Язэп Барадзюля
Язэп Язэпавіч Барадзюля (4 верасня 1893, в. Новае Камачына, Полацкі павет, Віцебская губерня — 23 верасня 1983, Рыга) — беларускі каталіцкі святар, 25 гадоў правёў у савецкіх лагерах і высылках.
| Язэп Барадзюля | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 4 верасня 1893 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 23 верасня 1983 (90 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Альма-матар | |
| Партыя | |
Біяграфія
правіцьЯзэп Барадзюля паходзіць з вёскі Новае Камачына, што знаходзіцца цяпер у Шумілінскім раёне Віцебскай вобласці. Нарадзіўся ў 1893 годзе. Вучыўся ў народнай школе, потым — у Віцебскім гарадскім вучылішчы.
У 1917 годзе скончыў Магілёўскую рыма-каталіцкую семінарыю, якая тады знаходзілася ў Пецярбургу. Пасля атрымаў накіраванне ў Пецярбургскую духоўную рыма-каталіцкую акадэмію, дзе прабыў да 1919 года, пакуль установу не ліквідавалі. Увайшоў у кола заснавальнікаў «Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці», з якой пасля выйшла «Беларуская хрысціянская дэмакратыя».
Згодна з Рыжскай дамовай, духоўная акадэмія была перанесена ў Люблін. Аднак Язэп Барадзюля не паехаў вучыцца ў Польшчу, а прыняў прызначэнне святара ў Полацку. Ён патлумачыў свой выбар так: «Я беларус, які не меў нікога знаёмага ў Польшчы». У Полацку Язэп Барадзюля праслужыў толькі 8 месяцаў. Пасля яго паставілі настаяцелем трох касцёлаў Камена-Губінскага (цяпер вёска Губіна, Лепельскі раён), Бешанковіцкага і Ушацкага. Аднак часткова ён служыў яшчэ ў Лепельскім і Ульскім касцёле.
У 1925 годзе пайшла масавая хваля рэпрэсій рыма-каталіцкага духавенства. Па Язэпа Барадзюлю прадстаўнікі Менскага АДПУ прыехалі ў канцы 1926 года. 1 студзеня 1927 яго прывезлі ў Менск і пасадзілі ў адзіночную камеру. Святару прапаноўвалі супрацу з чэкістамі, ён ад гэтага адмовіўся. Тады далі яго першыя тры гады зняволення.
Пасля трох гадоў асуджэння Язэпа Барадзюлю з высылкі не адпусцілі, саслалі яго яшчэ на тры гады ў Архангельск. Там ён сустрэў іншых святароў і шмат ссыльных вернікаў. Заставаўся пастырам і ў сталінскіх лагерах. Калі пра гэта даведаліся ў ГПУ, то пагналі далей на Поўнач.
Летам 1933 года Язэпа Барадзюлю вызвалілі. Ён вярнуўся ў Віцебск і мусіў стаць настаяцелем касцёлаў Святога Антонія і Святой Барбары. Але пражыў ён там толькі два тыдні. АДПУ не дазволіла працаваць пробашчам, імкнулася схіліць яго да супрацы, на якую ксёндз не пагадзіўся. У канцы таго ж года яго зноў выслалі ў Архангельск — у новую высылку тэрмінам на тры гады. Праўда, праз тры гады ён не выйшаў: святара асудзілі зноў і адправілі ў Нарыльск. У 1939 годзе яго зноў асудзілі і далі сем гадоў лагераў. Працаваў фельчарам у бальніцы. У 1946 годзе ён атрымаў паперы аб вызваленні.
Касцёлаў у Віцебску ўжо не было, і Язэп Барадзюля паехаў у Рыгу. Спачатку ксёндз служыў у Даўгаўпілсе, а з 1947 года — у Пасіене Лудзенскага дэканату ў Латвіі. Праўда, праслужыў тут нядоўга — да 7 лістапада 1949 года, пакуль яго зноў не арыштавалі.
На гэты раз святара асудзілі на пажыццёвую высылку ў Краснаярскі край. Жыў ён у сяле, якое складалася з сялян-беларусаў, што выехалі на пасяленне ў Сібір. Кожны дзень ён мог дазволіць сабе служыць імшу. Пасля смерці І. Сталіна, у кастрычніку 1954 года святар выехаў з Сібіры і атрымаў прызначэнне стаць пробашчам у Піедруі Браслаўскага дэканату.
Пасля вызвалення Язэп Барадзюля нядоўга змог паслужыць святаром. У 1958 годзе яму забаранілі адпраўляць імшу ў касцёле. Забарона на служэнне дзейнічала дваццаць гадоў. На працягу 1962—1963 гадоў па загаду Генеральнага Пракурора г. Масквы ўсе яго справы пераглядаліся і былі ануліраваны вышэйшымі судовымі органамі. 13 сакавіка 1978 года ўпаўнаважаны па справах рэлігіі ў Рызе дазволіў ксяндзу служыць у касцёле. Язэпу Барадзюлі тады споўнілася 85 гадоў, ён стаў служыць у касцёле Святога Альберта ў Рызе.
Ксёндз Язэп Барадзюля памёр у 1983 годзе.