Ёзаф Мургаш

Ёзаф Мургаш (славацк.: Jozef Murgaš; англ.: Joseph Murgas; 17 лютага 1864, Таяў, Аўстрыйская імперыя (цяпер Банскабістрыцкага края Славакіі) — 11 мая 1929, Уілкс-Барэ, Пенсільванія, ЗША) — славацкі вынаходнік, архітэктар, мастак, калекцыянер. Рымска-каталіцкі святар.

Ёзаф Мургаш
Дата нараджэння	17 лютага 1864(1864-02-17)
Месца нараджэння	Таяў[d], раён Банска-Бістрыца[d], камітат Зоям[d], Каралеўства Венгрыя, Аўстрыйская імперыя
Дата смерці	11 мая 1929(1929-05-11) (65 гадоў)
Месца смерці	Уілкс-Барэ, акруга Льюзерн[d], Пенсільванія, ЗША
Грамадзянства	Аўстра-Венгрыя  ЗША
Род дзейнасці	мастак, каталіцкі святар, вынаходнік, святар
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Піянер ў выкарыстанні бяздротавага тэлеграфа, які ўнёс вялікі ўклад у будучую распрацоўку мабільнай сувязі і бяздротавай перадачы інфармацыі і чалавечага голасу. Адзін з першых, хто выкарыстаў частотную мадуляцыю ў радыётэлеграфіі.

Біяграфія

У 1880—1882 года вывучаў тэалогію ў Прэсбургу (цяпер Браціслава), Эстергаме (1882—1884) і да 1888 у Банска-Бістрыцы. З юнацтва валодаў талентам да малявання, прыродазнаўчых навук і тэхнікі.

Пасля святарскага пасвячэння ў 1888 годзе, служыў вікарыем. Па ініцыятыве мастака Д. Скутацкага, які звярнуў ўвагу на яго талент жывапісца Мургаш быў прыняты ў школу жывапісу ў Будапешце, дзе навучаўся з 1889 па 1890 год. Затым працягнуў вывучэнне жывапісу ў Мюнхене (1890—1893). Пісаў сакральныя фігуры і пейзажы, і партрэты выдатных дзеячаў Славакіі. Ва ўсіх касцёлах, у якіх ён служыў святаром, напісаў алтарныя палотны.

З-за пастаянных канфліктаў з епіскапатам, у 1896 годзе Мургаш вымушаны быў эміграваць у ЗША, дзе ён быў прызначаны ў славацкі прыход у горадзе Уілкс-Барэ, штат Пенсільванія. Не маючы магчымасці займацца жывапісам, зноў звярнуўся да прыродазнаўчых навук, у асноўным, да электратэхнікі.

Заснаваў лабараторыю ў Уілкс-Барэ, дзе пачаў праводзіць вопыты ў галіне радыётэлеграфіі. У 1904 годзе атрымаў свае першыя два амерыканскіх патэнта на прылады для бяздротавай тэлеграфіі.

У далейшым у 1907—1916 гг. атрымаў яшчэ 15 патэнтаў. Атрымаўшы першыя два патэнта, ён арганізаваў фірму Universal Aether Telegraph Co, якая ў верасні 1905 года правяла публічнае выпрабаванне прыёма-перадачы інфармацыі на апараце Мургаша. Тэст прошёл паспяхова, але ўраган праз тры месяцы знішчыў антэнныя мачты, што прывяло да ліквідацыі яго кампаніі.

Будучы святаром, клапаціўся аб славацкіх імігрантах, ініцыяваў у Уілкс-Барэ будаўніцтва новага касцёла, стварэнне бібліятэкі, могілак, некалькі школ, спартыўнай залы і пляцовак, якія выкарыстоўваюцца да гэтага часу.

Выдаваў газету, у якой ён апублікаваў некаторыя свае навукова-папулярныя артыкулы і вершы.

