Шандар Чоры

Ша́ндар Чо́ры (венг.: Sándor Csoóri; 3 лютага 1930, Замай - 12 верасня 2016, Будапешт) — венгерскі паэт, эсэіст, палітычны дзеяч.

Шандар Чоры
Sándor Csoóri
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	3 лютага 1930(1930-02-03) (94 гады)
Месца нараджэння	Замай[d], Секешфехерварскі яраш[d], медзье Феер[d], Каралеўства Венгрыя
Дата смерці	12 верасня 2016(2016-09-12)[…] (86 гадоў)
Месца смерці	Будапешт, Венгрыя
Пахаванне	Обудскія могілкі[d]
Грамадзянства	Венгрыя
Дзеці	Sándor Csoóri[d]
Альма-матар	Grammar School of Reformed College[d] (1950) Будапешцкі ўніверсітэт (1952)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, эсэіст, палітычны дзеяч
Гады творчасці	1953 — цяперашні час
Жанр	паэма, верш, эсэ
Грамадская дзейнасць
Партыя	Венгерскі дэмакратычны форум
Прэміі	прэмія Ацілы Ёжэфа[d] (1954) прэмія Цібара Дэры[d] (1987) прэмія Ацілы Ёжэфа[d] (1970) Radnóti award[d] (1990)
Узнагароды	прэмія імя Кошута (1990) Prima Primissima[d] (2008) прэмія часопіса «Alföld»[d] (1978) Мемарыяльная ўзнагарода Кёлчэя[d] (2000) прэмія Гердэра[d] (1981) Ганаровы грамадзянін Будапешта[d] (2014) Нацыянальная прэмія ў галіне мастацтваў[d] (2014) Вялікая прэмія Кошута[d] (2012) Q1001772? (1989) прэмія часопіса «Alföld»[d] (1990) ганаровы грамадзянін Эстэргама[d] (2015)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

У 1950 годзе Чоры атрымлівае вышэйшую адукацыю ў Рэфарматарскім Епіскапскім калегіуме ў горадзе Папа і пачынае навучанне ў Будапешцкім універсітэце, аднак кідае вучобу з-за хваробы. Ён працуе ў шматлікіх выданнях: 1953—1954 — журнал «Літаратурная газета», 1955—1956 — «Новы гук». З 1956 года Чоры не можа знайсці працу, пакуль у 1960 не становіцца членам рэдкалегіі газеты пры Будапешцкім універсітэце тэхналогіі і эканомікі. У 1960-х — адзін з лідараў інтэлектуальнай і палітычнай апазіцыі афіцыйнаму курсу.

Творчасць

Яго першая паэма пабачыла свет у 1953 годзе і адразу ўсхвалявала паэтычную супольнасць Венгрыі. У ёй адназначна падымалася крытыка эпохі Мацьяша Ракашы, зрынутага СССР старшыні Рады Міністраў Венгерскай Народнай Рэспублікі. Неўзабаве ўлада заявіла, што Чоры не з'яўляецца адным з іх прыхільнікаў. Аднак Чоры не саступіўся і напісаў шэраг крытычных нарысаў аб ціску дыктатарскага рэжыму на жыццё чалавека і фарміраванне лёсу простага народа ў рэчышча сацыялістычных пераўтварэнняў. Ён быў пад наглядам спецслужбаў на працягу некалькіх год і не ганараваны ні воднай прэміяй.

На беларускую мову перакладаў Рыгор Барадулін.

Узнагароды

• Прэмія Атылы Ёжэфа (József Attila-díj) (1954, 1970)
• Прэмія Гердэра (Alföld-díj) (1978, 1990)
• (Herder-díj) (1981)
• (Bibó István-díj) (1984)
• Кніга годў (1985, 1995, 2004)
• (Déry Tibor-díj) (1987)
• (Fitz József-díj) (1989)
• Прэмія Кошута (Kossuth-díj) (1990)
• (Magvető Könyvkiadó Nívódíja) (1990)
• (Radnóti Biennálé Költészeti Fődíja) (1990)
• (Eeva Joenpelto-díj) (1995)
• (Károli Gáspár-díj) (1997)
• (Magyar Örökség Díj) (1997, 2005)
• (Magyar Köztársasági Érdemrend középkeresztje a csillaggal) (2000)
• (Magyar Művészetért Díj) (2004)
• Прэмія Балініта Балашы (Balassi Bálint-emlékkard) (2006)
• (Prima Primissima díj) (2008)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шандар Чоры