Імперыя Інкаў
Імперыя Інкаў (кечуа: Tawantin Suyu, Tawantinsuyu, Таўантынсую, Тавантынсую) — буйнейшая па плошчы і колькасці насельніцтва індзейская раннекласавая дзяржава ў Паўднёвай Амерыцы ў XI—XVI стст. Займала тэрыторыю ад цяперашняга Паста ў Калумбіі да ракі Маўле ў Чылі. Імперыя ўключала ў сябе цалкам тэрыторыі цяперашніх Перу, Балівіі і Эквадора (за выключэннем часткі раўнінных усходніх раёнаў, парослых непраходнай сельвай), часткова Чылі, Аргенціны і Калумбіі. У 1533 г. іспанскія канкістадоры ўсталявалі кантроль над большай часткай імперыі, а ў 1572 годзе дзяржава інкаў спыніла сваё існаванне. Ёсць гіпотэза, што апошнім незалежным прыстанкам інкаў з’яўляецца нязнойдзены горад (краіна) Пайтыты (да сярэдзіны або канца XVIII стагоддзя).
Гістарычная дзяржава | |||||
Імперыя Інкаў | |||||
---|---|---|---|---|---|
Tawantinsuyu | |||||
|
|||||
![]() |
|||||
1438 — 1533
|
|||||
Сталіца | |||||
Мова(ы) | Classical Quechua[d] | ||||
Афіцыйная мова | Мова кечуа | ||||
Плошча |
800 тыс. км² (1438) 2 млн км² (1527) |
||||
Насельніцтва |
12 млн (1438) 20 млн (1527) |
||||
Форма кіравання | абсалютная манархія і imperial cult[d] | ||||
Сапа Інка | |||||
• 1438 – 1471 | Пачакутэк Юпанкі | ||||
• 1471 – 1493 | Тупак Інка Юпанкі | ||||
• 1493 – 1525 | Уайна Капак | ||||
• 1525 – 1532 | Уаскар | ||||
• 1532 – 1533 | Атаўальпа | ||||
![]() |
Археалагічныя даследаванні паказваюць, што вялікая колькасць дасягненняў было атрымана ў спадчыну інкамі ад папярэдніх цывілізацый, а таксама ад падначаленых імі суседніх народаў. Да моманту з’яўлення на гістарычнай арэне інкаў у Паўднёвай Амерыцы існаваў шэраг цывілізацый: мачы (культура Мачыка, вядомая каляровай керамікай і ірыгацыйнымі сістэмамі), Уары (гэта дзяржава з’явілася правобразам Імперыі інкаў, хоць насельніцтва гаварыла, відаць, на іншай мове — Аймар) , Чыму (цэнтр — горад Чан-Чан, характэрная кераміка і архітэктура), Наска (вядомыя тым, што стварылі так званыя лініі Наска, а таксама сваімі сістэмамі падземных вадаправодаў, керамікай), Пукіна (цывілізацыя горада Ціаўанака з насельніцтвам каля 40 тысяч чалавек, якая знаходзілася на ўсход ад возера Тытыкака), Чачапояс («Ваяры хмар», вядомыя сваёй грознай крэпасцю Куэлап, якую яшчэ называюць «Мачу-Пікчу поўначы»).
Артыкулу нестае спасылак на крыніцы. |