падляска, Царства Польскае — 9 сакавіка 1933, Пшэмысль, Польская Рэспубліка) — польскі ваенны дзеяч, брыгадны генерал Войска Польскага, камандзір шэрагу вайсковых адзінак, у тым ліку другі кіраўнік Корпуса аховы памежжа (1929—1930).

Біяграфія правіць

Станіслаў Цясара нарадзіўся 24 чэрвеня 1891 года ў павятовым горадзе Бяла Падляска. Навучаўся ў варшаўскім рэальным вучылішчы і школе імя Вітольда Урублеўскага, якую скончыў у 1909 г. Падчас вучобы удзельнічаў у студэнцкім руху за незалежнасць: уваходзіў у таемныя самаадукацыйныя суполкі, далучыўся да школьнага страйку 1905 г. Завяршыў вышэйшую адукацыю ў львоўскай паліэхніцы на факультэце машынабудавання^[1].

У 1909 годзе Станіслаў Цясара адным з першых увайшоў у Саюз актыўнай барацьбы, а ў наступным годзе стаў сябрам Стралковага звяза. У гэтых арганізацыях ён прайшоў усе этапы камандавання, дасягнуўшы ў 1912 г. звання афіцэра, а пасля сканчэння вышэйшага навучальнага курсу звяза атрымаў нагрудны знак «Парасон». У наступным годзе стаў камендантам акругі стралковага звязу ў Дамброўскім вугальным басейне і адным з кіраўнікоў акругі Польскай сацыялістычнай партыі, дзе выконваў сваю працу пад пазыўным «Мар’ян». Увосень 1913 года падчас аднаго з выступаў акругі ў Сасноўцы завязалася калатніна з ужываннем агястрэльнай зброі, у выніку якой Цясара быў затрыманы паліцыяй, аднак яму ўдалося збегчы з пастарунка і пакінуць Дамброву. Некаторы час пасля гэтага афіцэр узначальваў Стралковы звяз у Вільні, а ў 1914 г. — у Кракаве^[2].

Падчас Першай сусветнай вайны Станіслаў Цясара ваяваў у складзе польскіх легіёнаў, дзе адразу стаў камандзірам другой кадравай роты, якая падпарадкоўвалася трэцяму батальёну. Неўзабаве яму было даверана кіраванне ўсім батальёнам 1-га пяхотнага палка, на пасадзе галоўнакамандуючага якога Цясара працаваў да ліпеня 1917 г. Хутка ўзрастаў ранг званняў афіцэра: 29 верасня 1914 г. ён атрымаў тытул паручніка, а менш чым праз год — капітана, што, верагодна, было звязана з атрыманым ім раненнем у бітве пад Анэліным. Пасля прысяжнага крызісу ў ліпені 1917 г. Цясара быў затрыманы і пераведзены ў мястэчка Шчыпёрна пад Калішам, дзе выконваў функцыі кансператыўнага каменданта нямецкага лагера. Знаходзячыся ў няволі, прадстаўляўся добраахвотнікам і шараговым жаўнерам легіёнаў, насіў форму сяржанта, аднак быў выкрыты і вывезены ў Германскую імперыю. Вярнуўся на радзіму толькі ў кастрычніку 1918 года і па прыбыцці стаў выконваць абавязкі каменданта восьмай акругі Польскай вайсковай арганізацыі ў Замасці. Пад канец вайны па загадзе Эдварда Рыдз-Сміглага правёў мабілізацыю ваеннапалонных у Замосцкай акрузе. Разам з прызначэннем Цясару звання маёра, якое адбылося 4 лістапада таго ж года, ён быў прызначаны начальнікам акругі «Замасць». У гэты час маёр Цясара стаў адным з арганізатараў хэлмскага пяхотнага палка, пазней пераназванага з прызначэннем 35-га нумару.

У наступныя гады служыў на пасадах камандзіра 35-га рэзервовага палка, 2-га палка 2-й пяхотнай дывізіі легіёнаў (1919—1920), другой пяхотнай брыгадай легіёнаў (1921) і трыццатай пяхотнай дывізіі ў Кобрыне (1926)^[3]. У 1920 г. атрымаў званне палкоўніка, што паспрыяла ягонаму назначэнню на пасаду часова выконваючага абавязкі камандзіра 2-й пяхотнай дывізіі ў 1920—21 гадах^[4].

16 сакавіка 1927 г. польскі прэзідэнт Ігнацы Масціцкі па прапанове маршала Юзафа Пілсудскага прызначыў Станіслава Цясару брыгадным генералам са старшынствам ад 1 студзеня 1927 г. і 12-м нумарам у адпаведным корпусе^[5].

12 траўня 1929 г. быў звольнены з пасады камандзіра дывізіі і прызначаны кіраўніком буйнога вайсковага фармавання — Корпуса аховы памежжа, дзе працаваў да кастрычніка наступнага года, пакуль не быў адпраўлены на службу ў акруговы корпус №10 у Пшэмыслі. Прыступіў да выканання новых абавязкаў у панядзелак 10 лістапада 1930 г.^[6]

Захварэў на пнеўманію 4 сакавіка 1933 г., у сувязі з чым трапіў у вайсковы шпіталь, дзе памёр праз пяць дзён ад інфаркта міякарда^[7]. 13 сакавіка цела брыгаднага генерала было перавезена са шпітальнай капліцы ў кафедральны касцёл Пшэмысля, пасля чаго па чыгунцы дастаўлена ў Варшаву для адпявання ў гарнізонным касцёле. Пахаваны на варшаўскіх ваенных могілках 14 сакавіка 1933 года^[8].