Прымаў актыўны ўдзел у нацыянальным руху славацкай эміграцыі, пісаў артыкулы для прэсы, быў адным з заснавальнікаў Славацкай лігі ў Амерыцы, актыўна падтрымаў стварэнне незалежнай дзяржавы Чэхаславакія, арганізаваў збор грошай у фонд амерыканскіх славакаў за стварэнне Чэхаславакіі, падпісаў Пітсбургскае пагадненне (1918) паміж чэхамі і славакамі аб стварэнні адзінай дзяржавы Чэхаславакіі.

У вольны час працягваў займацца праблемамі фізікі, праводзіў шмат эксперыментаў. З-за гэтага ён атрымаў мянушку Радыёсвятар. У сувязі з адсутнасцю фінансавання даследчыцкай дзейнасці, сродкі атрымліваў ад продажу сваіх карцін. Быў таксама калекцыянерам раслін, мінералаў і насякомых. Яго калекцыя матылькоў складалася з 9000 асобнікаў з усяго свету.

Пачатак Першай сусветнай вайны і забарона ў ЗША працы прыватных радыётэлеграфных станцый, паклала канец піянерскай дзейнасці Мургаша ў гэтай галіне.

Пасля стварэння Чэхаславакіі, ён вярнуўся на радзіму ў 1920 годзе. Быў выкладчыкам электратэхнікі ў гімназіі, але паколькі не знайшоў падтрымкі і разумення сваёй даследчай працы з боку Міністэрства адукацыі ў Празе, праз чатыры месяцы вярнуўся ў ЗША.

У 1925 годзе стаў членам Федэральнай камісіі па радыё ў Злучаных Штатах.

Памёр у Уілкс-Бары праз чатыры гады.

Некаторыя патэнты 1904—1916 гадоў

• U.S. Patent 759825  (англ.)(англ.)  «Wireless-telegraph apparatus» (1904)
• U.S. Patent 860051  (англ.)(англ.)  «Пабудова Antennas for Wireless Telegraphy» (1907).
• U.S. Patent 848675  (англ.)(англ.)  «Wave meter» (1907)
• U.S. Patent 848676  (англ.)(англ.)  «Electrical transformer» (1907)
• U.S. Patent 860051  (англ.)(англ.)  «Underground wireless telegraphy»
• U.S. Patent 876383  (англ.)(англ.)  «Apparatus for making electromagnetic waves» (1908)
• U.S. Patent 915993  (англ.)(англ.)  «Wireless telegraphy»(1909)
• U.S. Patent 917103  (англ.)(англ.)  «Making of sparkles frequency from power supply without interrupter»(1909)
• U.S. Patent 917104  (англ.)(англ.)  «Magnetic waves detector»(1909)
• U.S. Patent 930780  (англ.)(англ.)  «Magnetic detector» (1909)
• U.S. Patent 1001975  (англ.)(англ.)  «Apparatus for making electrical oscillations» (1911)
• U.S. Patent 1034739  (англ.)(англ.)  «Spinning reel for fishing rod» (1912)
• U.S. Patent 1196969  (англ.)(англ.)  «The way and apparatus for making electrical alternating current oscillations» (1916)

Памяць

• Ёзэфу Мургашу устаноўлены помнікі ў Браціславе (Славакія), Уілкса-Барэ (ЗША),
• Яго імем названая вуліца ў Падбрэзава (раён Брэзна) у Славакіі і электратэхнічная школа ў Банска Быстрыца,
• У 1944 годзе ў ЗША названы транспартны параход «Джозэф Мургаш»
• Першая камемаратыўная марка, прысвечаная 10-й гадавіне з дня смерці Ёзафа Мургаша выйшла ў верасні 1939 года.
• Другая паштовая марка выпушчаная ў 1994 годзе з нагоды 130-годдзя з дня нараджэння Ёзафа Мургаша Міністэрствам транспарту, сувязі і грамадскіх работ Славацкай Рэспублікі.
• Заснавана штогадовая прэмія імя Ёзафа Мургаша за арыгінальны тэарэтычны ўклад у падтрымку развіцця тэлекамунікацыйных паслуг у Славакіі, тэарэтычны ўклад у развіццё тэлекамунікацый і тэлекамунікацыйнай галіны ў Славакіі.

Спасылкі

• Jozef Murgaš Архівавана 15 красавіка 2021. (англ.)