Чалябінск (руск.: Челябинск) — горад (з 1787) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Чалябінскай вобласці. Насельніцтва 1 177 тыс. чалавек (2024). Заснаваны ў 1736 годзе.

Горад
Чалябінск
руск.: Челябинск
Герб Сцяг[d]
Герб Сцяг[d]
Краіна
Рэгіён
Каардынаты
Кіраўнік
Заснаваны
1736
Першая згадка
Горад з
Плошча
530 км²
Вышыня цэнтра
220 м
Насельніцтва
1 млн. 177 тыс. чалавек (2024)
Часавы пояс
Тэлефонны код
351
Паштовыя індэксы
454000—454999
Аўтамабільны код
74, 174
Афіцыйны сайт
cheladmin.ru (руск.)(англ.)(ням.)
Чалябінск на карце Расіі ±
Чалябінск (Расія)
Чалябінск
Чалябінск (Чалябінская вобласць)
Чалябінск

Чалябінск размешчаны на ўсходнім схіле Уральскіх гор, за 201 км на поўдзень ад Екацярынбурга. Вышыня над узроўнем мора — каля 200—250 м. Геалагічнае размяшчэнне — заходняя частка — Урал (граніты), усходняя частка — Заходняя Сібір (асадкавыя пароды). Горад знаходзіцца на рацэ Міяс, тэрыторыю горада абмываюць Шаршнеўскае вадасховішча і тры возеры: Смоліна, Сінеглазава, Першае. Рэльеф горада слаба ўзгорысты на захадзе з паступовым паніжэннем да ўсходу і «разразаецца» далінай р. Міас і латочынамі з азёрамі і балотамі. Берагі Міаса пакрытыя месцамі лесам і хмызняком. Клімат — кантынентальны.

Буйны транспартны вузел (чыгунка і шашэйныя дарогі; Транссібірская магістраль). Аэрапорт «Баландзіна». Буйны цэнтр металургіі, машынабудавання і металаапрацоўкі, лёгкай і харчовай прамысловасці.

Гісторыя

правіць

Заснаваны ў 1736 годзе як руская крэпасць на месцы башкірскага пасёлка Сяляба (Чаляба). З 1743 года Чалябінск — горад, цэнтр Ісецкай правінцыі. У пачатку 1774 года яго займалі атрады Е. І. Пугачова. З 1781 года Чалябінск — павятовы горад Екацярынбургскай правінцыі (Пермскага, затым Уфімскага намесніцтва), з 1796 года — Арэнбургскай губерні. У 90-я гады 19 стагоддзя з будаўніцтвам Вялікай Сібірскай магістралі і чыгункі на Екацярынбург стаў буйным транспартным і гандлёвым (вываз хлеба з Заходняй Сібіры) цэнтрам, у якім хутка развівалася прамысловасць.

У 1933 годзе пабудаваны Чалябінскі трактарны завод (ЧТЗ). З 1934 года Чалябінск — абласны цэнтр. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны ў Чалябінск было эвакуіравана каля 60 прамысловых прадпрыемстваў СССР.

Насельніцтва

правіць
Год Колькасць
1897 20 000 ± 1 000
1926 57 655
1959 689 049
Год Колькасць
1976 1 000 000
2016 1 191 994
2017 1 198 858
Год Колькасць
2018 1 202 371 [2]
2020 1 196 680 [3]
2021 1 189 525
Год Колькасць
2023 1 182 517 [4]
2024 1 177 058 [5]
2025 1 176 770 [6]

Гарады-пабрацімы

правіць

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

правіць

Крыніцы

правіць
  1. а б https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5dd3d55f9a7947f971a9a6a5
  2. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 годаFederal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
  3. https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
  4. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 годаРосстат, 2023.
  5. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 годаМ.: Росстат, 2024.
  6. Численность постоянного населения городских, муниципальных округов и муниципальных районов Челябинской области на 1 января 2025 года и среднегодовая численность за 2024 годFederal State Statistics Service, 2025. Праверана 3 красавіка 2025.
  7. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/kazan-respublika-tatarstan
  8. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/kolambiya-ssha-shtat-yuzhnaya-karolina
  9. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/grafstvo-nottingemshir-angliya
  10. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/omsk-rossiya
  11. http://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#chelyabinsk
  12. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/ramla-izrail
  13. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/urumchi-kitay
  14. https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/ufa-bashkortostan

Спасылкі

правіць