Памяць правіць

Імя Станіслава Цясары было прысвоена аддзяленню Стралковага звяза ў Івана-Франкоўску у міжваенны час^[9].
18 кастрычніка 2018 г. пляцоўка Памежнай стражы ў Бяла Падлясцы атрымала назву ў гонар Станіслава Цясары — заслужанага камандуючага Корпусам аховы памежжа^[10].

Узнагароды правіць

Ордэн воінскай доблесці
Крыж камандзіра Ордэна Адраджэння Польшчы (10 лістапада 1928)^[11]
Крыж Незалежнасці (20 студзеня 1931 г.)^[12]
Крыж Храбрых (чатырохкратна, 1921 г.)^[13]
Залаты Крыж Заслугі
Памятны медаль за войны 1918—1921 гадоў
Медаль дзесяцігоддзя здабыцця незалежнасці (Польшча)
Нагрудны афіцэрскі знак «Парасон»
Дзяржаўная спартовая адзнака (1931)^[14]

Зноскі правіць

↑ Gnat-Wieteska 2014, с. 7.
↑ Gnat-Wieteska 2014, с. 10—11.
↑ Dziennik Personalny MS Wojsk 1926, с. 246. sfn error: шмат якараў (2×): CITEREFDziennik_Personalny_MS_Wojsk1926 (даведка)
↑ Spis oficerów 1921, с. 25.
↑ Dziennik Personalny MS Wojsk 1927, с. 91.
↑ Dziennik Personalny MS Wojsk 1931, с. 1.
↑ Gnat-Wieteska 2014, с. 101.
↑ Polska Zbrojna 1933, с. 4.
↑ Gazeta Lwowska 1937, с. 3.
↑ Anna Michalska. Uroczystości w Placówce SG w Białej Podlaskiej (польск.). Strazgraniczna.pl (19 кастрычніка 2018). Праверана 19.06.2019.
↑ Dziennik Personalny MS Wojsk 1928.
↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami, Krzyża Niepodległości oraz Medalu Niepodległości (польск.)(недаступная спасылка). Prawo.sejm.gov.pl. Архівавана з першакрыніцы 26 сакавіка 2019. Праверана 19.06.2019.
↑ Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 80
↑ «Gazeta Lwowska», s. 5, Nr 230 z 6 października 1931

Літаратура правіць

Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 9 sierpnia 1926 r., Nr 31. — Warszawa, 1926.
Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 19 marca 1927 r., Nr 10. — Warszawa, 1927.
Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928. — Warszawa, 1928.
Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 28 stycznia 1931 r., Nr 1. — Warszawa, 1931.
Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 9 sierpnia 1926 r., Nr 31. — Warszawa, 1926.
Polska Zbrojna Nr 73 z 14 marca 1933 r.. — Warszawa, 1933.
Zbigniew Gnat-Wieteska. Generał brygady Stanisław Tessaro.. — Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2014. — ISBN 978-83-62046-65-2.
«Gazeta Lwowska», s. 3, Nr 181 z 13 sierpnia 1937. — Lwow, 1937.

[FOOTNOTEGnat-Wieteska20147-1] Gnat-Wieteska 2014, с. 7.

[FOOTNOTEGnat-Wieteska201410—11-2] Gnat-Wieteska 2014, с. 10—11.

[FOOTNOTEDziennik_Personalny_MS_Wojsk1926246-3] Dziennik Personalny MS Wojsk 1926, с. 246. sfn error: шмат якараў (2×): CITEREFDziennik_Personalny_MS_Wojsk1926 (даведка)

[FOOTNOTESpis_oficerów192125-4] Spis oficerów 1921, с. 25.

[FOOTNOTEDziennik_Personalny_MS_Wojsk192791-5] Dziennik Personalny MS Wojsk 1927, с. 91.

[FOOTNOTEDziennik_Personalny_MS_Wojsk19311-6] Dziennik Personalny MS Wojsk 1931, с. 1.

[FOOTNOTEGnat-Wieteska2014101-7] Gnat-Wieteska 2014, с. 101.

[FOOTNOTEPolska_Zbrojna19334-8] Polska Zbrojna 1933, с. 4.

[FOOTNOTEGazeta_Lwowska19373-9] Gazeta Lwowska 1937, с. 3.

[10] Anna Michalska. Uroczystości w Placówce SG w Białej Podlaskiej (польск.). Strazgraniczna.pl (19 кастрычніка 2018). Праверана 19.06.2019.

[FOOTNOTEDziennik_Personalny_MS_Wojsk1928-11] Dziennik Personalny MS Wojsk 1928.

[12] Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami, Krzyża Niepodległości oraz Medalu Niepodległości (польск.)(недаступная спасылка). Prawo.sejm.gov.pl. Архівавана з першакрыніцы 26 сакавіка 2019. Праверана 19.06.2019.

[13] Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 80

[14] «Gazeta Lwowska», s. 5, Nr 230 z 6 października 1931

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]