Таццяна Юшкевіч

Таццяна Юшкевіч (нар. 1934) — сябра мядзельска-смаргонскага антыкамуністычнага падполля, належала да смаргонскай групы арганізацыі. Малодшая сястра Тамары Юшкевіч.

Таццяна Юшкевіч
Род дзейнасці	удзельніца антыкамуністычнага падпольнага вучнёўскага руху
Дата нараджэння	1934
Месца нараджэння	Смаргонь, Ашмянскі павет, Віленскае ваяводства, Польская Рэспубліка

Біяграфія

Нарадзілася ў 1934 годзе ў Смаргоні Ашмянскага павета Віленскага ваяводства ў Польскай Рэспубліцы (цяпер Гродзенская вобласць). У сям’і было тры дачкі: Тамара, Таццяна і малодшая Вольга (нар. у 1939). Дзяцінства было цяжкае, бо бацьку мабілізавалі падчас Другой сусветнай вайны, а маці ў той час нідзе не працавала. У 1944 годзе пры адступленні немцаў быў спалены дом Юшкевічаў, таму яны былі вымушаны жыць у бабулі ў каморцы. У 1946 годзе бацька вярнуўся з нямецкага палону.

Вучылася ў Смаргонскай сярэдняй школе. Восенню 1949 года далучылася да мядзельска-смаргонскага антыкамуністычнага падпольнага вучнёўскага руху. Моладзевая арганізацыя, кіраўніком якой быў Расціслаў Лапіцкі, у асноўным займалася распаўсюджваннем антысавецкіх улётак, але таксама планавала перайсці і да больш актыўных дзеянняў. У арганізацыі Таццяна Юшкевіч, як і яе сястра, расклейвала антысавецкія ўлёткі.

У лютым 1950 года была арыштаваная, будучы вучаніцай 7-га класа. Летам таго ж года асуджаная ваенным трыбуналам Беларускай ваеннай акругі па справе мядзельска-смаргонскай падпольнай арганізацыі: атрымала 10 гадоў утрымання ў дзіцячых працоўных калоніях (ДПК), бо была непаўналетняй. Калі на судзе пачалі зачытваць абвінаваўчае заключэнне непаўналетняй Таццяне Юшкевіч, адзін з суддзяў сказаў Расціславу Лапіцкаму, паказваючы на Таццяну: «Ваша ахвяра!», намякаючы на тое, што Расціслаў і яе ўцягнуў у палітыку, але той адказаў: «Не, гэта ахвяра савецкай улады!».

Пакаранне адбывала ў ДПК Львова і Харкава, дзе працавала ў швейных цэхах і адначасова вучылася ў школе. Пра зняволенне ўспамінала так:

«Спаць даводзілася вельмі мала. Дый часта хварэла. Харчаванне было вельмі благое, крапівой нават кармілі. З часам, калі добра асвоіла швейную машыну, стала стаханаўкай, г. зн. норму выконвала на 150—170 %, за што на абед давалі дадаткова кавалачак пірага з ячнай мукі».

Вызваленая ў лютым 1954 года, вярнулася ў Смаргонь. Чатыры месяцы працавала ў геолагаразведкавай партыі на даследаванні смаргонскіх пяскоў. У 1957 выйшла замуж за мужчыну на прозвішча Буцько і выехала да мужа ў Вільнюс. У 1960 годзе нарадзіла сына. У 1964 годзе памерла маці. У 1982 годзе памерла старэйшая сястра Тамара. У 1989 годзе памерла малодшая сястра Вольга. У 1990 годзе памёр бацька. Разам з мужам атрымала 2-ю групу інваліднасці. Яе ўспаміны выкарыстаныя ў кнізе Міхася Чарняўскага «Ня бойцеся ахвяраў і пакут».

Жыве ў Вільнюсе.

Літаратура

• Антысавецкія рухі ў Беларусі. 1944—1956. Даведнік. Архіў найноўшай гісторыі / Пад рэдакцыяй А. Дзярновіча. — Мінск, 1999. — ISBN 985-6374-07-3.
• Чарняўскі Міхась. Ня бойцеся ахвяраў і пакут. — Вільня, 2006. — ISBN 978-9857-0620-58.
• Чарняўскі М. М. Да гісторыі Мядзельска-Смаргонскага вучнёўскага падполля // Палітычныя рэпрэсіі на Беларусі ў ХХ стагоддзі: Матэрыялы нав.-практ. канферэнцыі (Менск, 27—28 лютага 1998 г.). Мн., 1998.