Сіметрыя (грэч. συμμετρεῖν — для вымярэння разам), як правіла, перадае два асноўных значэнні. Першы — недакладнае пачуццё гарманічнай або эстэтычнай прапарцыянальнасці і збалансаванасці[1], якое адлюстроўвае прыгажосць і дасканаласць. Другім значэннем з'яўляецца дакладная і выразная пэўная канцэпцыя баланса або «ўзорнага самападабенства», якая можа быць прадэманстраваная або даказаная ў адпаведнасці з правіламі фармальнай сістэмы: па геаметрыі, фізіцы альбо іншым чынам.

«Вітрувіянскі чалавек» Леанарда да Вінчы (1490, Галерэя Акадэміі, Венецыя)

Не зважаючы на тое, што значэнні адрозныя ў некаторых кантэкстах, яны абодва звязаныя паміж сабой і абмяркоўваюцца паралельна.

«Дакладныя» паняцці сіметрыі маюць розныя меры і вызначэнні. Напрыклад, сіметрыя можа быць наступнай:

Гэтыя паняцці сіметрыі апісваюцца з чатырох пунктаў гледжання. Па-першае, сіметрыя ў геаметрыі з'яўляецца найбольш вядомым тыпам сіметрыі для многіх людзей. Другім пунктам гледжання з'яўляецца больш агульнае значэнне сіметрыі ў матэматыцы ў цэлым. Трэцяя перспектыва апісвае сіметрыю, як яна ставіцца да навуцы і тэхніцы. У гэтым кантэксце сіметрыі ляжаць у аснове адны з самых глыбокіх пазнанняў у сучаснай фізіцы, у тым ліку аспекты прасторы і часу. Нарэшце, чацвёртая перспектыва абмяркоўваецца ў гуманітарных навуках, пра яго багатае і разнастайнае выкарыстанне ў гісторыі, архітэктуры, мастацтве і рэлігіі.

Процілеглае паняцце да сіметрыі — асіметрыя.

Зноскі

  1. Penrose, Roger (2007). Fearful Symmetry. City: Princeton. ISBN 9780691134826.
  2. See e.g., Mainzer, Klaus (2005). Symmetry And Complexity: The Spirit and Beauty of Nonlinear Science. World Scientific. ISBN 9812561927.

Спасылкі правіць