Алкі Зеі

Ангелікі (Алкі) Зеі (грэч. Αγγελική (Άλκη) Ζέη; нар. 15 снежня 1923, Афіны, Каралеўства Грэцыя — 27 лютага 2020, Афіны, Грэцыя) — грэчаская пісьменніца і драматург, аўтар аповесцяў і апавяданняў для дзяцей і дарослых. Камандор ордэна Мастацтваў і літаратуры.

Алкі Зеі
грэч. Άλκη Ζέη
Род дзейнасці	пісьменніца, дзіцячая пісьменніца, акцёрка
Дата нараджэння	15 снежня 1923(1923-12-15)
Месца нараджэння	Афіны, Афіны, Цэнтральныя Афіны[d], Атыка, Грэцыя
Дата смерці	27 лютага 2020(2020-02-27) (96 гадоў)
Месца смерці	Афіны, Афіны, Цэнтральныя Афіны[d], Атыка, Decentralized Administration of Attica[d], Грэцыя
Грамадзянства	Грэцыя
Муж	Giorgos Sevastikoglou[d]
Альма-матар	Афінскі ўніверсітэт Афінская кансерваторыя[d] Усерасійскі дзяржаўны ўніверсітэт кінематаграфіі імя С. А. Герасімава
Член у	Hellenic Authors' Society[d]
Узнагароды і прэміі	Athens Academy Awards[d] (2010)
Аўтограф
Сайт	alkizei.com (англ.)

Біяграфія

Нарадзілася 15 снежня 1923 года ў Афінах.

Яе бацька Зінон Зеіс працаваў банкаўскім служачым. Ён вырас на Крыце, але свой радавод вёў з вострава Андрас, яе маці Элі паходзіла з вострава Самас, але свае дзіцячыя гады правяла ў Смірне. Сваё дзяцінства Алкі Зеі правяла на Самасе са сваёй старэйшай сястрой, у той час як іх маці лячылася ад туберкулёзу ў санаторыі, размешчаным на гары Парніс на поўнач ад Афін. Вярнуўшыся ў Афіны з сям’ёй у 1937 годзе, Алкі пачала вучыцца ў прыватнай Іанічнай школе, у якой пазнаёмілася са сваёй сяброўкай Георгіяй Сарываксевані Каракоста, пазней якая стала пісьменніцай Жорж Сары. Тры старэйшых класы сярэдняй школы Алкі Зеі скончыла ў прыватнай школе Міны Аіданапулу. Першыя крокі на літаратурнай ніве Алкі Зеі дапамагла зрабіць пісьменніца Дзіда Сатырыў — жонка яе дзядзькі Платона Сатырыў. Яшчэ будучы вучаніцай школы Аіданапулу, Алкі прымала ўдзел у дзейнасці лялечнай трупы тэатральнай студыі пад кіраўніцтвам Элен Тэахары-Перакі. Тады яна пачала пісаць п’есы для лялечнага тэатра. Адзін з яе персанажаў, створаных у той час, — «Тухлы» («ο Κλούβιος»), стаў пасля галоўным героем лялечнага тэатра Афін «Барба-Мітусіс».

Скончыла філасофскі факультэт Афінскага ўніверсітэта і драматычны факультэт Афінскай кансерваторыі. Выйшла замуж за тэатральнага пісьменніка і рэжысёра Георгіяса Севасцікаглу. Муж, удзельнік Грэчаскага супраціву, а затым грамадзянскай вайны ў Грэцыі 1946—1949 гадоў пакінуў краіну ў 1949 годзе разам з часткамі Дэмакратычнай арміі і знайшоў палітычны прытулак у Савецкім Саюзе. Алкі Зеі таксама пакінула краіну, каб далучыцца да мужа. Першапачаткова пражыла некаторы час у Італіі, дзе вучылася ў Эдуарда дэ Філіпа. Пра гэты перыяд свайго жыцця яна напісала пазней у Маскве нарыс «Мой настаўнік Эдуарда дэ Філіпа». У 1954 годзе праз Францыю у яе атрымалася з’ехаць у СССР. Пражыўшы нядоўга ў Ташкенце, Зеі разам з мужам пераехала ў Маскву, дзе скончыла Усерасійскі дзяржаўны інстытут кінематаграфіі імя С. А. Герасімава, рэжысёрскі факультэт.

