Яванская мова
Ява́нская мова (саманазва: ꦧꦱꦗꦮ, bạsạ Jạwạ) — аўстранезійская мова, родная мова яванцаў. З'яўляецца адной з найбуйнейшых моў свету, якая не мае афіцыйнага статусу. Распаўсюджана галоўным чынам у Інданезіі, а таксама ў Малайзіі, Сурынаме і іншых краінах. Агульная колькасць носьбітаў (2007 г.) - каля 82 млн. чал.
| Яванская | |
|---|---|
| Саманазва | ꦧꦱꦗꦮ, bạsạ Jạwạ |
| Краіны | Інданезія |
| Рэгіёны | Ява |
| Арганізацыя, якая рэгулюе | — |
| Агульная колькасць носьбітаў | 82 млн. (2007) |
| Статус | 1 safe[d] |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | ??? |
|
Аўстранезійская |
|
| Пісьменнасць | лацінскае пісьмо[1], Pegon alphabet[d], Old Javanese script[d], Javanese script[d][1] і Javanese Latin alphabet[d] |
| Моўныя коды | |
| ДАСТ 7.75–97 | ява 860 |
| ISO 639-1 | jv |
| ISO 639-2 | jav |
| ISO 639-3 | jav, jvn, jas, osi, tes |
| WALS | jav |
| Ethnologue | jav |
| ABS ASCL | 6518 |
| Код мовы BPS | 0088 3 |
| IETF | jv |
| Glottolog | java1253 і java1254 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Рэгіянальныя асаблівасціПравіць
У Інданезіі вылучаюць 3 буйныя дыялекты яванскай мовы: заходні, цэнтральны і ўсходні. Яны ў сваю чаргу падзяляюцца на 18 больш дробных дыялектаў. Значныя асаблівасці таксама мае дыялект, на якім размаўляюць яванцы Сурынама і іншых краін Вест-Індыі.
ПісьмовасцьПравіць
У раннім сярэднявеччы яванцы запазычылі алфавіт палава. На яго аснове ўзнікла мясцовая пісьмовасць, якой карысталіся пры напісанні кніг на мове каві:
| ha | na | ca | ra | ka |
| /hɔ/ | /nɔ/ | /tʃɔ/ | /ɽɔ/ | /kɔ/ |
 |
 |
 |
 |
|
| da | ta | sa | wa | la |
| /dɔ/ | /tɔ/ | /sɔ/ | /wɔ/ | /ɭɔ/ |
 |
 |
 |
 |
|
| pa | dha | ja | ya | nya |
| /pɔ/ | /ɖɔ/ | /dʒɔ/ | /jɔ/ | /ɲɔ/ |
 |
 |
 |
 |
|
| ma | ga | ba | tha | nga |
| /mɔ/ | /gɔ/ | /bɔ/ | /ʈɔ/ | /ŋɔ/ |
 |
 |
 |
 |
|
У XV ст. з распаўсюджаннем ісламу карысталіся арабскім алфавітам, які набыў на Яве назву пегон:
У XIX ст. была складзена яванская пісьмовасць на аснове лацінкі:
Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Éé, Èè, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz
Літары f, q, v, x, z звычайна выкарыстоўваюцца для напісання слоў, запазычаных з іншых моў.
Кароткі размоўнікПравіць
| Яванская мова | Беларуская мова |
|---|---|
| Inggih, iyo | Так |
| Mboten, ora | Не |
| Halo | Прывітанне |
| Sugeng enjing | Добрай раніцы |
| Sugeng siang | Добры дзень |
| Sugeng dalu | Добры вечар |
| Asmanipun panjenengan sinten? | Як тваё імя? |
| Nami kula Mikalaj | Мяне завуць Мікалай |
| Kulạ saking Bélarus | Я — беларус |
| Maturnuwun sanget | Вялікі дзякуй |
| Sami-sami | Калі ласка |
| Aku ora mudeng | Не разумею |
| Aku tresna karo kowe | Я цябе кахаю |
| Tinggalna aku! | Пакінь мяне! |
| Aku ora seneng | Мне гэта не цікава |
| Pira regane | Колькі гэта каштуе? |
| Larang | Дорага |
| Murah | Танна |
| Aku mung nonton wae | Мне трэба толькі паглядзець |
| Kowe wis ora waras? | Здурэў? |
СпасылкіПравіць
- ↑ 1,0 1,1 Ethnologue — 25 — Dallas, Texas: SIL International, 2022.