Сігізмунд (эрцгерцаг Аўстрыі)

Сігізму́нд (ням.: Siegmund; 26 кастрычніка 1427, Інсбрук — 4 сакавіка 1496, Інсбрук) — герцаг (з 1477 года — эрцгерцаг) Пярэдняй Аўстрыі і граф Ціроля з 1439 года. З Цірольскай галіны Леапальдзінскай лініі дынастыі Габсбургаў.

Сігізмунд
ням.: Siegmund
Нараджэнне	26 кастрычніка 1427 Інсбрук, Ціроль, Аўстрыя
Смерць	4 сакавіка 1496 (68 гадоў) Інсбрук, Ціроль, Аўстрыя
Месца пахавання	Stift Stams Austrian Grave[d]
Род	Габсбургі
Бацька	Фрыдрых IV
Маці	Anna of Brunswick-Lüneburg[d]
Жонка	Eleanor of Scotland[d] і Duchess Katharina, Duchess Consort of Brunswick-Lüneburg[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Маладыя гады

Сігізмунд быў адзіным сынам Фрыдрыха IV, герцага Пярэдняй Аўстрыі і графа Ціроля, і Ганны Браўншвайгскай, дачкі Фрыдрыха, герцага Браўншвайг-Люнебурга. На момант смерці свайго бацькі Сігізмунду было толькі дванаццаць гадоў, таму рэгентам Ціроля і Пярэдняй Аўстрыі стаў стрыечны брат маладога герцага кароль Германіі (з 1440 года) і будучы імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі (c 1452 года) Фрыдрых III.

Бургундскія войны

У склад спадчынных уладанняў Сігізмунда ўваходзіла графства Цірольскае, а таксама шматлікія невялікія тэрыторыі, якія належалі Габсбургам у Швабіі, Эльзасе і Форарльбергу.

У 1469 годзе Сігізмунд прадаў частку сваіх зямель уздоўж Рэйна і ў Эльзасе бургундскаму герцагу Карлу Смеламу. Прычына гэтай здзелкі не зусім ясная: магчыма Сігізмунд меў недахоп грашовых сродкаў для падтрымання дарагога герцагскага двара ў Інсбруку, або ён імкнуўся заручыцца падтрымкай уплывовай Бургундыі супраць Швейцарскага саюза, які набыў моц у апошнія гады і прэтэндаваў на частку альпійскіх уладанняў Габсбургаў. Тым не менш, калі фінансавае забеспячэнне дзяржавы нармалізавалася, Сігізмунд вырашыў выкупіць у Бургундыі старажытныя габсбургскія тэрыторыі, а калі Карл Смелы адмовіўся, заключыў у 1474 годзе анты-бургундскі саюз са Швейцарыяй і вольнымі гарадамі Эльзаса (дагавор у Канстанцы). У прыватнасці, пры падпісанні дагавора, Сігізмунд адмовіўся ад прэтэнзій Габсбургаў на швейцарскія кантоны «канчаткова і назаўжды».

Гэты саюз стаў нагодай да пачатку Бургундскіх войнаў (1474—1477 гады). У лістападзе 1474 года швейцарска-цірольскія войскі разбілі герцага Бургундыі ў бітве пры Эрыкуры. Неўзабаве Карл Смелы вярнуў Сігізмунду яго зямлі, жадаючы вывесці Габсбургаў з вайны. У 1477 годзе бургундскі герцаг загінуў у бітве са швейцарцамі каля Нансі.

Эрцгерцаг і эканамічная палітыка

У 1477 годзе імператар Фрыдрых III дараваў Сігізмунду тытул эрцгерцага.

Неўзабаве сканала першая жонка Сігізмунда, шатландская прынцэса Элеанора Сцюарт, і ён ажаніўся з шаснаццацігадовай Катарынай Саксонскай, дачкой Альбрэхта, герцага Саксоніі.

У перыяд кіравання Сігізмунда працягнуўся эканамічны ўздым Ціроля. Пашыраліся горныя распрацоўкі жалеза, медзі і каштоўных металаў, рос міжнародны гандаль, у Меране і Боцэне ўзніклі першыя крэдытныя арганізацыі. Сігізмунд правёў радыкальную манетную рэформу, пачаўшы чаканіць у першыя ў свеце паўнаважкія манеты са срэбра: цірольскі талер, які хутка выцесніў венскі крэйцэр з абароту і стаў узорам для многіх наступных еўрапейскіх манет. У Ціролі пачалі прымяняцца новыя спосабы распрацоўкі сярэбраных рудняў, якія дазволілі рэзка павялічыць аб'ёмы здабычы і аднавіць прадуктыўнасць старых закінутых шахт. Толькі з пачаткам масавага прытоку срэбра з амерыканскіх калоній Іспаніі значэнне цірольскіх радовішчаў паменшылася.

Супрацьстаянне з ландтагам

У канцы кіравання Сігізмунда абвастрыліся супярэчнасці паміж герцагам і саслоўямі. Цірольскі ландтаг, у якім нароўні з духавенствам, дваранствам і гараджанамі, былі прадстаўлены і свабодныя сяляне, быў, верагодна, найбольш уплывовым сярод усіх саслоўных прадстаўніцтваў аўстрыйскіх зямель таго часу. Замежнапалітычныя пралікі Сігізмунда 1480-х гадоў (няўдалы канфлікт з Венецыяй у 1487 годзе і планаваная саступка Баварыі часткі цірольскіх зямель) выклікалі абурэнне ландтага. Саслоўі вымусілі эрцгерцага распусціць урадавы савет дваран і перадаць кіраванне камітэту прадстаўнікоў ландтага. Гэты камітэт дэнансаваў сакрэтныя дагаворы Сігізмунда з Баварыяй аб тэрытарыяльных саступках наўзамен за ваенную дапамогу. Эрцгерцаг быў адхілены ад умяшання ў справы кіравання і фінансаў. Ландтаг выступіў супраць баварскіх прэтэнзій на Ціроль і заявіў, што ў выпадку ўзнікнення пагрозы разрыву цірольскага прастола з Габсбургамі, саслоўі будуць мець права адхіліць ад улады манарха і абраць новым графам аднаго з прадстаўнікоў аўстрыйскага дому.

Нарэшце, у 1490 годзе пад ціскам ландтага Сігізмунд адрокся ад прастола на карысць аўстрыйскага эрцгерцага Максіміліяна I Габсбурга, будучага імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі. Такім чынам Ціроль і Пярэдняя Аўстрыя былі ўз'яднаны з Аўстрыйскай манархіяй пасля стагоддзя раз'яднання. Праз шэсць гадоў пасля адрачэння Сігізмунд сканаў у Інсбруку.

Шлюб і дзеці

• (1449) Элеанора Шатландская (1433—1480), дачка Якава I, караля Шатландыі

1. Вольфранг (20 лістапада 1480)

• (1484) Катарына Саксонская (1468—1524), дачка Альбрэхта, герцага Саксоніі

Літаратура

• Митрофанов П. История Австрии с древнейших времён до 1792 г. — М., 2003.
• Пристер Е. Краткая история Австрии. — М., 1952.
• Шимов Я. Австро-Венгерская империя. — М., 2003.

Папярэднік Фрыдрых IV

эрцгерцаг Пярэдняй Аўстрыі, граф Ціроля 1439—1490

Пераемнік Максіміліян I