У 1964 годзе вярнулася з сям’ёй у Грэцыю.

Пазней працягнула пісаць, апублікаваўшы шэраг апавяданняў у часопісе «Моладзевы голас», у рэдакцыі якога складаліся Марыас Плорыціс, Тасас Лігнадзіс, Косціс Скаліярас.

У грэчаскай літаратуры ўпершыню з’явілася ў 1963 годзе, яшчэ да вяртання ў краіну, з раманам «Леапард за шклом», які стаў этапам у грэчаскай дзіцячай літаратуры, паколькі ўпершыню прысвячаў непаўналетняга чытача ў палітычную праблематыку. Гэта быў гістарычны раман, дзеянне якога адбывалася ў гады дыктатуры генерала Метаксаса.

З усталяваннем ваеннай дыктатуры ў 1967 годзе зноў пакінула краіну, застаўшыся жыць у Парыжы.

У 1971 годзе Зеі напісала кнігу «Вялікі шпацыр Петраса», на гэты раз дзеянне адбывалася ў гады акупацыі і вызвалення.

Істотным у яе гістарычных раманах з’яўляецца тое што яны не з’яўляюцца простым апісаннем гістарычных падзей, але замяшаныя на аўтабіяграфічных элементах яе герояў.

Як п’еса кніга «Вялікі шпацыр Петраса» была перакладзеная на некалькі моў і ішла пад назвай «Вайна Петраса».

Яе «Леапард за шклом» быў таксама ў праграме вучняў французскіх школ.

Дзеянне рамана «Тупат ног дракона» гістарычна адбываецца ў дарэвалюцыйнай Расіі, але ў ім ёсць спасылкі на падзеі дыктатуры Метаксаса ў Грэцыі, а таксама паўстанне ў Афінскім Політэхнічным універсітэце у 1973 годзе. У гэтым рамане пісьменніца паказвае ўніверсальнасць пэўных гістарычных сітуацый і ідэй, якія тычацца свабоды, дэмакратыі, супраціву. Яна стварае гэта шляхам адмены межаў часу і месца, зрабіўшы тэкст даступным для любой гісторыка-культурнага асяроддзя. Тое ж самае адносицца і да іншых яе гістарычных раманаў («Леапард за шклом» і «Вялікая прагулка Петраса»). Усе гэтыя тры кнігі былі ганараваны прэміі «Мілдрэд Батчэлдэр» (1970, 1974, 1980), якія былі ўручаны Асацыяцыяй бібліятэчнага абслугоўвання дзяцей у ЗША як лепшыя перакладзеныя на англійскую мову замежныя кнігі.

Разам з пісьменніцай Жорж Сары, з якой яна была знаёмая са школьных гадоў, Зеі ўвяла новы прынцып у дзіцячым і юнацкім рамане як з пункту гледжання аўтабіяграфічнага стылю, так і ўвядзення палітычнага, грамадскага і гістарычнага элементаў у жанр.

У 2010 годзе Алкі Зеі ўзнагароджана Афінская Акадэміяй.

У верасні 2015 года была ўзнагароджана французскім ордэнам мастацтваў і літаратуры (Камандор).

Працы

• Дзядзька Платон (Ο θείος Πλάτων)
• Каля рэек (Κοντά στις ράγες)
• Чаравікі і туфлі (Αρβυλά κια καιγόβες)
• Адно красавіцкае ўваскрасенне (Μια Κυριακή του Απρίλη)
• Абутак Ганібала (Τα παπούτσια του Αννίβα)
• Нявеста Ахілеса (для дарослых) (Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (για ενηλίκους))
• Фіялетавы парасон (Η μωβ ομπρέλα)
• Аліса ў краіне мармуру (Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων))
• Канстанціна і яе павукі (Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της)
• Хлус дзядуля (Ψεύτης Παππούς)
• Леапард за шклом (Το καπλάνι της βιτρίνας)
• Вялікая прагулка Петраса (Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου)
• Іспанскія туфлі (Σπανιόλικα Παπούτσια)
• Каціныя размовы (Γατοκουβέντες)
• Дванаццатая бабуля і іншае… (Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα…)
• Малады голас (Νεανική Φωνή)
• Іншыя часы, іншыя дзеці… (Άλλοι καιροί, άλλα παιδιά…, у суаўтарстве з Жорж Сары)