Абас I Вялікі

Абас I Вялікі (27.1.1571, Герат, Іран — 19.1.1629) — шах іранскі (з 1587) з дынастыі Сефевідаў. Рэфармаваў войска, фінансавую сістэму, адміністрацыйнае кіраванне і інш.

Абас I Вялікі перс.: شاه عباس بزرگ азерб.: I Şah Abbas Səfəvi
Шах Абас I прымае Валі Надр Мухамед Хана, кіраўніка Бухары. каля1650 г. Фрэска. Чыхіль Сутун, Ісфахан
Шахіншах Ірана
май 1587 — 19 студзеня 1629
Папярэднік	Мухамад Худабендэ
Пераемнік	Сефі I
Дзейнасць	палітык
Веравызнанне	шыіты
Нараджэнне	27 студзеня 1571 Герат
Смерць	19 студзеня 1629(1629-01-19) (57 гадоў) Астан Мазендэран, Іран
Пахаванне	Кашан
Дынастыя	Дынастыя Сефевідаў
Бацька	Мухамад Худабендэ[d]
Маці	Махдзі Улья[d]
Дзеці	Мухамедбагыр Мірза[d]

На чале дзяржавы

Умацаваў цэнтральную ўладу, ролю грамадзянскай бюракратыі, якую набіраў не з цюркаў, а з аселых іранцаў. Абас I развіваў цэнтральныя раёны Ірана за кошт эксплуатацыі ўскраінных абласцей і скораных краін. Перанёс сталіцу ў Ісфахан (1598).

Гвалтоўна перасяляў ва ўнутраныя правінцыі Ірана рамеснікаў і земляробаў — армян, грузінаў, азербайджанцаў, курдаў. Пры ім пракладваліся дарогі і каналы, узводзіліся караван-сараі, палацы.

Імкнучыся аслабіць ролю цюркскага апалчэння, Абас I стварыў рэгулярнае войска. Вёў шматлікія войны, вярнуў страчаныя раней і заваяваў новыя тэрыторыі, спыніў набегі узбекаў. Перамог у войнах з Бухарой і Турцыяй, аднавіў панаванне Ірана ў Закаўказзі і Харасане, далучыў да Ірана Бахрэйнскія астравы (1601—1602), Кандагар (1621) і в. Армуз (1622).

Прысвячэнне кажа: «Хай жыццё дасць табе ўсё жаданае ад трох сасудаў: рота каханага, ложа ракі і чары».

Адрозніваўся смеласцю і энергіяй, праяўляў інтарэс да культуры еўрапейскіх краін, з шэрагам якіх усталяваў гандлёвыя і палітычныя адносіны. Пры Абасе I Іран дасягнуў незалежнасці і найбольшай моцы.

Лічыцца пахаваным у горадзе Кашане.

Літаратура

• Абас I Вялікі //Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0036-6.

Спасылкі

• Большая российская энциклопедия (руск.)