Алеманы

Алема́ны або алама́ны (ад герм. alle manner — «усе людзі», алем.: Alemanne, ням.: Alamannen, Alemannen) — германскі саюз плямён, у які ўвайшлі плямёны з колішніх саюзаў свеваў і маркаманаў, а таксама ютунгаў, якія прыйшлі з поўначы. Пазней сталі вядомы пад імем швабаў, якія далі назву гістарычнай вобласці Швабія ў Германіі.

Карта перасялення алеманаў

Мова алеманаў стала асновай для верхненямецкіх дыялектаў.

Этнонім

Алеманскі дыялект

Першае згадванне пра алеманаў адносіцца да эпохі рымскага імператара Каракалы (кіраваў 211—217). Сярод яго тытулаў сучаснікі прыводзяць і тытул Аламанікус, гэта значыць «пераможца аламанаў». У рымскіх крыніцах назва гэтага народа часцей сустракаецца менавіта ў такой форме — Alamanni. Відаць, этымалагічна этнонім узыходзіць да германскага «alle Mannen» — «усе людзі (мужы)» і адлюстроўвае той факт, што племянны саюз алеманаў склаўся з шэрагу германскіх плямёнаў рознага паходжання. Слова «алман» у шэрагу раманскіх моў (у прыватнасці, у французскай, італьянскай, партугальскай і іспанскай, а таксама ў персідскай, турэцкай, азербайджанскай і некаторых іншых цюркскіх мовах, якія запазычылі яго ў іх) захавалася як агульная назва немцаў.

Паходжанне

Упершыню пра алеманаў згадаў у 213 годзе рымскі гісторык Дыян Касій, калі гэта племя знаходзілася ў вярхоўях Майна (адзін з найбуйнейшых прытокаў Рэйна). Сцвярджаць, што гэты раён быў першапачатковым месцам іх пражывання — нельга, з прычыны таго, што ядром племя алеманаў было больш ранняе племя «семноны», якое засяляла басейн ракі Эльба.

Напачатку першага тысячагоддзя засялялі паўднёвую частку басейна Эльбы, у III стагоддзі алеманы прарвалі мяжу Рымскай імперыі па Рэйну, першымі з германцаў захапілі частку рымскай тэрыторыі — так званыя Дзесяцінныя палі паміж вярхоўямі Рэйна і Дуная, пачалі ўрывацца ў Галію і Італію. У канцы V стагоддзі былі адціснуты франкамі на тэрыторыю цяперашняй паўднёвай Германіі і заходняй Аўстрыі.

Алеманы ўдзельнічалі ў паходах на Рымскую імперыю (як і большасць германскіх плямёнаў).

Спасылкі

• Аламанны // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.